Dan vraag je je echt af: is dit ons land waar over zes weken herdacht wordt dat het tachtig jaar geleden werd bevrijd van het nazisme – de ideologie waardoor zes miljoen Joden werden vernietigd?

De voorbeelden die Jacobs in zijn NIW-artikel noemde, zijn elk op zich schokkend. Kinderen die hun Joodse identiteit zo goed mogelijk verbergen vanwege de verwensingen of bedreigingen die hen anders ten deel vallen.

Onthutsend is het ook als een leerling zegt: „Op school bestaat 4 mei gewoon niet en ik durf aan niemand te vertellen dat de ouders van mijn oma in Auschwitz werden vermoord, zelfs niet aan mijn beste vriend.” Leerkrachten laten het soms gebeuren. Toen een Joodse leerling zijn docent liet zien dat er een hakenkruis op zijn stoel was gekerfd, bagatelliseerde de leraar dat. Alsof het onbetekenend is. Terwijl de geschiedenis heeft geleerd dat een eeuw geleden met dat soort schijnbaar onbelangrijke gebeurtenissen het voorspel op de Holocaust werd ingezet.

Lijdende knecht

Minstens zo schokkend was een artikel dat begin deze maand de Amerikaanse internetkrant The Christian Post publiceerde. Publicist Will Spencer sprak daarin zijn zorg uit over jonge christelijke mannen die proberen Adolf Hitler te rehabiliteren. Zij zoeken naar bewijzen dat Hitler geen duivelse tiran was maar een slachtoffer van de strijd tegen het Joodse kapitalisme van het Westen en tegen het Joodse communisme in het Oosten.

Deze christelijke jongeren beweren dat Hitler het christelijk gedachtegoed kende en omarmde. Volgens hen was hij „de lijdende knecht van het Westen” die het onderspit moest delven om ruim baan te maken voor het globalisme. Deze christelijke mannen zeggen nu –net als Hitler voorheen– te willen strijden tegen de (Joodse) elite die volgens hen uit is op het vestigen van een wereldregering. De Jood is dus voor hen de bron van alle kwaad en Hitler die hem bestreed is daarom voor hen een verlosser. Hoe is het mogelijk dat in onze hoogontwikkelde 21e eeuw zulke waandenkbeelden juist ook onder christelijke jongeren wortel schieten?

In brede lagen van de samenleving zijn Joden de grote kwaaddoeners

Rabbijn Jacobs schrijft dat er niet langer gesproken kan worden van „opkomend” antisemitisme. Het is inmiddels een gevestigd kwaad. „De ziekte kan niet meer worden ontkend.”
Daarbij noemt Jacobs als keerpunt 7 oktober 2023, de datum waarop terroristen van Hamas Israël binnenvielen en honderden onschuldige burgers doodden. Impliciet zegt Jacobs: Voor die datum leek het kwaad van Jodenhaat nog te keren; nu is het er.

Het is zeker waar dat de aanslag van Hamas een impuls gaf aan de haat tegen de Joden. Dat was ook zichtbaar in ons land. Vrijwel direct na deze aanslagen waren er mensen in ons land die uitdrukking gaven aan hun sympathie voor de Palestijnen en daarmee aan hun antipathie tegen de Joden.

Dat sentiment heeft in de volgende maanden een enorme impuls gekregen als reactie op de acties van Israël in de Gazastrook. Met als gevolg dat de Joden nu in zeer brede lagen in onze samenleving de grote kwaaddoeners zijn. Zelfs zo dat bijvoorbeeld universiteiten contacten verbreken met wetenschappelijke instellingen in Israël. En hoe ontstellend is het dat in de Kamer vrijuit gezegd kan worden ”From the river to the sea, Palestine will be free” (Van de rivier tot de zee, Palestina zal vrij zijn) – een leus die oproept om de Joden gewelddadig uit hun land te verdrijven.

Waterkanon

Toch is de oorlog in het Midden-Oosten niet de enige katalysator van de toegenomen Jodenhaat. Al lange tijd hebben zowel Joodse belangengroepen als experts op het gebied van radicalisering gewezen op de antisemitische vuilspuiterij die met de kracht van een waterkanon in de samenleving wordt gespoten. Op discussiefora, op sites als 4chan en in pseudo-historische documentaires krijgen de Joden er fors van langs.

Dat antisemitisch gif zuigen mensen op en niet alleen mensen uit bijvoorbeeld islamitische kringen. Ook zij van wie de voorouders al vele jaren in ons land wonen zijn ermee besmet. Sterker, de samenleving tendeert ernaar om degenen die het voor de Joden opnemen als outcasts te beschouwen. Wie de moed heeft om tijdens openbare bijeenkomsten een woord ten gunste van Israël te spreken, valt niet zelden spot en hoon ten deel.
Volgens Jacobs is het nodig dat met grote voortvarendheid in het onderwijs aandacht gegeven wordt aan de lijdensgeschiedenis van de Joden. Ontwikkeling van goed lesmateriaal is volgens hem topprioriteit. Dat is inderdaad belangrijk. Maar of het helpt?

Een voorwaarde daarvoor is dat degenen die het onderwijs geven zelf overtuigd zijn van nut en noodzaak en bovendien de achterliggende waarden deelt. Juist daar schort het nogal eens aan. Zoals een moslimscholier onlangs zei: „Ja, onze geschiedenisleraar vertelt wel over de Holocaust, maar hij loopt gelukkig ook mee in een anti-Israëldemonstratie.” Dat wringt inderdaad.

Ook de zonen en dochters van Abraham doen zonde

Kritiek

Orthodoxe protestanten zullen misschien bezorgd het hoofd schudden. Bij hen is in het algemeen nog sprake van grote betrokkenheid op het Joodse volk. Dat is ook Bijbelse plicht. Het gaat immers om de oudste broeder, het door God verkoren volk. Bovendien weten Bijbelvaste christenen dat er nog beloften voor dat volk liggen.

Tegelijk ligt hier een ander gevaar op de loer. Kritiek op verkeerde daden van Joden en hun politici dreigt binnen reformatorische of evangelische kring vrijwel direct te worden uitgelegd als afkeer van de Joden. Ook als dat wordt gedaan door iemand die zich hartelijk verbonden voelt met Israël. Voor kritiek op het handelen van bijvoorbeeld de Joodse regering lijkt dan geen ruimte te zijn.

Dat is onjuist. Wie alles van Israël door dik en dun verdedigt en geen ruimte geeft aan kritische opmerkingen doet evenmin recht aan Bijbels verantwoorde liefde tot de zonen en dochters van Abraham. Ook zij maken fouten, doen zonde. En de grootheid van Gods genadige belofte is juist dat Hij ondanks die verkeerde daden beloofd heeft naar hen te zullen omzien.

De auteur is oud-hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad.