Waar het aantal Nederlanders met een studieschuld jaar op jaar groeide, laten de cijfers voor het eerst sinds 2011 een daling zien. Door de herinvoering van de basisbeurs, vorig schooljaar, hebben minder studenten een lening aangevraagd.

Goed nieuws of is dat niet het hele verhaal?

Zeker niet. Om te beginnen is de daling van het aantal mensen met een studieschuld niet groot: het verschil met 2023 is slechts een kleine 0,8 procent. Ruim 1,6 miljoen Nederlanders hebben nog altijd een studieschuld. Daarnaast is de totale studieschuld wel toegenomen: van 28 naar 29 miljard euro.

Hoe kan dat?

Dat komt doordat het aantal mensen met een hoge studieschuld is gestegen. In 2024 hadden bijna 350.000 mensen een studieschuld van meer dan 30.000 euro: 19.000 meer dan in 2023 en 233.000 meer dan in 2015, toen het leenstelsel werd ingevoerd.

Sindsdien is de gemiddelde studieschuld gestegen tot bijna 18.000 euro. Bij dat gemiddelde horen dus ook eerstejaarsstudenten die nog schulden opbouwen en werkende veertigers, die hun schuld al grotendeels hebben afgelost.

Onder jongeren die net hun diploma op zak hebben, ligt dat bedrag veel hoger: mensen tussen de 25 en 30 jaar staan gemiddeld bijna 25.000 euro in het rood bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO).

Dan hebben we het over de zogeheten pechgeneratie?

Precies. Wie studeerde tussen 2015 en 2023 kreeg geen basisbeurs. Lenen was voor deze studenten vaak de enige optie. De huidige coalitie wil voor deze groep 1,4 miljard euro uittrekken ter compensatie. Die extra tegemoetkoming komt boven op het eerder beloofde goedmakertje van maximaal 1640 euro per persoon.

Studenten die de dupe waren van het leenstelsel moeten nog wel even geduld hebben. DUO keert de compensatie op z’n vroegst in 2025 uit. En als het aangekondigde kabinetsplan doorgaat, kunnen oud-studenten dat geld pas in 2027 verwachten.

Zal het aantal mensen met een studieschuld blijven afnemen, nu de basisbeurs terug is?

Dat is maar zeer de vraag. Uitwonende studenten ontvangen sinds september fors minder overheidsgeld dan vorig schooljaar. Toen gaf het kabinet hun nog een extraatje ter compensatie van de inflatie. De basisbeurs werd tijdelijk verhoogd met 164 euro. Leuk, maar dit schooljaar verviel die toegift dus weer.

De basisbeurs voor uitwonende studenten steeg wel met 27 euro, maar per saldo krijgen zij dit jaar 1644 euro minder dan vorig jaar. Terwijl de inflatie uiteraard niet voorbij is: die steeg in hetzelfde jaar met 3,5 procent. Het Nibud berekende onlangs dat de koopkracht van uitwonende studenten er volgend jaar met bijna 7 procent op achteruitgaat. Grote kans dus dat de cijfers volgend jaar weer een tegengestelde beweging maken.

Bovendien is per 1 januari de rente op een studieschuld vervijfvoudigd.

Welke gevolgen heeft een studieschuld?

Studieschuld vormt voor veel (oud-)studenten een bron van stress. De schuld heeft ook invloed op de hoogte van een hypotheek – geen fijne bijkomstigheid op een toch al onbetaalbare woningmarkt  voor veel starters. Het hangt natuurlijk wel af van de hoogte van je schuld. Bijna de helft van de mensen met een studieschuld staat minder dan 10.000 euro in het rood. Maar de gevolgen vallen natuurlijk allerminst mee voor de 137.000 mensen bij wie de studieschuldteller op meer dan 50.000 euro staat.

Wat vinden studenten hiervan?

Al met al zijn er zeker zes redenen waarom studenten niet staan te juichen bij het nieuws dat minder mensen een studieschuld hebben. Er hebben namelijk ook meer mensen een hogere studieschuld, de basisbeurs valt dit jaar lager uit, de rente op studieschuld vervijfvoudigde, de ‘pechgeneratie’ wacht nog altijd op compensatie en de gevolgen kunnen nog lang na het afstuderen merkbaar zijn.

Daarbij komt nog dat de langstudeerboete dreigt terug te keren. Studenten die meer dan een jaar uitlopen met hun studie, moeten dan 3000 euro meer collegegeld betalen. Ook dat zal op termijn leiden tot oplopende schulden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat studentenvakbond LSVb volgende week vrijdag de straat opgaat voor een protest.