Het geweld tegen Israëlische voetbalsupporters van vorige week past volgens Jonathan Greenblatt volledig in de wereldwijde trend van groeiend antisemitisme. „Dit was een TikTokpogrom die tot ver buiten de straten van Amsterdam voelbaar zal zijn.”
Greenblatt vloog dit weekeinde speciaal van de Verenigde Staten naar Nederland na de rellen die donderdag uitbraken na de wedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv. Daarbij werden Israëlische voetbalfans gericht achtervolgd en in elkaar geslagen door pro-Palestijnse raddraaiers.
Greenblatt is directeur van de Anti-Defamation League (ADL), een in New York gevestigde organisatie die zich al 112 jaar tegen haatzaaierij in het algemeen en antisemitisme in het bijzonder keert. Tussen 2011 en 2014 was de Amerikaanse Jood speciaal adviseur van president Barack Obama.
Hoe reageert u op het geweld tegen Israëliërs in Amsterdam?
„Het is pijnlijk om te zien dat dit in Amsterdam gebeurt, een van de meest geciviliseerde en tolerante hoofdsteden van de wereld in het hart van Europa. Het is nog schokkender als je beseft dat deze aanvallen op Joden waren gepland en werden gecoördineerd. Er was al van tevoren op sociale media opgeroepen tot een Jodenjacht. Nota bene aan de vooravond van de herdenking van de Kristallnacht.”
Sommigen namen ook het woord pogrom in de mond.
„Kijk, strikt genomen is pogrom een term uit de negentiende eeuw. Dat waren aanvallen op Joden waarbij ook de autoriteiten een rol speelden. Dat is nu absoluut niet het geval. Tegelijkertijd zou je de gebeurtenissen van vorige week als een TikTokpogrom kunnen betitelen, die overigens ver buiten de straten van Amsterdam voelbaar zal zijn.”
Sommige Israëlische voetbalfans hebben zich ook niet al te netjes gedragen.
„Dat klopt – en dat praat ik ook niet goed. Maar dat is bij elke voetbalwedstrijd het geval. Er zijn altijd hooligans die het verknallen. Neem in Nederland de rivaliteit tussen Rotterdam en Amsterdam. Het kan er hard aan toegaan. Maar worden fans van die clubs na afloop van de wedstrijd systematisch opgejaagd, tot moes geslagen en in de gracht gegooid?”
Hebben de gebeurtenissen u verbaasd?
„Nee, helaas niet. Je ziet –overigens niet alleen in Amsterdam– dat de antisemitische retoriek hand over hand toeneemt en intensiveert. Het past allemaal in een patroon waarin Joden worden gemarginaliseerd en geïntimideerd en vervolgens met geweld geconfronteerd. Daarbij maakt het niet uit of je voetbalfan bent, religieus of wat dan ook. Het enkele feit dat je Joods bent maakt je tot doelwit.”
U bent weliswaar niet verbaasd, maar dan toch de vraag: hoe kon dit gebeuren?
„Er is sprake van vergaande radicalisering door de gebeurtenissen in het Midden-Oosten. Die wordt in de hand gewerkt door buitenlandse actoren die de zaak bewust verder opblazen en aanzetten tot actie tegen Joden. Dat leidt tot een storm van antisemitische haat, van de straten van Amsterdam tot de campussen van Amerikaanse universiteiten.”
Wat is de dieperliggende oorzaak?
„Jodenhaat en antizionisme zijn normaal geworden. Joden worden gedelegitimeerd en ontmenselijkt. Uiteindelijk is alles gericht tegen het voortbestaan van de staat Israël én het Joodse volk als geheel. Dat creëert een vergiftigde atmosfeer waarin heel sinistere dingen kunnen gebeuren.”
„Uiteindelijk is alles gericht tegen het voortbestaan van de staat Israël én het Joodse volk als geheel” - Jonathan Greenblatt, directeur Anti-Defamation League
U heeft maandag met premier Schoof en minister van Justitie Van Weel gesproken. Wat was uw boodschap?
„Laat ik vooropstellen dat ik blij ben met de reactie van de regering en de koning. De premier laat zien dat hij dit zeer serieus neemt. Ik heb de bewindslieden opgeroepen direct actie te ondernemen om de daders te identificeren, te arresteren en te berechten. En belangrijker nog: duidelijk te maken dat dit soort zaken in Nederland niet wordt getolereerd. De krachten die de samenleving proberen te radicaliseren moeten worden gestopt. De hele wereld kijkt nu naar Amsterdam.”
Heeft u zelf door de straten van Amsterdam gelopen tijdens uw bezoek?
„Jazeker. Maar toen was alles weer rustig. Ik kon me alleen maar proberen voor te stellen hoe het die bewuste avond en nacht is geweest. Hoe terreur op de straten heerste. Hoe Joden naar hun hotels vluchtten voor hun leven, terwijl gemaskerde bendes hen achtervolgden.”
