Het aantal kinderen die jaarlijks in Afrika met hiv worden geboren, is de laatste decennia aanzienlijk gedaald. In 2005 werden wereldwijd ongeveer 540.000 baby’s met hiv geboren. Dit aantal was in 2012 afgenomen tot circa 260.000. Deze daling wordt voornamelijk toegeschreven aan verbeterde toegang tot hiv-remmers voor zwangere vrouwen, waardoor de overdracht van het virus van moeder op kind wordt tegengegaan. Zonder behandeling overlijdt de helft van de kinderen met hiv voor het tweede levensjaar.

Het wordt nú tijd om onze rijkgevulde diaconale spaarpotten helemaal leeg te schudden

Malaria is een ernstige bedreiging voor de gezondheid van kinderen, vooral in Afrika. In 2023 werden wereldwijd naar schatting 600.000 sterfgevallen ten gevolge van malaria geregistreerd. Het merendeel betrof Afrikaanse kinderen jonger dan vijf jaar.

Tuberculose is wereldwijd nog steeds aan een opmars bezig, met wereldwijd jaarlijks ongeveer 1,5 miljoen dodelijke slachtoffers, onder wie ongeveer 250.000 kinderen, voornamelijk in ontwikkelingslanden.

Het aantal sterfgevallen onder kinderen door betrekkelijk eenvoudig te bestrijden ziekten overstijgt het aantal kinderen die slachtoffer worden van oorlogsgeweld. Nu we in de rijke wereld met onze neus op de realiteit van oorlogsdreiging worden gedrukt, is het dan ook onbegrijpelijk dat deze weken alom besloten wordt om ontwikkelingshulp drastisch te beperken. De slogan ”Eigen volk eerst!” klinkt overal.

President John F. Kennedy richtte in 1961 in de Verenigde Staten USAID op. In de tijd van de Koude Oorlog zag hij dit als een instrument om wereldwijd invloed uit te oefenen en bondgenoten te winnen. Het Marshallplan, dat Europa na de Tweede Wereldoorlog zo succesvol economisch weer vooruithielp, stond hiervoor model. USAID hielp ontwikkelingslanden aan economische groei, gezondheidszorg, voedselzekerheid en onderwijs. Bovendien droeg het bij aan democratie en goed bestuur. En het kostte de Amerikaanse burger niet veel: in 2024 bedroeg het budget van USAID slechts ongeveer 0,4 procent van de federale begroting.

Onder de slogan ”Make America Great Again” besloot de rijkste man ter wereld deze maand echter dat het USAID-programma per direct gestopt moest worden. Daarmee worden de levens van miljoenen kinderen en volwassenen ernstig bedreigd. Statista rapporteerde in januari dat het vermogen van Elon Musk rond de 450 miljard ligt. Dat is ruim tienmaal het jaarbudget van USAID en 1,5 miljard keer het jaarsalaris van een gemiddelde Malawiër.

Nederland is in vergelijking met de VS natuurlijk maar een kikkerlandje. De budgetten zijn hier veel kleiner. Toch heeft Nederland op het gebied van ontwikkelingshulp ook steeds een belangrijke rol gespeeld. Het budget dat Nederland in 2024 voor ontwikkelingshulp reserveerde, bedroeg ongeveer 3,6 miljard euro. Binnen de Europese landen stond ons land hiermee op de vijfde plaats. Maar ook hier klinkt nu de slogan ”Eigen volk eerst”. Minister Klever kondigde aan dat we in de aanloop naar 2027 hiervan twee derde gaan af halen. Ze zei daarover: „Alle programma’s die we financieren moeten direct bijdragen aan ons eigen belang: handel, veiligheid en minder migratie.”

Dit soort nationalistische gedachten bieden een te gemakkelijke oplossing voor wereldwijde complexe problemen. Het zal blijken dat de gedachte dat we problemen oplossen door ons terug te trekken in onze eigen bubbel –en door de grenzen steeds hoger op te trekken– niet klopt. Minister Klever zei: „Het kabinet wil migratie tegengaan en investeert daarom in terugkeer en opvang van vluchtelingen in hun land van herkomst. Door hun daar perspectief te bieden, kunnen mensen een bestaan opbouwen en hoeven ze de reis naar Europa niet te maken.” Maar het perspectief dat hun nu geboden wordt is: terug naar je land, met de sterk oplopende dreiging van hiv, malaria, tuberculose, honger en armoede. Musk en Klever trekken zich er weinig van aan en doen het voorkomen alsof zij de problemen van de wereld effectief kunnen aanpakken door de eigen portemonnee verder te spekken.

Jezus liet zo veel anders zien toen hij de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan vertelde. Hij was bewogen met een uitgehongerde menigte. Hij genas talloze melaatsen en hield het zijn discipelen voor: „Voor zoveel gij dit een van deze Mijn minste broeders gedaan hebt, zo hebt gij dat Mij gedaan” (Mattheüs 25:40).

Wanneer we als kerken het beeld van Jezus willen uitdragen, dan wordt het nú tijd om onze rijkgevulde diaconale spaarpotten helemaal leeg te schudden. Blijven zitten in onze eigen bubbel en de grenzen naar buiten steeds hoger optrekken kan op weinig zegen rekenen. „Die zich des armen ontfermt, leent den HEERE, en Hij zal hem zijn weldaad vergelden” (Spreuken 19:17).

De auteur is hoogleraar kinderlongziekten.