Grote concurrentie, weinig aanbod, overbieden: op een krappe woningmarkt kan iedere euro tellen. En dan wordt het wel heel verleidelijk je financiële positie iets rooskleuriger te presenteren dan hij is. Een kwart van de starters met een studieschuld overweegt dan ook die schuld te verzwijgen bij een hypotheekaanvraag, blijkt uit onderzoek van Viisi Hypotheken.

De aflossing van een studieschuld beperkt de hoogte van het bedrag dat je kan lenen: 100 euro rente en aflossing betalen, betekent maandelijks 100 euro minder kunnen uitgeven aan een hypotheek. En ook als iemand nog niet daadwerkelijk aflost, wordt er met een rekenmodel wel een schatting van de maandlasten gemaakt.

Omdat starters op de huidige woningmarkt hoge leenbedragen nodig hebben, denkt de helft van de ondervraagden alleen kans te maken op een koopwoning als ze hun studieschuld niet opgeven. En bijna vier op de tien ondervraagde starters zegt iemand te kennen die de studieschuld heeft verzwegen of dit van plan is.

Starters

Een paar jaar geleden schatte de Autoriteit Financiële Markten (AFM) dat 9 tot 13 procent van de voormalige studenten de schuld niet opgaf. Hoe dat nu is, is onbekend, zegt Hergen Dutrieux van Viisi Hypotheken. Zijn bedrijf bemiddelt veel voor starters op de woningmarkt en liet het onderzoek doen onder Nederlanders tussen de 22 en 35 jaar oud zonder koopwoning. „Omdat de studieschuld niet is opgenomen in het BKR-register (waar schulden van Nederlanders in zijn opgenomen, red.) valt door ons of hypotheekverstrekkers niet te controleren of die schuld er is. We moeten afgaan op de gegevens die klanten verstrekken.”

De AFM pleitte er een paar jaar geleden voor om de schuld wel op te nemen in de BKR-registratie, maar dat is tot nu toe niet besloten. Volgens de vorige regering zou zo’n registratie sommige studenten belemmeren studiefinanciering aan te vragen. Bij de invoering van het leenstelsel in 2015 is overigens de indruk gewekt dat de studieschuld niet zou meewegen bij de hypotheek, wat nu dus wel gebeurt.

Maar verzwijgen van de schuld kan serieuze gevolgen hebben. De hypotheekverstrekker kan na ontdekking het geleende bedrag direct opeisen, en de persoon laten opnemen in een landelijk register van financiële instellingen voor meldingen van (pogingen tot) fraude. En wie een hypotheek afsloot met Nationale Hypotheek Garantie en later na verkoop achterblijft met een restschuld, krijgt die dan niet vergoed omdat er een hogere hypotheekschuld is aangegaan dan toegestaan.

Afketsen

Bovendien kan een koop erdoor afketsen. Wie eerst zonder opgave van de studieschuld een leenbedrag liet inschatten, maar bij de definitieve hypotheekaanvraag de schuld alsnog opgeeft, kan ontdekken dat het benodigde bedrag onvoldoende is. Wat een probleem oplevert als die persoon een bod deed zonder voorbehoud van financiering – ook zo’n stap die mensen soms zetten om hun kans op een woning te vergroten.

Onder de potentiële verzwijgers zitten veel mensen met een lage studieschuld, constateert Hergen Dutrieux. En zij kunnen het in de praktijk vaak best financieel plooien. „Zeker als er ook wat spaargeld tegenover staat, is het voor afgestudeerden geen probleem zo’n schuld langzaam af te lossen. Het gaat om relatief lage rentes en afbetaling is bovendien inkomensafhankelijk. Het zou beter zijn die kleine schulden buiten beschouwing te laten, en die niet in mindering te brengen op het gewenste hypotheekbedrag.” Volgens het CBS bestaat bijna de helft van de studieschulden uit bedragen lager dan 10.000 euro.

Het afgelopen jaar is de koopmarkt voor starters iets toegankelijker geworden, omdat er verhoudingsgewijs meer goedkopere woningen in de verkoop zijn gegaan. Daarbij gaat het om voormalige huurwoningen, die de eigenaren verkopen vanwege fiscale redenen en doordat de huizen door huurregulering momenteel minder geld opleveren dan in eerdere jaren. Voor deze woningen werd gemiddeld 381.000 euro betaald, fors minder dan de gemiddelde prijs van 455.000 euro voor een koopwoning.