Dit liveblog is gesloten.

12.30 uur: Pauze – Het is pauze. De vergadering gaat om 13.15 uur weer verder. Op de agenda staat dan de bespreking en besluitvorming van voorstellen van het Generaal College voor de Kerkorde. Het is de bedoeling om de voorjaarsvergadering van de synode om 14.30 uur te sluiten.

12.20 uur: Besluit – Omdat er tijdens deze vergadering geen tijd is voor een inhoudelijke bespreking, wordt besloten de notitie ”Zes keer brandpunten in de verkondiging” alvast digitaal beschikbaar te stellen aan de kerkenraden. De synode zal er in november wel over spreken.

12.11 uur: Brandpunten in de verkondiging – Er is nog twintig minuten over tot de pauze, en het moderamen (synodebestuur) besluit het nog even te hebben over het rapport ”Brandpunten in de verkondiging”. Dat is donderdag blijven liggen. Dr. Plaisier geeft een toelichting. Er is inmiddels een herschreven versie van het rapport, waarin de opmerkingen van de synode zijn verwerkt. Daaraan zijn zes bijdragen van predikanten uit de synode toegevoegd. De nota is bedoeld als „bijdrage tot gesprek”, zegt hij.

11.53 uur: Jeugdwerk – JOP, de jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk, houdt een presentatie over het „nieuwe jeugdwerk”.

11.49 uur: Besluit – De generale synode gaat akkoord met de herschreven notitie ”Wij en ons lichaam”. De notitie wordt naar alle predikanten en kerkelijk werkers gestuurd om in de werkgemeenschappen te bespreken. Zij moeten het thema vervolgens „doorvertalen” naar de gemeente. Er komt geen handreiking voor gesprek, wel een begeleidende brief met aandachtspunten.

11.40 uur: Gemeenten – Scriba dr. A. J. Plaisier reageert op de vragen. Hij wil de notitie aanbieden aan de werkgemeenschappen van predikanten – niet met een handreiking maar met een begeleidend schrijven. De notitie kan daarna worden gebruikt voor het gesprek in de gemeente.

11.34 uur: Bespreking – De synodeleden stellen vragen en maken opmerkingen. Volgens ds. M. G. Pettinga (Monickendam) is de „weerbarstigheid” in de notitie gebleven en de „tobberige toonzetting” gematigd. „Gebleven is de cultuurkritische aanpak, en die waardeer ik. Deze notitie zal de nodige emoties oproepen en gesprek uitlokken, en dat is goed.” Ouderling-kerkrentmeester G. Vroegindeweij (classis Gouda) vindt, net als dr. Wever, dat een handreiking voor gesprek noodzakelijk is.

11.30 uur: Abstract – Ds. Smits zegt namens de Commissie van Rapport dat het stuk nog steeds erg abstract is. Ze vraagt zich af over dergelijke ethische notities wel worden gebruikt. „We missen gespreksvragen waarmee mensen aan de slag kunnen.” Ook dr. H. E. Wevers van de Generale Raad van Advies heeft vragen. Aan de notitie moet volgens hem een goede handreiking worden toegevoegd, om het gesprek in de gemeente te stimuleren.

11.20 uur: Wij en ons lichaam – Op de synodetafel ligt nu de notitie ”Wij en ons lichaam”. De synode besprak het rapport al in november, maar veel synodeleden vonden het toen te „antithetisch”. Scriba dr. A. J. Plaisier geeft een toelichting op de inmiddels herschreven notitie. De tekst is bedoeld als uitnodiging vanuit de synode voor bezinning en gesprek over de betekenis van het leven.

10.54 uur: Pauze – Het is koffie- en theepauze. Daarna gaat de synode verder: met de bespreking van de notitie ”Wij en ons lichaam”.

10.47 uur: Ds. Eric Sarwar – Ds. Eric Sarwar, predikant van de Urdu-gemeente, gaat voor in gebed (in het Urdu). Hij leest (in het Nederlands) een gedeelte uit Psalm 133.

10.40 uur: Muziek – Dan is het tijd voor Urdu-muziek. Er wordt, samen met de synode, Psalm 145 gezongen, in de Urdu-taal. Hoe dat klinkt is te beluisteren in de rechterbalk van deze pagina.

10.33 uur: Ondertekenen – Vertegenwoordigers van de Urdu-gemeenschap en de Protestantse Kerk ondertekenen de overeenkomst.

10.30 uur: Besluit – Om aan de wens van de Urdu-gemeente te voldoen, moet de kerkorde worden gewijzigd door bij ordonantie 2 een artikel 18b toe te voegen voor migrantenkerken. De synode besluit unaniem positief. De Urdu-gemeente –met ongeveer 250 leden– wordt een buitengewone gemeente binnen de Protestantse Kerk en gaat deel uitmaken van de classis Rotterdam I.

