Justin Welby, de aartsbisschop van Canterbury, is dinsdag opgestapt. Het hoofd van de wereldwijde Anglicaanse Kerk wordt beschuldigd van het toedekken van een misbruikzaak.
Wat was voor de aartsbisschop de aanleiding om op te stappen?
Een onafhankelijk onderzoeksrapport over de reactie van de Anglicaanse Kerk op het misbruik door kinderwerker John Smyth, dat vorige week verscheen. Daaruit bleek dat Smyth gedurende meer dan veertig jaar op zijn minst 115 volwassenen en kinderen misbruikte. Welby was vrijwilliger tijdens zomerkampen van Smyth, die hij kende.
In 2013, kort na de aanstelling van Welby als aartsbisschop, is het misbruik aangekaart in de hoogste kringen van de Anglicaanse Kerk. Het rapport stelt dat de Anglicaanse Kerk bij het openbaar worden van de slachtofferverklaringen in 2013 had moeten optreden door aangifte te doen. Dat gebeurde echter niet.
De afgelopen week werd de roep om het aftreden van Welby steeds luider, onder andere door een open brief van de behoudende Church Society. De aartsbisschop betuigde spijt, maar maakte dinsdagmiddag bekend alsnog op te stappen.
„Het is heel duidelijk dat ik persoonlijk en institutioneel verantwoordelijkheid moet nemen voor de lange en traumatiserende periode tussen 2013 en 2024”, zei Welby in de verklaring waarin hij zijn aftreden aankondigde. „Ik geloof dat een stap opzij zetten in het belang is van de Kerk van Engeland, waar ik veel van houd en die ik met eer heb mogen dienen.”
„Ik geloof dat een stap opzij zetten in het belang is van de Kerk van Engeland” - Justin Welby, teruggetreden aartsbisschop van Canterbury
Hoe reageert de kerk op de stap van Welby?
Behoudende anglicanen roepen al langere tijd om het aftreden van Welby, en niet alleen vanwege de zaak-Smyth. Veel orthodoxe anglicanen vonden dat Welby moest aftreden omdat de Church of England vorig jaar onder zijn leiding besloot ruimte te geven aan het zegenen van stellen van hetzelfde geslacht in de kerk. Nu verwijten ze hem gebrek aan geestelijk gezag en het verdoezelen van de waarheid.
Stephen Cottrell, de aartsbisschop van York, noemt Welby’s besluit met het oog op de slachtoffers van het misbruik terecht.
Slachtoffers van het misbruik benadrukken dat Welby niet „de zondebok” mag zijn, maar dat meer mensen die verantwoordelijk waren moeten terugtreden.
Gebeurt het vaker dat een aartsbisschop van Canterbury opstapt?
Welby (68) leidde de wereldwijde Anglicaanse Gemeenschap, die zo’n 85 miljoen leden telt, sinds 2013 . De aartsbisschop van Canterbury is gewoonlijk in functie tot de verplichte pensioenleeftijd van 70 jaar. Bij eerder gewenst pensioen moet de aartsbisschop de koning op de hoogte stellen, die het ontslag kan accepteren en goedkeuren. Daarna wordt de voormalige aartsbisschop meestal benoemd tot levenslang lid van het Hogerhuis. Het gebeurt vaker dat aartsbisschoppen aftreden, om gewone redenen. Rowan Williams, de voorganger van Welby, stopte in 2012, op de leeftijd van 61 jaar. Hij werd hoogleraar theologie.
Wanneer krijgt de Anglicaanse Kerk een nieuwe leider?
Een nieuwe aartsbisschop van Canterbury is niet zomaar gekozen. Je kunt niet solliciteren naar deze functie. Eerst komt er een landelijke raadpleging , waarbij mensen binnen en buiten de kerk wordt gevraagd wat ze belangrijk vinden voor een nieuwe aartsbisschop. Vertegenwoordigers van de kerk in Canterbury, waar de aartsbisschop toezicht op houdt, stellen vervolgens een longlist op van geschikte kandidaten. Die komen op gesprek. Ze hoeven niet per se bisschop te zijn, al gebeurt dat vaak wel. Een commissie van zeventien mensen, waarvan de voorzitter door premier Starmer wordt benoemd, maakt een keuze.
Het is nog niet bekend wanneer Welby precies zal vertrekken, maar het zal waarschijnlijk minstens zes maanden duren voordat de Anglicaanse Gemeenschap weer een geestelijk leider heeft.
