Wouters heeft net de laatste hand gelegd aan een pleidooi voor een Vlissinger die ervan wordt verdacht zijn vrouw te hebben gedood. „De officier van justitie gaat uit van moord”, vertelt de Zeeuwse raadsman op zijn ruime, monumentale kamer in zijn advocatenkantoor. Dat is gevestigd in een achttiende-eeuws patriciërshuis, hartje Middelburg. „De verdachte heeft bekend. Hij zou zijn vrouw hebben gewurgd. Toch denk ik dat het mogelijk is dat de vrouw níét is gewurgd, maar een natuurlijke dood is gestorven. Zo is er geen enkel wurgspoor gevonden.”


Dr. Kees Das, een zeer ervaren lijkschouwer, stelt dat een wurging nauwelijks uiterlijke sporen hoeft na te laten.

„Dat maakt de discussie er niet makkelijker op. Hoe het ook zij, de verdachte is de kluts kwijt. Hij legt tegenstrijdige verklaringen af, verklaart over zaken die niet gebeurd kúnnen zijn. Bovendien is er kort na de dood van de vrouw een waarde 70 van een bepaalde stof in haar bloed gemeten. Dezelfde waarde vind je bij een natuurlijk overlijden. Zou ze zijn gewurgd, dan had die waarde 850 moeten zijn.”

Wouters voerde de verdediging in een achttal moordzaken. Geruchtmakend is een dubbele moord in Middelburg in 2011. De 28-jarige Fred B., een Franstalige Belg, stak volgens justitie zijn ex-schoonouders dood in hun eigen woning. Eerder zou hij het appartement van zijn ex-vriendin in brand hebben gestoken. B. zei dat hij uit wraak handelde wegens het verbreken van de relatie. Het openbaar ministerie eiste eind juni 2012 levenslang. Wouters pleitte voor een tbs-behandeling in plaats van celstraf. Tot een vonnis kwam het niet. B. pleegde op de dag van de uitspraak zelfmoord. „Heel aangrijpend”, blikt Wouters terug.


Uw cliënt had de dood van twee mensen op zijn geweten. Kunt u zich voorstellen dat justitie levenslang eiste?

„Ik snap dat. Maar deze man was de weg kwijt. De omstandigheden waaronder hij is opgevoed, waren heel tragisch. En ik ben echt geen advocaat die het daar meteen op gooit. Ik vond dat deze man niet afgeschreven moest worden. Waarom zou je iemand niet de kans geven weer op te groeien tot een goede burger?”

In arbeidszaken staat hij geregeld werknemers bij voor wie ontslag dreigt. „Het gaat om ingrijpende zaken. Je kunt als advocaat mensen van dienst zijn. Zo verdedigde ik pas een 56-jarige man die al 37 jaar bij dezelfde baas werkt. De werkgever wilde hem ontslaan. Daar was eigenlijk geen reden voor. In zulke situaties gaan werkgevers nogal eens een verhaal verzinnen. De werknemer werd fraude verweten. Een vreemd verhaal. Er was geen enkele basis voor die stelling. Voor de rechter zul je met bewijzen moeten komen. De werknemer kon dan ook weer aan het werk. Al was er wel een wond geslagen.”

Wouters was als advocaat betrokken bij zo’n 800 echtscheidingszaken, vaak in kerkelijke kring. „Echtscheiding komt voor over de hele breedte van het kerkelijk terrein. Van uiterst evangelisch tot uiterst reformatorisch. Vaak is er sprake van overspel. Een man of vrouw is gevallen voor een ander. Een verschrikkelijk kwaad. Als iemand gepakt is door satan, is er bijna geen redden meer aan. Overspel brengt een gigantische stroom aan andere zonden voort. Leugens bijvoorbeeld. Tot tijdens het proces houden mensen zaken verborgen. Vaak geven mensen elkaar nog een trap na. Een man die er met een andere vrouw vandoor is gegaan zegt: „De relatie met mijn vrouw was toch al jaren niks.” Ontzettend laag eigenlijk, zeker ook als je samen kinderen hebt grootgebracht. Het is een gemeenplaats om te zeggen dat kinderen de dupe worden van een echtscheiding. Maar het is wel zo. Een echtscheiding werkt generaties lang door.