10.17 uur: Ds. Van den Broeke – Synodepreses ds. K. van den Broeke gaat in op de opmerkingen die zijn gemaakt. De financiën blijven een punt van aandacht, zegt ze. Daar zal toezicht op zijn. „Eventuele risico’s kunnen niet op de Protestantse Kerk worden afgewenteld”. Over het belijden: „In dit geval gaat het om een kerk die de belangrijkste belijdenisgeschriften met ons deelt. We hebben een gezamenlijke geschiedenis en er is voluit herkenning: we delen wat belangrijk is voor christenen. We hebben een dienst van de Urdu-gemeente meegemaakt, rond Schrift en tafel. De taal is anders, maar we zijn één kerk.” Het gaat inderdaad om een buitengewone gemeente, zegt ze, niet om een buitengewone wijkgemeente.

10.14 uur: Buitengewone wijkgemeente – Synodeleden mogen vragen stellen. Waarom moet de Urdu-gemeente een buitengewone wijkgemeente worden? Is het niet wenselijk als de leden van de Urdu-gemeente Nederlands leren om goed in de kerk te kunnen participeren?

10.05 uur: Kanttekeningen – Ds. M. G. Pettinga (Monickendam) zegt namens de Commissie van Rapport dat hij blij en dankbaar is dat de Urdu-gemeente zich wil aansluiten bij de Protestantse Kerk. Er moet volgens hem nog wel beter worden gekeken naar de financiën, de classicale indeling en het contact met de Dienstenorganisatie in Utrecht. Ook moet duidelijker worden omschreven dat de Urdu-gemeenschap zich aansluit bij het belijden van de kerk. Ook dr. H. E. Wevers, de nieuwe voorzitter van de Generale Raad van Advies (GRA), is positief over toetreding van de Urdu-gemeente.

09.55 uur: Filmpje – Er wordt een filmpje getoond van de Urdu-gemeente. Deze gemeenschap van vooral Pakistaanse christenen begon in 1995 in Rotterdam. Later kwam er een gemeente in Amsterdam bij. „Ze houden heel erg van zingen.” Ds. Slomp: „Ze hebben groot respect voor de Bijbel.”

09.47 uur: Geschiedenis – Zendingspredikant ds. J. Slomp schetst het ontstaan van de Urdu-gemeente.

09.40 uur: Urdu – De Pakistan-Dutch Christian Association, ook wel bekend als de Urdu-gemeente in Nederland, wil onderdeel worden van de Protestantse Kerk. De kerk heeft banden met de zending van de voormalige Gereformeerde Kerken in Nederland. Synodepreses ds. K. van den Broeke heet een aantal gemeenteleden en afgevaardigden welkom.

09.30 uur Evangelisch Werkverband – Het Evangelische Werkverkband in de Protestantse Kerk houdt een presentatie.

09.00 uur: Opening – De generale synode van de Protesantse Kerk begint haar tweede vergaderdag. Op de agenda staat onder meer de vorming van de buitengewone wijkgemeente Urdu in Rotterdam, een gemeente van Pakistaanse christenen, en de notitie ”Wij en ons lichaam”.

21.45 uur: Afsluiting – Na de comité-zitting, die ongeveer een uur zal duren, sluit diaken B.J.H. van Delft de vergadering. Morgen wordt dit liveblog vervolgd. Dan staat onder meer de bespreking van ”Brandpunten in de verkondiging” op het programma.

21.39 uur: Comité – In comité (achter gesloten deuren) spreekt de synode nu over de procedure voor het aanstellen van een nieuwe scriba. De huidige scriba, dr. A. J. Plaisier, treedt volgend jaar terug.

21.14 uur: Rommelig – De afronding van de bespreking over Kerk naar 2025 in de synodevergadering verloopt uiterst rommelig. Zelfs de leden van de commissie van rapport, een groep synodeleden die de besluitvoorstellen vooraf bekijkt en van advies voorziet voor de andere synodeleden, beklagen zich over een informatieachterstand. De vermoeidheid na een lange dag vergaderen lijkt toe te slaan. Duidelijk is wel dat de synodevergadering nog flink verdeeld is over wat er nu precies moet gebeuren om de kerk toekomstbestendiger te maken. Maar dat er iets moet veranderen en dat de veranderingen grondig zullen zijn, wordt door de meeste synodeleden gedeeld. „En nu is er koffie”, zegt scriba dr. Plaisier. Koffiepauze dus.

21.09 uur: Communicatie – Het moderamen blijkt toch wel een probleem te hebben met de communicatie richting de synodeleden. Diverse synodeleden beklagen zich over het feit dat ze nieuwsberichten in de kranten lezen, maar niets horen van het synodebestuur. Zo wisten de synodeleden niets van de grote enquete die de Protestantse Kerk gehouden heeft en waarvan de resultaten vandaag bekend werden gemaakt. Preses ds. Van den Broeke belooft beterschap, maar ze zegt niets concreets toe.

