Daarmee hebben deze blootstellingen in het beroep na leefstijl- en leefomgevingsfactoren de grootste uitwerking op het totaal aantal kankerdiagnoses. Dat blijkt uit onderzoek van TNO in opdracht van KWF Kankerbestrijding, dat deze woensdag is gepubliceerd.

„Niemand zou kanker moeten krijgen door het werk. Deze cijfers laten zien dat we daar nog ver van verwijderd zijn”, reageert KWF-directeur Dorine Manson op de resultaten. FNV-bestuurder David van de Geer zegt geschrokken te zijn van de resultaten. Hij wil betere regelgeving en hekelt recente moties in de Tweede Kamer die ervoor moeten zorgen dat de regeldruk rondom de registratie van gevaarlijke stoffen omlaag moet. De vakbond vindt dat „ondoordacht en onverantwoord”.

Het onderzoek levert volgens KWF de meest nauwkeurige schatting tot nu toe op van het aantal Nederlanders dat kanker krijgt door het werk. De studie richt zich op vier kankerverwekkende blootstellingen: asbest, kristallijn silica –een mineraal dat schadelijk is als het wordt ingeademd, iets wat bijvoorbeeld kan voorkomen tijdens het zagen van beton–, dieselmotoremissies en uv-straling van zonlicht. Daarnaast zijn twee beroepen geselecteerd waarin mensen aan een breed scala van schadelijke stoffen worden blootgesteld: dat van schilder en lasser.

Longkanker

In het onderzoek is gekeken naar zeven soorten kanker, waarvan door internationale onderzoekers aantoonbaar bewijs is geleverd dat ze worden veroorzaakt door deze blootstellingen. Het gaat om longkanker, eierstokkanker, mesothelioom –kanker die vaak in het longvlies zit–, niet-melanome huidkanker, strottenhoofdkanker, blaaskanker en melanoom van het oog. Asbest kan vier van deze kankersoorten veroorzaken, kristallijn silica, dieselmotoremissies en uv-straling één. Schilders en lassers lopen risico op twee soorten kankers.

De onderzoekers focussen op het jaar 2021. In totaal konden ze van 7108 kankerdiagnoses vaststellen dat de oorzaak lag bij blootstelling tijdens het werk. Dat is inclusief 3111 gevallen van basaalcelcarcinoom van de huid. Deze vorm van kanker is door TNO apart geregistreerd en niet opgeteld bij het totaal. De overige bijna 4000 diagnoses door blootstelling tijdens werk zijn zo’n 3,1 procent van het totaal aantal kankerregistraties in 2021.

Scheepsbouw

Bij mannen gaat het om 5,4 procent van het totaal aantal diagnoses, bij vrouwen slechts om 0,5 procent. „Dit verschil kan worden verklaard doordat mannen vaker werkzaam zijn in sectoren zoals de bouw, scheepsbouw, mijnbouw en industrie, waar blootstelling aan asbest, kristallijn silica, dieselmotoremissies en uv-straling veel voorkomt en schilder- en laswerkzaamheden worden uitgevoerd”, schrijven de onderzoekers.

Diagnoses komen voort uit blootstelling aan uv-straling

Blootstelling aan uv-straling tijdens werk gaf het meeste risico op kanker, met in totaal ruim 4800 diagnoses. Daarna volgen asbest met 1406 diagnoses, voornamelijk van longkanker, en blootstelling door schilderswerk met 239 diagnoses.

Het rapport biedt ook goed nieuws. De onderzoekers geven aan dat het aantal kankerdiagnoses door blootstelling aan onder meer asbest, dieselmotoremissies en kristallijn silica in de toekomst naar verwachting zal afnemen. Nu komt de kanker nog openbaar bij mensen die soms tientallen jaren geleden zijn blootgesteld aan deze stoffen. In de afgelopen decennia is er steeds meer duidelijk geworden over de schadelijke werking hiervan en is de regelgeving rond het werken met deze stoffen aangescherpt.