Dat zei ds. J.A.W. Verhoeven, voorzitter van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), woensdagmiddag op een conferentie in Bodegraven, belegd door het Contactorgaan Gereformeerde Gezindte (COGG). De predikant verwees naar een zin uit het avondmaalsformulier, waar staat dat de avondmaalgangers „altezamen één lichaam zijn”, zoals „uit vele druiven, samenperst zijnde, één wijn vloeit”. Ds. Verhoeven: „Zou het kunnen zijn dat er eerst nog veel meer verdrukking en samenpersing van de druiven nodig is, voordat het zal komen tot één wijn?”

De conferentie, bezocht door zo’n tachtig mensen, kreeg als thema mee ”Ik geloof één, heilige, algemene, en apostolische Kerk – herbronning van de ene Kerk”. De woorden zijn genomen uit de Geloofsbelijdenis van Nicea, die dit jaar 1700 jaar geleden werd opgesteld. „Het is gebruikelijk en ook helpend om over de kerk te spreken in drie woorden: zij is het volk van God, de bruid van Christus en de tempel van de Heilige Geest”, zei ds. Verhoeven in zijn meditatief getoonzette hoofdlezing.

Voorgesorteerd

Dat de kerk het volk van God is, wijst op Zijn verbond en Zijn verkiezing. „Het blijft van het grootste belang om de verkiezende God te verkondigen. Wij behoren niet tot het volk van God omdat wij ons beter voorgesorteerd hebben dan onze buren die nergens aan doen.” Gods verkiezing is „genade en genade alleen”. „Wie daar amen op zegt, verliest elke zucht tot afscheiding van anderen. Een zuivere verkondiging van Gods verkiezende genade brengt eenheid in Christus.”

Voorgangers uit andere kerken konden woensdag op het referaat reageren. Zo vertelde ds. J.C. den Ouden, predikant van de hersteld hervormde gemeente in Sint-Maartensdijk, hoe zijn vader diens gezin „een diep besef bijbracht dat de Nederlandse Hervormde Kerk de kerk der vaderen was”.

Thuislezer

Voor die kerk hadden velen verwachting, zei de predikant. „Een thuislezer uit Rotterdam, ene Veldhoen, liep voor de oorlog eens de Laurenskerk binnen en zag daar werklieden bezig de kerk te restaureren. Hij moedigde hen aan en bedankte ze. Want God zou in deze kerk terugkeren, geloofde hij.”

Toen eind 2003 de Nederlandse Hervormde Kerk opging in de PKN, was dat voor ds. Den Ouden „een zwarte dag”. Toch blijft de predikant, ondanks de verdeeldheid van de kerk in Nederland, hopen op eenheid. „Tegen de klippen op.” Een programma heeft hij niet. „We bidden, we doen het goede, en we wachten op Gods uur”, citeerde hij Dietrich Bonhoeffer uit een brief aan diens neefje.

Weinig gelezen

Volgens ds. G.J. Baan, predikant van de gereformeerde gemeente in Rotterdam-Zuidwijk, zou „een onbevangen lezen en naspreken van onze belijdenisgeschriften” een begin kunnen zijn van meer onderlinge toenadering van kerken. „Helaas geldt van die geschriften nogal eens dat ze veel geprezen, maar weinig gelezen zijn.”

Nieuws in beeld

Ds. J.A.W. Verhoeven spreekt op de COGG-conferentie in Bodegraven. Links drs. T.A. van der Schans, secretaris van de COGG, rechts ds. J. Muller, voorzitter. beeld Hanno de Vries

Ds. J.A.W. Verhoeven spreekt op de COGG-conferentie in Bodegraven. beeld Hanno de Vries

De COGG-conferentie in Bodegraven ging over ”herbronning van de ene Kerk”. beeld Hanno de Vries

Bezoekers van de COGG-conferentie in Bodegraven over ”herbronning van de ene Kerk”. beeld Hanno de Vries

Ds. J.C. den Ouden reageert op het referaat van ds. Verhoeven. beeld Hanno de Vries

Pauze. beeld Hanno de Vries

Ds. G.J. Baan reageert op het referaat van ds. Verhoeven. beeld Hanno de Vries

Pauze. beeld Hanno de Vries

Beeld uit de pauze van de COGG-conferentie. beeld Hanno de Vries

Bezoekers van de COGG-conferentie in Bodegraven over ”herbronning van de ene Kerk”. beeld Hanno de Vries

Het nastreven van kerkelijke eenheid is bovendien lastig als „er meer van beneden naar Boven dan van Boven naar beneden wordt gepreekt”, zei de predikant, die aangaf in zijn observaties en kritiek „dicht bij huis” te willen blijven. „Wordt de Evangeliebelofte nog aan allen gebracht en komt het aanbod van genade nog onvoorwaardelijk tot alle hoorders? Worden alle hoorders nog opgeroepen de Heere Jezus aan te nemen en Zijn weldaden te omhelzen? Of worden er zaken verdoezeld? En wordt het genadeaanbod onder de beheersing van de uitverkiezing geplaatst?”

Zelfgemaakte wetten

Eenheid kan moeilijk tot stand komen „in een kerkelijke cultuur waarin zelfgemaakte en nagestreefde kerkelijke wetten, gewoonten en gebruiken verheven worden tot absolute normen en waarheden, en waarin we menen dat het Koninkrijk van God werkelijk beperkt blijft tot bijvoorbeeld de Gereformeerde Gemeenten”, zei ds. Baan. „En u mag hier uw eigen kerkverband misschien ook wel invullen.”

Ds. A. de Braak, predikant van de Nederlandse gereformeerde kerk te Kadoelen en te Franeker, zei dat het zoeken van kerkelijke eenheid niet iets vrijblijvends of facultatiefs is. „De apostel Paulus roept ons in de Naam van onze Heere Jezus Christus op om eensgezind te zijn, om scheuringen te voorkomen en in uw denken en uw overtuiging volkomen één te zijn.”

Zo bezien is de schuld van kerkelijk Nederland groot, zei de predikant. „Het zoeken van eenheid is een ereplicht en een tribuut aan Christus, Die voor ons gestorven is.” Wie eenheid wil, heeft ontmoeting nodig, aldus ds. De Braak. „Je moet elkaar leren kennen en vertrouwen, zodat correctie over en weer mogelijk wordt. En daarvoor zijn weer liefde, geduld, zachtmoedigheid en trouw nodig.”

Joodse gelovigen

Een belangrijk aspect van de kerkelijke verdeeldheid is dat sinds het Tweede Concilie van Nicea (787), dat aan Joodse gelovigen verbood de Joodse feesten nog te vieren, „Messiasbelijdende Joden niet meer in onze kerken te vinden zijn”, zei ds. De Braak. In het licht van wat Paulus schrijft over de eenheid van Joden en heidenen is dat een groot gemis, stelde hij. „Wat zou God hiervan vinden, dat wij apart zijn komen te staan?”

Een eerste stap naar meer kerkelijke eenheid zou kunnen zijn, zei ds. De Braak, om eens bij elkaar te gaan kerken. „Stuur als voorganger eens twintig mensen uit je gemeente naar een kerk uit een ander kerkverband. Dat kan het begin zijn van iets moois.”