21.05 uur: Overleg – Scriba dr. Plaisier zegt toe dat de komende maanden gebruikt zullen worden voor intensief overleg over de punten die in de nota over de toekomst van de kerk worden genoemd en dat de synodeleden daar „op de een of andere manier” bij betrokken zullen worden. Het lijkt erop dat er in november overigens geen definitief toekomstplan ligt, maar een notitie met uitgangspunten waarover de synode dan moet besluiten.

20.56 uur: Besluitvorming – De synode besluit om de notitie Kerk naar 2025, een verkenning, gehoord hebbende de bespreking in de generale synode, als leidend te zien bij het formuleren van uitgangspunten over mogelijke veranderingen in de organisatorische structuur van de kerk, voor de synodevergadering van november 2015.

20.45 uur: Besluitvorming – De synode gaat nu de besluitvorming in rond ”Kerk 2025”.

20.42 uur: Bisschop – Een eventuele bisschop moet geen potentaat zijn, maar iemand die zijn mensen kent, stelt de scriba.

20.39 uur: Foute mensen – Wat kunnen we doen als gemeenten in de greep zijn van foute mensen, visitatoren, die een destructieve invloed hebben?, vraagt ds. Van Ketel (Austerlitz).

20.37 uur: Bisschop – Wat zijn wij toch bang voor een bisschop, aldus ds. W. J. H. Boon (Duitsland). „De bisschop die in het jaar 1000 kwam, was een zetbaas van de paus. Zo’n bisschop sta ik niet voor, maar een soort pastor pastorum.”

20.35 uur: Doorzettingsmacht – Het ontbreekt aan doorzettingsmacht, aldus ds. Sonnenberg.

20.33 uur: Visitatie – Ds. W. G. Sonnenberg, van de visitatoren generaal: „Als je visitatie aan professionals uitbesteedt, kost dat 100.000 euro. Terwijl de visitatoren heel bekwaam zijn.”

20.31 uur: Verantwoordelijkheid – Vooral de gemeente en de ambtsdragers zijn erbij gebaat dat conflicten worden opgelost, vindt ds. Swager. „Houd het dan ook daar. Je hoeft niet altijd meteen naar Utrecht te kijken.”

20.27 uur: Conflicten – Werkwijze bij conflicten moet gelijk getrokken worden voor de ambten, stelt ouderling Verbeek (Amsterdam).

20.19 uur: Polsen – In een eerste toekomstscenario in ”Kerk 2025” stelt dr. Plaisier voor om de classes gewoon in hun huidige vorm te laten bestaan. De scriba polst of hier vraag naar is. Een tweede mogelijkheid is de classes opnieuw in te delen. Voor beide mogelijkheden is welwillendheid. Eén synodelid wil de classes afschaffen.

20.15 uur: Classes moeten blijven – Wij willen geen centralisme hebben, aldus scriba dr. Plaisier. „Ook al willen we een lichtere inrichting van onze kerk, we hebben al snel toch de neiging om dingen te behouden.” Het scenario dat de classes moeten verdwijnen, valt af, concludeert de scriba.

20.11 uur: Ontzorgen – Dr. Wevers, voorzitter van de Generale Raad van Advies, reageert. Hij ziet in toenemende mate dat het moeilijk is om mensen voor bestuurlijke taken te krijgen. Ontzorgen, om ontmoeting en inhoud meer aan de orde te laten komen, is zijn pleidooi.

20.09 uur: Schaduwsynode – Ds. De Jager (Haren) pleit voor een schaduwsynode van JOP-medewerkers, jongerenwerkers, etc. „Jongeren kennen de kerkelijke taal niet. Daarop moeten wij anticiperen.”

20.07 uur: Verbinden – Ds. Pronk: Wij als synodeleden hebben de taak om te verbinden. De synode staat niet ver van de kerkleden af, aldus ds. Pronk.

19.56 uur: Classes – Uit de reacties blijkt dat het afschaffen van de classes niet op veel steun kan rekenen. De voor- en nadelen worden tegen elkaar afgewogen. De een vindt dat de classes niet goed functioneren, de ander is bang dat de dienstenorganisatie in Utrecht teveel voor het zeggen krijgt en dat de afstand tussen kerkgangers en de kerk nog groter wordt.

19.54 uur: Bezoeken – Ds. Swager (Doornspijk) is er niet zo bang voor om gemeenten elkaar te laten bezoeken. „Misschien komt dat door mijn gereformeerde achtergrond, want daar deden we dat.”

19.48 uur: Back to basics – Hoe kunnen we als kerk back to basics?, vraagt ds. G. van der Pol (Rotterdam) zich af. De classis is wat hem betreft belangrijker dan de dienstenorganisatie in Utrecht. „De classis is essentieel, de dienstenorganisatie niet. Er zou een bisschop moeten komen, maar dat moet dan een predikant zijn die uit het midden van de gemeenten wordt gekozen. En hij moet geen bisschop heten. Er is behoefte aan iemand die samenbindt.”

