Het project is een van de zeventig „inspirerende diaconale initiatieven tegen armoede in Nederland” dat staat beschreven in het boekje ”Betrokkenheid troef”. De bundel werd onlangs gepresenteerd door het nieuwe Knooppunt Kerken en Armoede (zie onder).

De diaconieën van de protestantse wijkgemeenten De Ark, de Ontmoetingskerk en Ichthus in Maarssen besloten zo’n drie jaar geleden iets te doen voor kinderen van ouders met een minimuminkomen. „Sommigen leven in gezinnen waar zo weinig geld is dat het vieren van een verjaardag er niet in zit”, verklaart diaken Jacqueline Stoop van De Ark.

Met het project Verjaardagstas krijgen basisschoolkinderen uit minimagezinnen voor hun verjaardag een tas met slingers en ballonnen, een cadeaubon van een plaatselijke speelgoedwinkel en een tegoed voor een traktatie en een taart. Een jarige tiener krijgt de mogelijkheid om met vijf vrienden of vriendinnen een uur te bowlen en een bon voor een taart. Plaatselijke ondernemers sponsoren de tas.

„Ieder kind verdient een verjaardagsfeestje”, vindt Stoop. „Armoede betekent vaak uitsluiting. Als een kind zelf geen feestje geeft, wordt het meestal ook niet door anderen uitgenodigd. Dat kan veel impact hebben. Wij gunnen elk kind een onbezorgde verjaardag.”

Kinderen uit gezinnen die in het bezit zijn van een U-pas, een gratis kortingspas van de gemeente voor mensen met een laag inkomen, komen in aanmerking voor de verjaardagstas. Om in contact met hen te komen verwijst de sociale dienst in zijn nieuwsbrief naar het project. Ook attenderen maatschappelijk werkers hun cliënten op het initiatief.

Kaartje

Stoop brengt de verjaardagstassen zelf langs bij de kinderen. „Die zijn er ontzettend blij mee. Ik kan echt genieten van de blijde koppies die je dan ziet. Ook ouders reageren positief.”

In de tas zit een kaartje met een felicitatie namens de kerken van Maarssen. Stoop: „De mensen weten dus dat het een project van de kerk is. Maar we krijgen daar geen specifieke reacties op.”

Zestig tassen delen de diaconieën gemiddeld per jaar uit. Dat aantal is volgens Stoop de laatste jaren vrij stabiel. „Het eerste jaar boden we de verjaardagstassen ook aan deelnemers van de Voedselbank aan, maar die krijgen al een verjaardagsdoos van de stichting Jarige Job. Daar zijn we dus mee gestopt.”

Cadeautje

Ook de Speelgoedbank in Wageningen –een ander diaconaal initiatief uit het boekje ”Betrokkenheid troef”– zet zich in voor kinderen uit een minimagezin. Die kunnen vier keer per kwartaal, met hun verjaardag en met de feestdagen, gratis een speelgoedartikel uitzoeken.

Het idee is afkomstig van Na­thalie Wakker uit Wageningen. Toen haar kinderen klein waren, vroeg ze zich af wat ze met hun overtollige speelgoed aanmoest. „Kennissen waren op een gegeven moment verzadigd. Weggooien vond ik jammer. Een oud-collega van mij was een kledingbank voor minima begonnen. Zo ontstond het plan om een speelgoedbank te starten.”

Voor kinderen uit gezinnen die moeilijk rond kunnen komen is een cadeautje voor hun verjaardag of met de feestdagen niet vanzelfsprekend, zegt Wakker. „Laat staan zomaar iets tussendoor. Wij vinden dat elk kind het recht heeft om te spelen, ongeacht de financiële situatie van de ouders.”

Speelgoed is geen eerste levensbehoefte, maar is volgens Wakker wel heel belangrijk. „Door te spelen ontwikkelt een kind zich. Tegelijk heeft het een sociaal aspect. Sommige kinderen komen niet naar school op hun verjaardag, omdat ze geen cadeau kregen en er geen geld is voor een traktatie.”

Tweedehands

Drie keer in de week is de Speelgoedbank in Wageningen open voor kinderen met een voedselbankpas of met een verwijzing van een school of instantie. Soms krijgt Wakker iemand over de vloer uit het bijzonder onderwijs, die specifiek speelgoed nodig heeft. Ook komen er vrijwilligers van een nabijgelegen asielzoekerscentrum om iets uit te zoeken voor hun jongste bewoners.

Het meeste speelgoed is tweedehands, van bedrijven of particulieren. Soms zijn er nieuwe artikelen, afkomstig van onverkoopbare restpartijen uit diverse winkels. Voor de verjaardag van hun kind mogen ouders daar iets van uitkiezen.

Het initiatief bestaat nu drie jaar en blijkt in een grote behoefte te voorzien. Per jaar worden er 1700 cadeautjes uitgedeeld aan 300 kinderen. Inmiddels is er een stichting opgericht, waarin naast Wakker nog vier bestuursleden zitten. De Speelgoedbank wordt ondersteund door zo’n dertig vrijwilligers.

Onbevangen

„Het is prachtig om de blije gezichten te zien van kinderen die een cadeau hebben uitgezocht”, zegt Wakker. „Ouders komen hier met schroom, maar kinderen niet. Die rennen onbevangen de winkel door en spelen overal mee. Dat kan, omdat het speelgoed niet in de verpakking zit. Een gezin met twee kinderen komt hier vanaf het begin. Elke keer gaan ze allemaal met een grote glimlach naar huis. Daar doen we het voor.”

De Speelgoedbank wordt gesteund door diverse kerken uit Wageningen, onder andere door de protestantse diaconieën. „Wij zijn geen kerkelijk initiatief, maar veel gemeentem doneren speelgoed of geld aan ons. Ons project maakt mensen bewust van hun overvloed en leert hun te delen met anderen.”

Betrokkenheid troef

De zeventig diaconale initiatieven die in het boekje ”Betrokkenheid troef”, uitgave van het Knooppunt Kerken en Armoede, staan beschreven zijn veelkleurig en divers. Repaircafés, schuldhulpmaatjes, een werkcontactenbank en talloze andere „inspirerende voorbeelden van armoedebestrijding” passeren de revue. 

De bundel doet veronderstellen dat alle projecten van een kerk uitgaan, maar dat blijkt niet het geval. De Speelgoedbank in Wageningen evenals het Wereldvrouwenhuis in Nijmegen zijn bijvoorbeeld geen kerkelijke initiatieven, maar worden wel gesteund door kerken. Bij het fietsenproject in Vianen blijkt het om een eenmalige donatie uit 2010 te gaan.

Niettemin is het, zoals de opstellers schrijven „indrukwekkend om te merken hoeveel pelgrims er in Nederland samen onderweg zijn om gerechtigheid dichterbij te brengen.” De bundel is gratis te downloaden op de website knooppuntkerkenenarmoede.nl.