Porno kijken en chatten veroorzaken veel kwaad. Ik geloof dat het wereldwijde web straks bestuurd wordt door het beest uit de aarde. Satan is zeer intensief bezig om kinderen van God en gezinnen aan te vallen.

Pas heb ik vanuit Ezechiël 8:12 een preek gemaakt over dit soort zaken. De preek is ingeslagen als een bom. De profeet Ezechiël krijgt de ernst van de zonde getekend. Hij ziet gruwelijke dingen die Israëlische leidslieden in de tempel in Jeruzalem doen. In een donkere kamer kijken ze bij het licht van de vlammen door een gat naar een soort muurschildering. Uit de Hebreeuwse grondtekst blijkt dat het om afbeeldingen gaat die de vleselijke lusten opwekken. Pornoplaatjes. En ze denken dat de Heere hen niet zal zien.”

Waarom ging u theologie studeren?

„Ik houd van studeren. Ik heb dat van geen vreemde. Mijn vader, die melkboer was, studeerde ook. Om catechese te kunnen geven. Eind jaren 90 sprak ik met onze dochter Deborah over een eventuele theologiestudie. Ze zei: „Als u theologie wilt studeren, moet u het nu doen.” In 1999 kwam Deborah, die medicijnen studeerde, op 19-jarige leeftijd om het leven bij een auto-ongeluk. Het is voor ons een grote troost dat ze voor haar overlijden mocht belijden dat Jezus haar Heiland was. Dat heeft de angel weggenomen. Ons verdriet heeft plaats mogen maken voor troost. Haar overlijden bepaalde me erbij hoe noodzakelijk het is dat mensen in de preek horen van de noodzaak van bekering. Je moet van dood levend worden. Je zult de Heere Jezus moeten kennen. Want het kan snel met je gebeurd zijn.”

U bent advocaat én predikant. Krijgt u daar opmerkingen over?

„Ja. Mensen vragen: Hoe kun je het predikantschap verenigen met het verdedigen van iemand die een moord heeft gepleegd? Ik probeer me als advocaat aan de wet te houden, en als predikant aan de Bijbel.”

Kunt u zich voorstellen dat mensen redeneren: Aan een predikant die een crimineel uit de cel probeert te houden, wil ik mijn problemen niet kwijt?

„Voor mij ligt het niet zo moeilijk. Stel dat een jongeman een vrouw van boven de tachtig ernstig heeft mishandeld en beroofd. Een lage streek. Toch kan ik zo’n verdachte verdedigen. Ik stel vragen als: Heeft justitie de wet goed toegepast? Wat zegt de wet over de hoogte van de straf? Is een werkstraf of behandeling geboden? Kan de verdachte wellicht nog iets betekenen voor het slachtoffer? Ik zal proberen iets gunnends te zeggen over mijn cliënt. Als het erin zit, zal ik vrijspraak vragen. Ik verdedig de dader, nooit de daad zelf. Dat zou absurd zijn.”

Het beeld bestaat dat advocaten gewiekste mensen zijn die alles aangrijpen om hun cliënt vrij te pleiten.

„Er is geen sprake van gewiekstheid. Als een strafzaak leidt tot vrijspraak, zal dat terecht geweest zijn. Dan is er onvoldoende bewijs. Dan heeft het recht gezegevierd. Laten we blij zijn met een systeem waarin de kans dat onschuldige verdachten worden veroordeeld bepaald klein is. Als advocaat ben ik inderdaad partijdig. Maar dat is de officier van justitie ook. Die probeert iemand veroordeeld te krijgen. Zo hebben we ”equality of arms”, gelijkheid van wapens. Dat spreekt me aan.”