19.44 uur: Visitatie – Ouderling A. Bijl (Ede) vraagt zich af of de effectiviteit van de visitatie gemeten kan worden. „In onze gemeente zeggen we altijd: we krijgen huisbezoek van de kerk. Dat wordt gewaardeerd.”

19.42 uur: Het goede behouden – Ouderling A. Verbeek (Amsterdam) voelt zich onthand in de discussie over de classes. „Er zit meer energie en elan in de algemene kerkenraad. Kunnen we een model zoeken waarin we het goede van beide (classis en kerkenraad) behouden?”

19.40 uur: Opzicht – „De taak van het opzicht is voor de classis, zoals het vroeger bij de bisschop lag”, aldus ds. Mink (Herwijnen). „Als de dienstenorganisatie meer verantwoordelijkheid zou krijgen, wordt het een bestuur met afdelingen. Die kant moet het niet op.”

19.37 uur: Afvaardiging – Flikweert kan zich geen procedure bedenken hoe de afvaardiging naar de synode zonder classes zou moeten plaatsvinden.

19.35 uur: Waardering – Ouderling A. S. Flikweert (Zierikzee) signaleert dat de classes heel verschillend gewaardeerd worden door gemeenten. Hij pleit ervoor te gaan kijken hoe het in het land functioneert. Hier en daar zou schaalvergroting kunnen worden toegepast.

19.29 uur: 70.000 uur – Ouderling Boersma (Foudgum): Hoeveel uur zijn we bezig met visitatie en classes? 70 000 uur per jaar.

19.25 uur: Classes weg – Diaken G. Visser (Zoetermeer) pleit voor afschaffing van de classes, de regionale vergaderingen. Dit is scenario 3 in het plan.

19.20 uur: Meerdere vergaderingen – De scriba: „Dat er meerdere vergaderingen zijn, is duidelijk. Vraag is op welke manier de kerk dit wil handhaven.”

19.19 uur: In beeld brengen – Ds. Swager (Doornspijk) wil duidelijker weten wat er nodig is in gemeenten. De preses zegt toe dat de regiegroep van nu tot november (als de volgende synodevergadering plaatsvindt) „keihard” gaat werken om dit in beeld te brengen.

19.13 uur: Rapport – Lees hier het synoderapport Kerk naar 2025: Een verkenning.

19.07 uur: Brandpunten in de verkondiging – De synode moet volgens de agenda ook nog in gesprek over ”Brandpunten in de verkondiging”. Hiervoor hebben zes synodeleden een bijdrage geschreven waarover de synodeleden in kleine groepjes in gesprek zou gaan. Als de bespreking van ”Kerk 2025” lang duurt, vervalt dit. De scriba neemt nu het woord.

19.00 uur: Kerk 2025 – De synode buigt zich weer over het onderwerp ”Kerk 2025”. De besprekingen hierover werden vanmiddag onderbroken door de bespreking van het rapport over de dialoog met de pinksterkerken. Lees hier op de website van de PKN de uitslag van de enquête die door 18.000 kerkleden is ingevuld. Lees verder ook: Meeste leden Protestantse Kerk staan open voor vernieuwing en: Uitslag enquête PKN geeft iedereen gelijk

18.00 uur: Diner – De vergadering wordt geschorst voor de maaltijd. Ouderling M. Engelbert-Clarenbeek, eveneens moderamenlid, begint de maaltijd met gebed. Om 19.00 uur gaat de synode verder met het vervolg van de besprekingen over ”Kerk 2025”.

17.55 uur: Handelingen – Moderamenlid diaken Pasveer overhandigt de synode de gedigitaliseerde handelingen van de synode over 2013. In november hoopt hij de handelingen over 2014 uit te reiken.

17.53 uur: Wat ons bindt – Preses: er is meer wat ons bindt dan wat ons scheidt.

17.51 uur: Vergeving – De pinksterkerken willen vergeving vragen voor wat zij de protestantse kerken hebben aangedaan, aldus voorzitter Peter Sleebos van de Verenigde Pinkster- en Evangeliegemeenten. Hij doet dit in navolging van preses. B. Plaisier die dit enkele jaren geleden vanuit de PKN deed bij het 100-jarig bestaan van de pinksterbeweging.

17.46 uur: Aangenomen – Het besluit over de dialoog met de pinksterkerken is aangenomen.

17.43 uur: Analyse over uitslag enquête – Lees hier de analyse van RD-redacteur Wim van Egdom over de uitslag van de enquête ”Kerk 2025” die vanmiddag werd openbaar gemaakt.

