Het dorpshuis van Overberg, gelegen bij Veenendaal, wordt sinds 6 januari ’s zondagmiddags gebruikt door een ”reformatorische baptistengemeente in wording”. Deze naam laat zich verklaren door de sterke verbondenheid met de Reformed Baptists, een wereldwijde denominatie van reformatorische baptisten. „Wij willen staan voor de vijf kernpunten van de Reformatie, sola gratia (alleen genade), sola Scriptura (alleen de Schrift), sola fide (alleen door het geloof), solus Christus (alleen Christus) en soli Deo gloria (alleen aan God de eer)”, aldus Alexander Roks, een van de initiatiefnemers van de reformatorische baptistengemeente in wording.

De op te richten gemeente komt elke zondagmiddag bijeen in gebouw De Buurthucht in Overberg (gemeente Utrechtse Heuvelrug). Inmiddels heeft het voorlopig bestuur van de reformatorische baptistengemeente besloten om vanaf januari 2014 ochtenddiensten te beleggen. De officiële oprichting van de gemeente zal plaatsvinden op zondag 15 september. Op 29 september is de eerste doopdienst gepland.

Voorgangers zijn onder anderen ds. Maarten Ezinga en ds. Oscar Lohuis. Roks licht toe dat de bezoekers voor 90 procent uit de reformatorische gezindte komen, met name uit de regio’s Veenendaal en Barneveld. „Zij zijn op zoek naar systematische Bijbelverklarende prediking die gekenmerkt wordt door de reformatorische genadeleer. Tevens onderschrijven zij de doop op het geloof. Dat laatste is voor ons heel wezenlijk. We spreken dan ook liever niet van de volwassendoop, maar van geloofsdoop. Als een kind op, zeg maar, twaalfjarige leeftijd, onder het overtuigende werk van de Heilige Geest, is wedergeboren, kan het gedoopt worden door onderdompeling.”

In baptistengemeenten in Nederland is de laatste tijd meer ruimte voor open lidmaatschap. Mensen die de kinderdoop hebben ondergaan, kunnen volwaardig lid worden van een baptistengemeente. Bent u het daarmee eens?

„We moeten de statuten nog uitwerken, maar we hebben daar een andere mening over. Je wordt lid van de gemeente van Jezus Christus door het geloof en als gevolg daarvan onderga je het zichtbare teken van de doop door onderdompeling. Het bestaan van gasten of vrienden is een compromis dat alleen maar onduidelijkheid oproept.”

In september volgt de eerste doopdienst. Betekent dit dat degenen die als kind gedoopt zijn, zich moeten laten overdopen?

„Nee, wij zijn tegen overdopen. De Bijbel leert maar één christelijke doop en dat is de doop op geloof door onderdompeling.”

Zou het niet mooier zijn als de gemeente haar leden zou trekken uit ”de wereld”?

„Een van onze pijlers is de Evangelieverkondiging, dichtbij en verweg. Daarenboven willen wij een geestelijk huis zijn voor hen die om wat voor reden dan ook geestelijk dakloos zijn. We zijn bezig om door het geven van gestructureerd onderwijs een duidelijk fundament te leggen onder de op te richten gemeente. Daarna kunnen wij onze blik meer naar buiten richten.”

Kritiek

De hervormde predikant ds. E. E. Bouter in Overberg schrok toen hij een halfjaar geleden ineens, op een zondagmiddag, tijdens een wandeling bordjes zag: ”reformatorische baptistengemeente 25 m”. Uit het niets opgekomen, náást een bestaande hervormde gemeenschap.

In het gemeenteblad Klokkenluider schrijft ds. Bouter dat hij er als dorpsdominee van Overberg toch het fijne van wilde weten, dus bezocht hij de dienst. „Daar werd me duidelijk dat dit nieuwe kerkverband onderdak moet gaan bieden aan reformatorischen die zich hebben laten overdopen maar met de prediking in evangelische gemeentes niet uit de voeten kunnen.”

De predikant constateerde dat de organisatoren van dit nieuwe kerkverband het wel wat moeilijk hadden om te rechtvaardigen dat er wéér een nieuwe kerk bijkomt. Bij Alexander Roks hoorde hij nog dat de organisatoren schroom hadden om te midden van zo’n kerkse omgeving met een ”nieuwe” kerk te komen. Maar de volgende spreker, Maarten Ezinga, bad „zonder enige schroom” voor het werk dat de Heere in deze gemeenteopbouw begonnen was.

Ds. Bouter: „Geschrokken, sperde ik bij deze woorden mijn ogen wijd open. Gemeenteopbouw? Is dat soms newspeak? Wat op 6 januari jl. in ons dorp plaatsvond, heeft toch echt alles weg van het verder scheuren van de Kerk om een nieuw kerkje op te bouwen. Het zal toch zo gaan dat gezinnen uit gemeentes waar ze al jaren kerken en waar ze moesten leren wat het is om geduld te oefenen, de eigen opvatting niet te drijven maar zich aan kerkelijk gezag te onderwerpen en te wachten op de Here, worden weggezogen naar dit nieuwe groepje en zo de eenheid van de Kerk nog verder aftakelen?”

Ds. Bouter schreef deze woorden in januari. Hij neemt niet één woord terug, zegt hij desgevraagd.

Maar heeft niet ieder kerkverband het recht om ergens een gemeente te stichten?

