In tegenstelling tot wat uit eerder onderzoek bleek, is er onder bevindelijk gereformeerden geen hoger risico op zelfdoding dan bij andere christenen. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van christelijke ggz-instelling Eleos.
De bevindelijk gereformeerde levensbeschouwing zou samengaan met een sombere geloofsbeleving, verminderd aanpassingsvermogen en een hogere kans op uitstoting uit de gemeenschap. Hierdoor zou de groep bevindelijk gereformeerden met depressieve klachten een hoger risico op zelfdoding hebben.
Dat was tot nu toe de heersende opvatting van onderzoekers. Uit nieuw onderzoek van Eleos blijkt echter het tegenovergestelde; het aantal suïcides in de rechterflank van de gereformeerde gezindte is duidelijker lager dan bij andere christenen.
Van 2000 tot 2017 deden psychiater Arie Jan de Lely, godsdienstpsycholoog Hanneke Schaap-Jonker en psychiater Arjan Braam onderzoek onder de gemiddeld 5109 patiënten die jaarlijks bij Eleos behandeld worden voor psychische klachten. In deze groep hoorden 1277 mensen bij deze rechterflank: de Gereformeerde Gemeenten, de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, de Oud Gereformeerde Gemeenten en de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland. De Christelijke Gereformeerde Kerken en de Hersteld Hervormde Kerk zijn in het onderzoek daar niet bij gerekend. „Dit omdat we van patiënten niet weten tot welke flank van de CGK ze behoren en de HHK pas sinds 2004 bestaat”, zegt onderzoeker Hanneke Schaap, directeur van het kennisinstituut christelijke ggz.
In de periode van 2000 tot 2017 pleegden 28 patiënten van Eleos suïcide. Een van hen hoorde bij de rechterflank. Onder andere christenen vonden 24 zelfmoorden plaats en drie onder mensen zonder religieuze achtergrond. Onder hersteld hervormde en christelijke gereformeerde patiënten vond geen enkele suïcide plaats.
Op grond van deze waarneming concluderen de onderzoekers dat het aantal suïcides in de rechterflank van de gereformeerde gezindte ongeveer tien keer lager ligt dan bij andere christenen. Zij noemen dit „een significant verschil.”
De uitkomsten zijn verrassend, zegt Schaap. „Er werd altijd van uitgegaan dat bevindelijk gereformeerde patiënten een hoger risico op zelfdoding hadden vanwege hun religieuze achtergrond. Deze uitkomsten laten iets anders zien. Ze stellen de heersende opinie ter discussie.”
Al wil ze wel meteen een kanttekening bij het onderzoek plaatsen. „We hebben alleen gekeken naar de mensen die in behandeling waren bij Eleos. Niet iedere depressieve patiënt met een christelijke achtergrond is bij ons in behandeling. Je weet nog niets over de landelijke cijfers. Daar is vervolgonderzoek voor nodig.”
Troost
Hoe kan het dat het aantal suïcides onder bevindelijk gereformeerden lager ligt dan bij andere christenen? Schaap ziet een aantal mogelijke verklaringen. „De belangrijkste is het morele bezwaar tegen zelfdoding. Bevindelijk gereformeerden vinden dat ze als mens niet het recht hebben om zelf hun leven te beëindigen.”
Ook de hechte sociale omgeving kan een beschermden factor zijn. „De kerkelijke gemeenschap functioneert als vangnet.”
Of angst voor de hel een rol speelt, is volgens Schaap nog maar de vraag. „Ik zeg het wat plat, maar op het moment dat je hier op aarde diep in de put zit en wanhopig bent, wordt die angst relatief.”
De onderzoeker wijst op de positieve invloed van religie in het ontstaan en voorkomen van psychische klachten. „Het geloof kan een troostende werking hebben. Mensen die aangeven bij God hun angst en wanhoop neer te kunnen leggen, rapporteren minder suïcidaliteit.”
Hebt u hulp nodig? Dan kunt u contact opnemen met Stichting 113 Zelfmoordpreventie via 0900 0113 (24 uur bereikbaar) en 113.nl