17.39 uur: Besluit – De synode gaat nu over tot besluitvorming rond het rapport over de dialoog met de pinksterkerken. Lees het rapport hier

17.32 uur Doop – Over de doop zegt de scriba: „Het element van tot de gemeente behoren is als kenmerk van de protestantse kerkelijke traditie genoemd.” Hij stelt voor de aanwezigen namens de pinksterkerken nog eens te spreken als zij met hun achterban gesproken hebben.

17.26 uur: Scriba – De scriba, dr. A. J. Plaisier, reageert nu op de inbreng van diverse synodeleden.

17.22 uur: Organiseren – Pinkstergemeenten hebben de neiging zich niet te organiseren, stelt Zegwaart. „Het besef van het nodig hebben van andere gemeenten komt later pas.” Over het te gemakkelijk dopen van leden van andere kerken: „Daarover blijft verschil van mening bestaan, niet zozeer tussen onze traditie, alswel dat er binnen de delegaties anders over gedacht wordt.”

17.19 uur: Kinderdoop – De kinderdoop is regelmatig besproken, aldus Zegwaart. De prioriteit van de volwassendoop is mede ingegeven door het Lima-rapport van de Wereldraad van Kerken, zegt hij.

17.17 uur: Overdoop – De doop is het meest heikele punt in de dialoog, zegt ook H. Zegwaart, met dr. Plaisier opsteller van het stuk. „De term overdoop is gevallen, er is gesproken over te makkelijk dopen.

17.15 uur: Tongentaal – „Als PKN hebben we onze eigen tongentaal, namlijk zingen”, aldus Fledderus.

17.13 uur: Voornaam – Ouderling E. R. Fledderus (Woerden) pleit ervoor om elkaar in de synode, net als bij de pinksterkerken, bij de voornaam te noemen. Tegen de preses: „Zeg maar Erik.” De preses: „Goede gewoonten moet je snel van elkaar overnemen.” Fledderus: „Dankjewel, Karin.”

17.11 uur: Doop – Ouderling-kerkrentmeester De Bruin noemt het overlijden van zijn kleindochter van 3 jaar. „Het mag ons tot troost zijn dat zij door de doop behoorde tot de gemeente.”

17.08 uur: Tongentaal – Ouderling A. S. Flikweert (Zierikzee) vraagt zich af of de synode ook iets moet vinden van tongentaal.

17.06 uur: Gezag – Ds. A. L. Rijken-Hoevens (Veenendaal): „Vanuit welk gezag kan ik contact zoeken met pinksterkerken in mijn eigen woonplaats?” Verder vindt de predikant dat er weinig aandacht is voor de vrouw in het ambt in het rapport. En ze wijst erop dat de opkomst van pinkstergemeenten voor rekening is van de Protestantse Kerk.

17.03 uur: doop – De doop is een heikel punt in de dialoog, vindt ook de volgende spreker. Hij pleit ervoor ook mensen die twee keer gedoopt zijn als volwaardig lid te accepteren in de PKN.

16.59 uur: Spannend – Vroegindeweij sluit af met „een vriendelijke opmerking richting de pinksterkerken: uiteindelijk zal het worden één kudde onder één Herder.” De preses: „U heeft het spannende van deze dialoog nog eens goed onder onze aandacht gebracht.”

16.56 uur: Jongeren – Ouderling-kerkrentmeester G. Vroegindeweij (classis Gouda) roemt de duidelijke handleiding bij het rapport. Positief vindt hij dat er aandacht is voor de jongeren. Hoe gaan we om met geloofsoverdracht naar de komende generatie? Kritisch is hij over de pinksterkerken. „Worden er door de pinksterkerken niet te gemakkelijk leden afgepakt? Theodorus van der Groe zei: Het is beter treurend te blijven, dan eigenmachtig te gaan.”

16.50 uur: Rome – Ds. De Lang (Zaamslag) is het eerste synodelid dat reageert. „De kerken geven aan dat we niet de kant van Rome op moeten. Ik heb daar wel vragen bij. Het idee dat de doop redt, ook als je daar zelf niets aan doet, wordt vanuit de katholieke traditie tegengesproken. Ik had liever gezien dat de deur naar de oecumene verder was opengezet. De katholieken zijn een interessante gesprekspartner.”

Verder wil ds. De Lang iets horen over hoe de doop bediend wordt.

16.46 uur: Reactie – De preses, ds. K. van den Broeke, nodigt de synode uit inhoudelijk te reageren op het stuk.

16.43 uur: Beeldspraak – Er is bij de doop in pinkstergemeenten vaak geen voorbereiding en geen nazorg, aldus Van Elderen. „Zo laat je mensen maar een beetje zwemmen, sorry voor de beeldspraak.”

16.41 uur: Doop – Van Elderen:Catechese is een belangrijk middel om aan te geven wat wij geloven. Een pijnpunt: Pinkstergemeenten dopen zonder dat er verband ligt tussen dopen en lidmaatschap. „Dat roept nogal wat ellende op.”

