Op 29 januari is de Tweede Kamer in debat gegaan met Reinette Klever, minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp. Haar voorgenomen bezuinigingen raken de positie van maatschappelijke organisaties binnen ontwikkelingshulp. Tijdens het debat ontstond een zorgelijk beeld. De minister lijkt vooral bezig te zijn met het doorvoeren van een historisch forse bezuiniging. Het ontbreekt daarbij echter aan een doordacht plan. Ze zet hiermee de Nederlandse positie op het geopolitieke wereldtoneel op het spel, ten koste van de meest kwetsbaren.

Sterke diplomatie

President Trump heeft recent aangekondigd United States Agency for International Development (USAID) te willen ontmantelen. USAID was in het afgelopen jaar verantwoordelijk voor zo’n 42 procent van alle humanitaire hulp wereldwijd. De organisatie bood hulp op onder andere het gebied van het verzorgen van schoon drinkwater, aidsbestrijding en voedselvoorziening.

De terugtrekkende beweging van de VS biedt kansen voor China en Rusland om hun invloed te vergroten

Deze terugtrekkende beweging van de Verenigde Staten biedt kansen voor China en Rusland om hun invloed te vergroten. Daarom vraagt de nieuwe realiteit om sterke diplomatie en een doordacht Nederlands beleid wat betreft ontwikkelingshulp. Maar in plaats daarvan kiest dit kabinet ervoor om een ondoordachte en structurele monsterbezuiniging van 2,4 miljard euro op ontwikkelingssamenwerking door te voeren. Zónder, zo bleek tijdens het debat, een doordachte visie.

Toename geloofsvervolging

Nederland investeerde in 2020 ruim 1,4 miljard euro in programma’s die erop gericht zijn om op te komen voor de rechten van minderheden. Dit geld ging bijvoorbeeld naar buitenlandse initiatieven die mensen met een handicap helpen om actief deel te nemen aan de maatschappij of naar organisaties die opkomen voor vrouwen in gebieden waar vrouwen achtergesteld worden. Dat dit hard nodig is, blijkt weer uit recente rapporten van Open Doors en het Humanistisch Verbond, die stellen dat geloofsvervolging van christenen en geloofsafvalligen in de wereld aan het toenemen is. Nederland heeft zich internationaal altijd onderscheiden als gidsland op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Daarmee hebben we als land internationaal een invloedrijke positie verworven.

Nederland heeft zich altijd onderscheiden als gidsland op het gebied van ontwikkelingssamenwerking

Veel van de expertise en ervaring die de afgelopen jaren met betrekking tot deze hulpterreinen is opgedaan, wordt met de bezuinigingen van de minister tenietgedaan. En ook op diplomatiek en geopolitiek gebied hebben de voorgenomen bezuinigingen veel impact. Zo onderhoudt Nederland door middel van samenwerking met maatschappelijke organisaties relaties met landen die via andere diplomatieke wegen minder toegankelijk zijn. De organisaties zijn de ogen en oren in de landen die voor Nederland belangrijk zijn. Strategisch gezien zijn ze dus onmisbaar voor ons buitenlandbeleid.

Zonder de actieve samenwerking tussen maatschappelijke organisaties en de Nederlandse overheid verliest Nederland snel ontzettend veel waardevolle contacten en inzichten die niet zomaar op een andere wijze opgebouwd kunnen worden.

Geen antwoord

Tijdens het debat klonken er vanuit de oppositie vele kritische en inhoudelijke vragen waarop de minister de Kamer het antwoord voor nu schuldig is gebleven. Dat is problematisch: de continuïteit van vele projecten die via maatschappelijke organisaties lopen, komt daarmee in gevaar.

Ook op diplomatiek en geopolitiek gebied hebben de voorgenomen bezuinigingen veel impact

Op de wens van minister Klever om te bezuinigen op haar eigen ministerie hebben we op dit moment weinig invloed. Wel mogen we verwachten dat er een verantwoord pad uitgezet wordt, waarbij voldoende rekening wordt gehouden met de continuïteit en de expertise van maatschappelijke organisaties. Het recent gehouden debat heeft onze zorgen over een goede overgang van het huidige naar het toekomstige financieringsstelsel bepaald niet weggenomen.

Brief beloofd

De minister heeft tijdens het debat toegezegd dat ze een brief naar de Tweede Kamer stuurt met een verdere uitwerking van de manier waarop de bezuinigingen concreet worden doorgevoerd. Wij hopen dat ze voorafgaand aan die brief opnieuw in gesprek gaat met nationale en lokale organisaties, zodat zij ondanks de bezuinigingen toch met doordacht en tactisch beleid kan komen. Want een monsterbezuiniging zonder doordacht beleid schaadt Nederland én zet minderheden in de kou.

Don Ceder is Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie, Guido de Vries is directeur van Tearfund.