„Mijn bezwaar is dat door het oprichten van een nieuw kerkverband de kerk verder scheurt. Ik heb in het kerkblad het beeld van een zelfmoordenaar gebruikt die een aanslag pleegt door zichzelf op te blazen. In protestantse kring ontbreekt het besef wat kerk is. Kerk is iets wat van boven gegeven is, geen genootschap of een groep gelijkgezinden die voor zichzelf gaan beginnen. Ik zat tijdens de dienst die ik bij de baptisten bezocht naast een christelijke gereformeerde gelovige die zich wilde laten overdopen, maar zich niet thuis voelde in een evangelische gemeente. Zo’n nieuw kerkverband is een gat in de markt. Je hebt een reformatorische prediking én de geloofsdoop. Ik vind het bijzonder kwalijk dat men het lichaam van Christus verder uiteenscheurt en een nieuw kerkverband zomaar, zonder aankondiging, vestigt.”

Reformatorische baptisten in Nederland

De wereld van de reformatorische baptisten in Nederland is niet een eensgezind huis. Er bestaan de officiële Stichting Reformatorische Baptisten Nederland en de Stichting Sola 5 Baptisten, een groep voorgangers en leidinggevenden van baptistengemeenten die elkaar gevonden hebben in „een gezamenlijke passie voor de principes van de Reformatie en de toepassing daarvan in de gemeente van vandaag.”

De Stichting Reformatorisch Baptisten Nederland heeft felle kritiek op de Sola 5 Baptisten, omdat deze volgens Bert Kroeze, voorzitter van de Stichting Reformatorische Baptisten Nederland, participeren in de Unie van Baptistengemeenten in Nederland. Deze vertoont zijns inziens trekken van wereldsgezindheid en vrijzinnigheid.

Kroeze wil geen contact met de pers, zo laat hij in een e-mail weten. „Alles, wat we aan informatie willen delen, zetten we op onze drukbezochte website”, reageert hij. Kroeze hekelt op zijn website de verwarring dat Overberg zich ”reformatorische baptistengemeente” noemt, terwijl zijn stichting de term ”reformatorische baptisten” al sinds 2005 in haar vaandel voert.

Kroeze noemt de Stichting Sola 5 Baptisten een „lobbygroep” voor de principes van de Reformatie binnen de baptistengemeenten. Hun werkwijze is „één grote dubbele agenda” omdat zij participeren in de baptistenbeweging met „heel zijn oppervlakkigheid, wereldsgezindheid, reli-entertainment en opkomende vrijzinnigheid, terwijl ze aan de andere kant roepen dat het allemaal anders en beter moet.”

Sola 5 Baptisten zijn „evangelische christenen die willen staan in de traditie van de Reformatie met een kerkvisie van de baptisten”, zo formuleert de website van Sola 5. Kees van Kralingen, voorzitter van Sola 5, stelt dat Overberg formeel losstaat van Sola 5 omdat de stichting zelf geen nieuwe denominatie wil stichten. De stichting heeft wel een goede relatie met deze gemeente in Overberg. Alexander Roks is secretaris van Sola 5.

Van Kralingen is er niet gelukkig mee dat Sola 5 in verband gebracht wordt met verdeeldheid. „Wij zijn een beweging en geen organisatie waar je lid van kunt worden. Wij richten ons ook niet op het stichten van gemeenten of een nieuwe denominatie. Dat we af en toe wat praktische adviezen geven doet daar niets aan af. We willen juist geen verdeeldheid zaaien maar onze principes bespreken en delen met anderen. Het is niet juist als de indruk wordt gewekt dat wij een deel van een groep refobaptisten vertegenwoordigen. We vertegenwoordigen in feite niemand, alleen onszelf. Wij hebben wel contacten binnen verschillende geledingen van de baptisten- en evangelische wereld.”

De eerste refobaptisten ontstonden in Nederland in 2004. Initiatiefnemer was Henk de Ruiter, destijds lid van de gereformeerde gemeente in Apeldoorn. Hij lanceerde de website refobaptisten.nl en voerde een pleidooi voor „reformatorische baptistengemeenten in Nederland.” Volgens hem worden er binnen de reformatorische kerken steeds vaker vraagtekens gezet bij de uitleg van de doop en het functioneren van de gemeente.

De Ruiter is momenteel oudste van de vrije baptistengemeente in Deventer. Hij zegt desgevraagd dat hij het gedachtegoed van de ”reformed baptists” wilde introduceren na zijn verblijf in Amerika waar hij deze gemeenschap ontmoette. „Het verbaasde mij dat het gedachtegoed daarvan in Nederland onbekend was, terwijl men wel de werken van Spurgeon las.” De Ruiter wilde echter geen gemeente stichten maar sloot zich aan bij een bestaande baptistengemeente. Met de website is hij een halfjaar geleden gestopt omdat hij vindt dat het gedachtegoed goed beheerd wordt door de Stichting Sola 5 Baptisten. Zijn zoon Nick is een regelmatige bezoeker van de gemeente in Overberg.

De Ruiter ziet als essentieel kenmerk van de reformatorische baptisten de visie op de gemeente als vergadering van ware gelovigen, maar waar iedereen welkom is. „De doop is het sluitstuk van geloof en bekering. De dopeling moet eerst onderwijs ontvangen. Het is niet zo dat iemand snel gedoopt wordt als hij of zij Jezus aanneemt. Wat dat betreft voelen we ons meer thuis in de wereld van de puriteinen.”

Digibron

Lees meer in archiefsysteem Digibron over dit onderwerp. Hieronder een selectie links.

Genadeleer verenigt baptist en gereformeerde (Reformatorisch Dagblad, 13 november 2012)

“Evangelischen zijn werelds geworden” (Reformatorisch Dagblad, 28 januari 2011)

“Belijdenis kan baptist goede dienst bewijzen” (Reformatorisch Dagblad, 29 maart 2010)

Terug naar de wortels van het baptisme (Reformatorisch Dagblad, 30 januari 2010)

Groep baptisten wijst op belang Reformatie (Reformatorisch Dagblad, 29 december 2009)