16.37 uur: Losjes – De commissie van rapport reageert op het stuk dat er ligt. Voorzitter R. J. van Elderen hoopt dat er nog veel gesprekken volgen. „We geven geen commentaar op wat er uit de dialoog komt.” De commissie keek wel of de positie van de kerk goed vertegenwoordigd is. De formulering over de doop is „nogal losjes.” Vooral als het gaat om het aanbod van de doop. „Worden we niet juist opgeroepen om de doop te ontvangen?”

16.34 uur: Tradities – Zegwaart: Beide tradities hebben elkaar in de toekomst hard nodig. Hij stelt dat de scriba aangaf dat het in de dialoog steeds ging om waar het in de kerk echt om gaat.

16.31 uur: Intensief en hartelijk – Hete hangijzers gaan de kerken niet uit de weg. In het rapport is aandacht voor: de doop, de doop met de Heilige Geest, het ambt, en het thema ”Geest en traditie”. Het rapport is geschreven door dr. Plaisier en H. Zegwaart. De laatste neemt nu het woord. Hij noemt het proces „intensief en hartelijk.”

16.27 uur: Pinksterkerken – Het woord is aan de scriba. Hij licht de dialoog nog even toe. Vanaf 2008 heeft de PKN contact met de pinksterkerken. „We zijn de uitdagingen niet uit de weg gegaan.” In een brochure doet de scriba verslag.

16.22 uur: Vrienden – In het filmpje komen twee vrienden uit Rotterdam voorbij. Ze gingen naar de Pelgrimvaderskerk in Rotterdam-Delfshaven. Een van hen gaat nu met zijn vrouw naar een pinkstergemeente in Gouda, de stad waar hij vijf jaar geleden naartoe verhuisd is. De ander is nu diaken in de Pelgrimvaderskerk.

16.19 uur: Gasten – De preses heet de gasten welkom die aanwezig zijn voor deze bespreking. Onder hen is ook oud-synodepreses ds. P. Verhoeff. De synode gaat nu naar een filmpje kijken dat in samenwerking met de EO gemaakt is.

16.15 uur: Dialoog met de pinksterkerken – De pauze is voorbij, de zaal in congrescentrum De Werelt in Lunteren stroom weer vol. Nu gaat de synode praten over de dialoog met de pinksterkerken.

15.55 uur: Pauze – De preses sluit de vergadering even af voor de theepauze. Over tien minuten gaat de vergadering verder.

15.51 uur: Post – In het boekje dat Kerk in Actie aanbiedt aan de synodeleden zit een ansichtkaart die de lezer kan sturen naar iemand die zit te wachten op post.

15.47 uur: Boekje – De synode gaat straks verder praten over de dialoog met de pinksterkerken. Voorafgaand aan de pauze biedt Kerk in Actie een boek aan: ”De kolonel krijgt eindelijk post”. Het is geschreven door ds. Henk Vijver. In dit essay gaat het erover wat kerken kunnen doen aan mogelijkheden tot verzoening, naar aanleiding van het jarenlange geweld in Colombia.

15.45 uur: Loser – De vraag tijdens deze bespreking is of een predikant een bepaalde afgebakende periode in een gemeente moet staan. De scriba heeft tot nu toe niets gehoord over de blijdschap om een langere periode in een gemeente te staan. Dr. Plaisier: „Je bent al gauw de loser als jij niet weg kunt komen.”

15.42 uur: Het loopt uit – De bespreking loopt uit. De preses stelt voor de scriba te laten reflecteren op de bespreking. Vanavond gaat de bespreking over Kerk 2025 verder.

15.38 uur: Gekend weten – Prof. De Roest van de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) reageert op de synodeleden. Mensen willen zich „gekend weten”, blijkt uit de enquête. Tot slot reageert dr. Wevers, de nieuwe voorzitter van de Generale Raad van Advies. „We hebben tot nu toe de samenhang van het predikantsambt met de andere ambten gemist”, aldus Wevers.

15.35 uur: Veel tijd – Ds. G. van den Pol (Rotterdam): Flexibilisering kan ongelofelijk veel tijd kosten.

15.31 uur: Keuzes – Ouderling Kamphuis (Leeuwarden): „Ook bij een onbeperkt dienstverband van een predikant moet je na zes jaar evalueren hoe het gaat. Als dit eerlijk gebeurt, heeft dit altijd gevolgen. Het hoeft niet op te houden als het van beide kanten goed bevalt.”

15.30 uur: Reacties – Synodeleden krijgen op dit moment de kans te reageren op de bespreking van de enquête.

15.28 uur: Storing – Vanwege een technische storing hebben we de afgelopen drie kwartier niet kunnen verslaan in dit liveblog. Inmiddels kunnen we verder. Onze excuses voor dit ongemak.

14.50 uur: Organisatie – Synodeleden stellen vragen en maken opmerkingen over het vierde deel van de notitie. Dat gaat over de organisatie van de kerk.

