De keerzijde van het op het USAID-logo prominent afgebeelde ”From the American People” is dat de doelgroepen van Amerikaanse hulp tot nu toe in landen als Sudan en Ethiopië nu maar al te goed beseffen wie hen in de steek laat. Het is voer voor psychologen dat de rijkste man ter wereld in zijn strijd voor overheidsefficiëntie uitgerekend het eerst uitkomt bij het budget voor de allerarmsten.

China en Rusland zullen dankbaar gebruikmaken van het vacuüm dat de VS dreigen achter te laten

De ontmanteling van USAID (United States Agency for International Development) wordt verkocht als ”America first”, maar komt feitelijk neer op ”America only”. Ontwikkelingssamenwerking is, net als andere beleidsterreinen, diep geworteld in politieke voorkeuren. Het is dan ook logisch dat de regering-Trump andere prioriteiten stelt dan Joe Biden en Kamala Harris. Geen Democraat kon verwachten dat Trump, als bondgenoot van Viktor Orbán, de Hongaarse oppositie zou steunen in haar strijd voor rechtsstatelijkheid en een pluriforme democratie. Evenmin ligt het voor de hand dat iemand die binnenslands breekt met progressief genderbeleid wél projecten blijft steunen die geslachtsverandering in Guatemala mogelijk maken.

Maar dat is hier niet de kwestie: de woede van Musk, Republikeinse Congresleden en hun aanhangers richt zich primair op wat welbeschouwd ideologische uitwassen zijn. Niets staat de regering-Trump in de weg om onwelgevallige programma’s naar eigen inzicht aan te passen of op te schorten. Daarvoor hoef je geen heel federaal agentschap op te heffen. Zo wordt echter wel volledig voorbijgegaan aan waar een groot deel van het USAID-budget van oudsher naartoe gaat en waar nooit serieuze controverse over bestond: levensreddende noodhulp na rampen en oorlogen, bestrijding van infectieziekten en ondersteuning van de landbouwsector in de allerarmste regio’s.

Het volledig schrappen van USAID is de negatieve spiegelvariant van ”defund the police” (”schaf de politie af”) en niets anders dan een vorm van massahysterie. Irrationeel, destructief en niet in de laatste plaats onchristelijk, omdat het kind met het badwater wordt weggegooid. Een progressieve programmering maakt USAID daarbij nog geen ”criminele organisatie”. Wie zulke zware beschuldigingen uit, moet met bewijs komen en kan bij daadwerkelijke fraude juridische maatregelen nemen. Maar bovenal leidt deze blinde woede tot vermijdbare sterfgevallen: mensen die in de kwetsbaarste regio’s de steun missen die voor hen soms letterlijk het verschil tussen leven en dood betekent. Als zelfbenoemde conservatieve regering kun je niet tegelijkertijd prolife zijn in eigen land én zo onverschillig staan tegenover het kwetsbaarste leven elders ter wereld.

En zelfs al sta je totaal onverschillig tegenover al het leed ver weg, dan getuigt het niet van bijster veel inzicht om als mondiale supermacht zo achteloos met je internationale verantwoordelijkheid om te gaan. Amerika’s betrokkenheid in de wereld was nooit alleen idealistisch of belangeloos; het was altijd ook een investering in eigen veiligheid en welvaart. Het stabiliseren van conflictgebieden, het bevorderen van economische groei in opkomende markten en het versterken van instituties in kwetsbare landen komen niet alleen de ontvangers van hulp ten goede, maar dragen evengoed bij aan de strategische belangen van de VS. Net als defensie en diplomatie is ontwikkelingssamenwerking een onmisbaar instrument in de brede buitenlandse politiek van westerse landen. China en Rusland zullen ieder op hun eigen manier dankbaar gebruikmaken van het vacuüm dat de VS, met name op het Afrikaanse continent, dreigen achter te laten. Dat is oliedom nu een nieuwe geopolitieke orde zich aandient, waarbij de Amerikaanse suprematie alleen nog op militair vlak fier overeind staat.

De auteur is politicoloog.