Stel dat u een cliënt hebt die verdacht wordt van moord. Hij vertrouwt u toe de moord te hebben gepleegd. Justitie heeft echter geen bewijs. Wat adviseert u uw cliënt?

„Om te zwijgen.”

Terwijl de Bijbel zegt: Belijd je misdaden.

„Dat klopt. Maar als advocaat ben ik op dat moment geen zielzorger. Het zou heel moeilijk zijn me terug te trekken. Dan krijgen anderen argwaan. Waarom trekt hij zich terug? Ik zou mijn werk als advocaat blijven doen. Het is wel een dilemma. Als zo’n man zou worden vrijgesproken, zou ik hem denk ik wel zeggen: De rechter heeft je vrijgesproken, maar het laatste oordeel komt nog.”

Intussen blijft de familie zitten met frustratie, omdat de rechter geen dader heeft veroordeeld.

„Ik moet mijn werk als advocaat goed doen. Volgens ons rechterlijk systeem. Ik doe nu vier jaar pastoraal werk, maar heb van gemeenteleden nooit kritiek gekregen als het gaat om de combinatie van mijn werkzaamheden.”

Er is sprake van een zekere dubbelheid, zullen critici zeggen?

„Laat mensen dan op ons advocatenkantoor een paar weken meelopen. Ik probeer gewetensvol cliënten te helpen. Wij voeren hier ethische discussies. Wat doe je als een cliënt met een getuige komt van wie je weet dat hij een leugenachtige verklaring zal afleggen? Ik zeg: Nooit aan beginnen. In een ontslagzaak moet je niet zeggen dat je cliënt nog geen andere baan heeft terwijl je weet dat hij wél ander werk heeft. Anders daalt je geloofwaardigheid tot het nulpunt. Ik hoop voor liegen en bedriegen gespaard te blijven. Zwart geld aannemen? Niet aan beginnen.”

Kunt u zich voorstellen dat advocaten van christelijke signatuur moeite hebben met het doen van echtscheidingszaken, omdat de Bijbel echtscheiding in principe verbiedt?

„Ja, ik heb respect voor dat standpunt. Zelf heb ik die moeite niet. Ik neem niet de beslissing dat mensen moeten scheiden. Als ik een zaak niet doe, doet een ander het wel. Ik zie geen principieel verschil met de verdediging van bijvoorbeeld iemand die voor vier ton heeft gefraudeerd. Als je zou willen dat er aan alle tien geboden wordt voldaan, kun je geen enkele zaak meer doen. We hebben allemaal een zweepslag van de zondeval meegekregen. Overigens proberen wij als advocatenkantoor in bijvoorbeeld arbeidszaken tot een verzoenende oplossing te komen. Zodat mensen in vrede verder gaan.”

Bestaat christelijke advocatuur?

„Wat mij betreft niet. Je moet geen reclame maken met het feit dat je Christus toebehoort. Ik vind dat niet passend. Ons hart is arglistig. Bij veel zaken heb ik gedacht: Als het een fractie anders was gelopen in mijn leven, had ik ook verdachte kunnen zijn, was ook mij schande ten deel gevallen. Maar kennelijk is er een genadige hand in mijn leven, een hand die nooit heeft misgetast. God heeft mij vastgehouden, ondanks mijn schuld. Ik blijf zondaar. Ook ik kan vallen.

Ik heb helemaal niets met het idee van een overwinningsleven, de gedachte dat christenen op een gegeven moment vrijwel zondeloos kunnen worden. Ik ken mensen met dat soort ideeën. Ze zijn gevallen. Spurgeon zegt treffend: „Er zijn mensen die kunnen preken als een priester, bidden als een engel en liegen als de satan.” Dat is waar. Aan de andere kant zeg ik: We mogen niet doorzondigen. De Bijbel leert duidelijk: Sta op uit de dood.”

U hebt een zitting en op dezelfde dag is er een sterfgeval in uw gemeente. Wat heeft prioriteit?