14.10 uur: Enquête – De uitgezette enquête van de PKN wordt nu toegelicht door mevrouw Van den Bos die bij het uitzetten van de vragenlijst betrokken is geweest. Lees hier meer over de uitslag van de enquête.

14.07 uur: Visie en vaart – Visie en vaart horen bij elkaar, antwoordt de scriba ds. Pettinga.

14.02 uur: Gereformeerd – Op vragen van ouderling-kerkrentmeester De Lange zegt de scriba: „We hebben in de kerk de lutherse en de gereformeerde traditie. De hervormden worden bij de gereformeerde traditie ondergebracht en zullen daar niet ondersneeuwen.”

13.59 uur: Inhoud – Op ds. Van der Rijst zegt dr. Plaisier: „Ja, het moet gaan om gemeente-zijn. En we moeten spreken over de inhoud, over vragen die ons allemaal bezighouden. We zullen elke synodevergadering bezig zijn met de vraag hoe wij kerk en christen zijn.”

13.55 uur: Management – Ds. Mink leest de nota „nogal managementachtig” volgens de scriba. Dr. Plaisier ontkent dat het stuk een managementstuk is.

13.52 uur: Toekomst van de kerk – De voorzitter van de synode, ds. K. van den Broeke, heropent de vergadering. De scriba, dr. A. J. Plaisier reageert op wat er vanmorgen is gezegd.

13.02 uur: Pauze – Het is middagpauze. De synode gaat om 14.00 uur verder met de bespreking van de notitie ”Kerk naar 2025”. Ook zal de enquête over de toekomst van de kerk worden gepresenteerd.

12.58 uur: Paniekvoetbal – De hele kerk voor het hele volk is een mooie term, maar die komt niet meer met de realiteit overeen, zegt scriba dr. Plaisier. Het gaat er volgens hem om: zit er genoeg lucht en adem in de huidige kerkstructuur? „Dat is de inzet van deze notitie. En nee, er wordt geen paniekvoetbal gespeeld.”

12.52 uur: Gaspedaal – Ds. M. G. Pettinga (Monickendam) zegt dat de notitie hem een gevoel van opluchting geeft. Hij ziet ruimte voor kerk-zijn buiten de traditionele kaders. „Als we maar niet het gaspedaal indrukken alsof het vijf voor twaalf is. Maar het is wel tijd, want we kunnen niet doen alsof we nog een brede volkskerk zijn.”

12.47 uur: Angst – Ds. T. J. Oldenhuis (Coevorden): „Ik denk dat we soms te bang zijn. Zijn de oude structuren werkelijk niet meer goed? Terug naar de basis, waar de kerk voor pleit, is voor mij: Christus verkondigen, Die gekruisigd is en weer opgestaan. Daarom is de oproep tot gebed belangijk: dat de Heere de Geest laten waaien, zodat de angst verdwijnt dat wij zullen verdwijnen.”

12.38 uur: Enquête – Meerdere synodeleden zetten vraagtekens bij de enquête die is uitgezet. Daarin vraagt de kerk haar leden naar hun visie op de toekomst en het kerkelijk leven. Synodeleden hebben vragen over de representativiteit van het onderzoek. De vragen zijn volgens hen soms „te sturend”.

12.28 uur: Gebed – Ds. G. J. Mink (Herwijnen) mist de toon van „dankbaarheid”, want Christus regeert de kerk. De notitie ademt volgens hem te veel een „managementachtige” sfeer. „Welke plaats is er voor het gebed tot de Heere van de kerk?”

Ds. R. H. van der Rijst wil eerst een diepgaande bezinning over de vraag wat er écht leeft binnen de gemeenten. „Laten we even niet wéér gaan reorganiseren.”

12.20 uur: Synodeleden – De synodeleden gaan in op de notitie over de toekomst van de kerk.

12.06 uur: PThU – „De grote vraag die binnen de kerken leeft is of er over dertig, veertig jaar nog een kerk zal zijn”, zegt prof. dr. Henk de Roest namens de Protestantse Theologische Universiteit (PThU). Hij mist in de notitie „de gang naar Gods Koninkrijk’. Hij pleit ervoor het geld dat beschikbaar is voor de kerken, te investeren. „Dat is bestemd voor benaderde tijden. En we leven nu in benarde tijden.”

12.00 uur: Dr. Borger-Koetsier – Dr. G. H. Borger-Koetsier vraagt zich namens de Raad van Advies voor het Gereformeerd Belijden af waar de schoen precies wringt. „Voor ons gevoel komt besluitvorming over de beestuursinrichting te vroeg. De kans is te groot dat we dan een pragmatische keuze maken.”

11.54 uur: Dr. Wevers – Dr. H. E. Wevers, de nieuwe voorzitter van de Generale Raad van Advies (GRA), zegt dat de kracht van het credo „de hele kerk voor het hele volk” afneemt. De notitie getuigt volgens hem van „realisme en geloof”. De GRA vindt dat er eerst een visie moet komen over de kernzaken. „Ander vervallen we in casuïstiek.”

