Bij een aanval door een Nederlandse F-16 in Irak, in 2015, vielen ongeveer zeventig slachtoffers. De Tweede Kamer blijkt daarover onjuist te zijn geïnformeerd.
Waar gaat het precies om?
Het Nederlandse leger voerde in de nacht van 2 op 3 juni 2015 in het Iraakse Hawija een aanval uit op een fabriek van IS waar zogenoemde geïmproviseerde bommen werden gemaakt, aldus het ministerie van Defensie. Nederland zou daarbij met de beschikbare inlichtingen geen aanwijzigen hebben gehad dat de inzet tot burgerslachtoffers zou leiden. Na de aanval waren er echter „meer en grotere secundaire explosies” dan verwacht. Daardoor werd het schadegebied groter. Er vielen ongeveer zeventig slachtoffers, „zowel ISIS-strijders als burgers”, schreef minister van Defensie Bijleveld (CDA) maandag aan de Tweede Kamer. Om hoeveel burgers het gaat, is volgens Defensie niet meer precies vast te stellen.
Wanneer wist Nederland van de gevolgen van de aanval?
Volgens Defensie bleek direct dat er sprake was van „onbedoelde nevenschade.” Nederland heeft dit direct aan het Amerikaanse hoofdkwartier Centcom gemeld.
Op 23 juni 2015 meldde toenmalig defensieminister Jeanine Hennis (VVD) de Tweede Kamer in reactie op vragen dat „voor zover op dit moment bekend er geen sprake is geweest van Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers door luchtaanvallen in Irak.”
Op dat moment wist Nederland echter wel degelijk dat de aanval op Hawija wellicht burgerlevens had geëist. Defensie had niet alleen zelf in de gaten dat er „onbedoelde nevenschade” was, maar werd bovendien op 15 juni 2015 ingelicht door Centcom dat het geloofwaardig was dat er burgerslachtoffers waren gevallen.
Was minister Hennis niet goed op de hoogte?
Uit de brief van minister Bijleveld wordt niet duidelijk of Hennis, op dit moment VN-gezant voor Irak, wist van het Amerikaanse rapport. Hoe dan ook: het onjuist informeren van de Kamer wordt gezien als een ernstige fout. Helemaal als ze bewust niet de waarheid sprak, maar ook als de fout komt doordat ze door haar ambtenaren niet goed op de hoogte werd gehouden.
Hoe reageert de Tweede Kamer?
Partijen willen snel uitleg van minister Bijleveld. Saillant detail is dat een Kamercommissie net de week van de aanval op Hawija een bezoek bracht aan de missie in Irak. SP-Kamerlid Jasper van Dijk die mee was, kan zich niet herinneren dat de aanval op Hawija destijds aan de orde is geweest.
Salima Belhaj van D66 noemt het „een slechte zaak” dat de Kamer niet de juiste informatie kreeg. Ze wil hierover zo snel mogelijk een debat met de minister. Ook de VVD wil meer weten.
„Dit is in alle opzichten heel ernstig”, aldus Isabelle Diks (GroenLinks). Volgens Sadet Karabulut (SP) probeert Bijleveld haar verantwoordelijkheid te ontlopen in deze zaak. „Onacceptabel.”
En minister Bijleveld?
De minister zal duidelijk moeten maken hoe de vork precies in de steel zit. Waarom is de Kamer onjuist geïnformeerd? Wat wist voormalig minister Hennis, en op welk moment? Sinds wanneer is Bijleveld zelf op de hoogte? En wat zijn de politieke gevolgen voor de huidige minister? Moet zij opstappen? Vragen te over.
De Kamer debatteert deze week over de begroting van Defensie. De kwestie van de aanval op Irak kan zomaar het hoofdonderwerp worden.