„Het sterfgeval. Met de rechtbank in Middelburg kan ik goede afspraken maken. Desnoods stuur ik een kantoorgenoot naar de zitting. Toch is het niet zo dat ik het predikantschap hoger waardereer dan het vak van advocaat. Als het goed is, dien je in al je werk de Heere God. Of je nu predikant, advocaat of hoefsmid bent.”

Stel: er wordt een pro-Russische separatist opgepakt op verdenking van het neerhalen van vlucht MH17. Hij meldt zich bij u.

„Ik zou hem niet kunnen verdedigen. Hier is zo ontzettend veel leed toegebracht. Zo’n vliegramp is zo immens. Ik zou dat niet uit mijn hoofd kunnen zetten. Je zult op zo’n manier je kind verliezen. Dan denk ik ook aan het verlies van onze dochter. Een columnist die verdacht wordt van het beledigen van christenen of een antisemiet zou ik ook nooit willen bijstaan.”

Op uw persoonlijke website spreekt u van de God van Abraham, Izak en Jakob, de God van Israël. Hebt u een band met Israël?

„Ja. Ik geloof dat machtige profetieën voor Israël in vervulling zullen gaan. Het volk zal absoluut bekeerd worden. Het koninkrijk van David zal hersteld worden. De wereld staat op dit moment in brand als nooit tevoren. Ik zie een zeker begin van de weeën die de eindtijd inluiden. Ik geloof in een duizendjarig vrederijk. Israël is nu een steen des aanstoots voor de vijanden. Maar Gods bewarende hand zal het land beschermen. Zijn volk zal nooit weg te vloeken zijn.”

U preekt vaak over de eindtijd?

„Ja. Het boek Openbaring heeft mijn interesse. Ik zit erover te denken een boekje voor jongeren te schrijven met daarin verschillende visies op de eindtijd. Mijn scriptie aan de Protestantse Theologische Universiteit ging over de boeken die geopend zullen worden bij het laatste oordeel. Mensen moeten voorbereid zijn op de komst van Christus. In nogal wat preken wordt Jezus voorgesteld als de lieve Therapeut. Je zit bij Jezus op schoot. Dat is een valse voorstelling van zaken. Dat zit mij heel hoog. In Openbaring 1 valt Johannes als dood aan de voeten van de Mensenzoon. In Openbaring 19 wordt op een aangrijpende en ook angstaanjagende manier beschreven hoe Jezus terugkomt als Overwinnaar. Zijn kleed is in bloed gedoopt, het bloed van zijn vijanden. Uit Zijn mond komt een scherp zwaard. Om de vijanden te slaan. Aan de andere kant is het laatste oordeel troostrijk en zeer wenselijk voor de vromen. Artikel 37 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis spreekt daar mooi over. Het zal voor hen de dag zijn van hun verlossing.”

Levensloop ds. Jos Wouters

Ds. J. (Jos) Wouters groeide op in het Zeeuwse Westkapelle. Hij werkte eerst zestien jaar als ambtenaar bij de provincie Zeeland. Daar adviseerde hij het provinciebestuur over onder meer milieuzaken. Hij studeerde rechten aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. In 1988 werd hij beëdigd als advocaat. Hij leidt in Middelburg advocatenkantoor Wouters & Wouters. Daar werken vier advocaten, onder wie zijn dochter van 27 en zoon van 33. Mr. drs. Wouters doet onder meer zaken op het terrein van (economisch) strafrecht, arbeidsrecht en bestuursrecht. Ds. Wouters studeerde theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit, toen nog in Utrecht. In 2012 werd hij predikant in deeltijd (40 procent) van de hervormde gemeente in het Zeeuwse Haamstede. Het betreft een „vergrijzende” gemeente van confessionele signatuur (ongeveer 470 leden). Ds. Wouters preekt ook in gemeenten van Gereformeerde Bondssignatuur. Hij speelt al tientallen jaren orgel. Op zijn kantoor staat een kerkorgel. Ds. Wouters en zijn vrouw kregen vier kinderen en hebben zes kleinkinderen. Hun 19-jarige dochter Deborah overleed in 1999 bij een verkeersongeval.