11.46 uur: Ds. Van Elderen – Ds. R. J. van Elderen van de Commissie van Rapport (die de notitie heeft bestudeerd) pleit ervoor de tijd te nemen om keuzes te maken. Een besluit in november – dat komt volgens hem te snel. Hij heeft vragen over de manier waarop de notitie de verhouding tussen predikanten en andere ambtsdragers schetst. „Predikanten krijgen apostolische trekken, zijn doortrekkers, de andere ambtdragers zijn gebonden aan een lokale kerk.”

11.43 uur: Kerk-zijn – De synode buigt zich eerst over de eerste drie hoofdstukken van de notitie. Die gaan over het kerk-zijn.

11.35 uur: Toelichting dr. Plaisier – „We moeten nu een volgende stap maken”, zegt scriba dr. A. J. Plaisier. „In 2025 zál er een kerk zijn. Daar geloven we in en vertrouwen we op. We hoeven niet in zak en as te zitten of een laatste restje van de kerk te verdedigen. Maar: alleen op de winkel passen kan niet meer. We zijn geroepen om kerk te zijn, en als generale synode leiding te geven. Met een vrolijk hart, ook al zijn we niet altijd vrolijk.”

Ongeveer 18.000 leden van de Protestantse Kerk in Nederland hebben een vragenlijst ingevuld over de toekomst van de kerk. „We hebben geprobeerd zo goed mogelijk te luisteren. Het is goed dat iedereen kan meespreken”, aldus dr. Plaisier. Op tafel ligt nu een stuk met „visie’, maar het is uiteindelijk de synode die een besluit moet nemen. „Als je voor een belangrijke beslissing, dan heb je soms de neiging om die vooruit te schuiven. Maar dat is slecht besturen”. Hij pleit voor „kordaatheid en snelheid”.

Dr. Plaisier wijst op de urgentie om een beluit te nemen. „We leven in exceptionele tijden. We zullen de moed moeten hebben om in te zien hoe de vlag er bij hangt.”

11.26 uur: Kerk naar 2025 – De synode begint met de bespreking over de notitie ”Kerk naar 2025”. Dat is een verkenning waarin mogelijke scenario’s worden geschetst voor een krimpende kerk die in een organisatievorm zit die op termijn veel te groot is. Het gaat om een ‘bezinnende’ bespreking; de synode neemt pas in november een besluit over deze notitie.

11.25 uur: Afscheid dr. De Reuver – Scriba dr. A. J. Plaisier spreekt dr. R. de Reuver toe, die afscheid neemt als voorzitter van de Generale Raad van Advies (GRA).

11.13 uur: Benoemingen – Diaken J. Galjaard (Eindhoven) is benoemd in het moderamen, het synodebestuur. Zij is de opvolger van diaken F. Pasveer, van wie afscheid wordt genomen.

10.28 uur: Comité – De vergadering gaat nu verder achter gesloten deuren. Om 11.15 uur worden er mededelingen gedaan over de comité-zitting.

10.26 uur: Overlijden diaken Robbers – Voordat de synode in comité gaat vergaderen, staat de scriba van het moderamen, dr. A. J. Plaisier, stil bij het overlijden van diaken B. Robbers (Amsterdam). Robbers maakte in november nog deel uit van de synode. Hij nam toen afscheid. Begin dit jaar kwam hij om bij een verkeersongeluk.

10.21 uur: Gebed – Diaken Pasveer gaat voor in gebed tijdens de opening van de synodevergadering. Er wordt nog gezongen en daarna zullen de synodeleden achter gesloten deuren vergaderen over verkiezingen in het moderamen en in de kleine synode.

10.15 uur: Overweging – De overweging van moderamenlid diaken Pasveer is in het Nederlands. Pasveer: „Prediker kwam mij de laatste tijd veel in gedachten bij het werk rond ”Kerk 2025”. Er is een tijd om missionair te zijn, en een tijd om een kerk te sluiten. Een tijd om te bezinnen, en een tijd om te besluiten. Er is een ”Kerk 2025” en er is ook een kerk na Pasen.”

10.12 uur: Friese schriftlezing – Diaken F. Pasveer uit Joure leest Prediker 3:1-15 in het Fries voor.

10.09 uur: Welkom – De synodevoorzitter, ds. K. van den Broeke, heeft de synodeleden welkom geheten. De vergadering zingt ”Alles wat adem heeft, love de Heere”, gezang 21.

10.05 uur: Agenda – Op de agenda staat vandaag onder meer de ”Bezinnende bespreking Kerk 2025: een verkenning” en de ”Bespreking en besluitvorming Dialoog Pinksterkerken”.

10.00 uur: Opening – Diaken F. Pasveer opent de synodevergadering.