De tekst die volgens sommigen wijst op het opwekken van een abortus maakt deel uit van ”de proef met het bittere water” of ”de toets op overspel” (Numeri 5:12-31). Waar gaat dit over?

Een man is achterdochtig („ijvergeest”, vers 14) en verdenkt zijn vrouw van overspel. Hij heeft hiervoor geen bewijs, want er zijn geen getuigen. Er zijn twee mogelijkheden: de verdenking is terecht (vers 12-14a) of onterecht (vers 14b). In zo’n situatie moet er zo snel mogelijk helderheid komen. Het is van groot belang dat het zaadje van achterdocht en twijfel bij de man niet kan uitgroeien tot een boom met giftige vruchten, waardoor het huwelijk stukloopt. Ook de vrouw is erbij gebaat dat –bij onschuld– kwade geruchten stoppen en haar goede naam gezuiverd wordt, zodat zij zich met opgeheven hoofd kan bewegen in het dorp.

Om duidelijkheid te krijgen in de kwestie biedt de wet van Mozes de mogelijkheid van een Godsoordeel. De HEERE, de alwetende God, wordt ingeschakeld als Rechter Die beslist. Zijn uitspraak is bindend en beslissend, zowel in veroordeling als in vrijspraak.

Goed lezen

In Numeri 5 wordt de procedure uitgebreid beschreven. De man gaat met zijn vrouw naar de priester (vers 15) en deze stelt haar voor de HEERE (vers 16-18). De priester maakt een beker met „bitter water” klaar. Dit is „heilig water”, gemengd met stof van de grond. Bij het woord bitter moet men niet denken aan de smaak (bitter als tegenovergesteld aan zoet), maar aan de gevolgen: als de vrouw schuldig is, zullen de gevolgen bitter zijn, vanwege de hierbij horende vloek (zie vers 21b, 22). Nadat de vrouw „Amen, amen” gezegd heeft (waarmee ze belijdt dat ze het Godsoordeel accepteert, hoe de uitkomst ook zal zijn), schrijft de priester de vloek op en wist hij die vervolgens uit met het bittere water, zodat de woorden van de vloek zich vermengen met dat water. Vervolgens moet de vrouw dat bittere water drinken. Als gebeurt wat in de vloek staat, betekent het dat ze schuldig is; als die bittere gevolgen uitblijven, is ze onschuldig.

De inhoud van de vloek bestaat uit twee onderdelen. De heup zal invallen en de buik zal opzwellen (vers 21b en 22). Er zijn mensen die in dit tekstgedeelte lezen dat er een abortus wordt opgewekt. Tegen die mening zijn enkele bezwaren in te brengen. Ten eerste staat in dit gedeelte nergens dat de vrouw die onder verdenking staat van overspel daadwerkelijk zwanger is (geworden). Daarnaast laat een nauwkeurige lezing van dit gedeelte iets anders zien. Het Hebreeuwse woord dat met ”heup” vertaald is, kan ook een ander woord zijn voor geslachtsdeel of voortplantingsmogelijkheid. Behalve in deze tekst heeft het altijd te maken met een man, zoals in Exodus 1:5. De uitdrukking ”ingevallen heup” of ”vervallen heup” geeft aan dat het voortplantingsorgaan niet meer functioneert. Een opgezwollen buik wijst op een aandoening aan de baarmoeder, die op een bovennatuurlijke manier opzwelt, zodat er geen baby in kan groeien. De vloek, die op een dubbele manier beschreven wordt –ingevallen heup en opgezwollen buik–, houdt dus concreet in dat het voor die vrouw niet meer mogelijk is om zwanger te worden. Deze interpretatie wordt bevestigd door wat ze bij onschuld als zegen (het tegendeel van een vloek) mag ervaren: ze zal kinderen krijgen (vers 28).

Symbool

De proef met het bittere water is geen toverij of magie. Het is niet het water dat de vloek veroorzaakt. Als de vrouw schuldig is en getroffen wordt door de vloek, is dat het werk van Gods hand, Die als Rechter het vonnis velt en als Uitvoerder ingrijpt in het leven van die vrouw. Het bittere water is slechts een symbolische handeling om zichtbaar te maken dat God dit doet.

Terug naar de vraag. In het gedeelte van de proef met het bittere water gaat het niet over het opwekken van een abortus. De gedachte aan abortus staat haaks op de boodschap van de Bijbel. De HEERE heeft juist extra oog voor het zwakke en het kwetsbare, Hij neemt het voor hen op. Het levende mensje in de baarmoeder is bij Hem bekend (zie Psalm 139:15; Jeremia 1:5). De proef met het bittere water is bedoeld om uit te zoeken of een vrouw schuldig of onschuldig is aan overspel. Bij andere culturen is een vrouw schuldig tenzij ze zelf haar onschuld kan bewijzen door een zware (lees: onmogelijke) test te doorstaan, zoals in een woeste stroom blijven drijven terwijl ze aan handen en voeten gebonden is. Bij Israël is het omgedraaid: een vrouw is onschuldig, tenzij God laat blijken dat ze schuldig is en Hij haar straft met Zijn vloek van onvruchtbaarheid.

Een zware straf, maar toch schittert hier iets van Gods genade als het geheel van de wetgeving erbij betrokken wordt. Volgens de oudtestamentische wetten staat op overspel de doodstraf. Maar een vrouw die door dit Godsoordeel schuldig wordt bevonden, hoeft deze straf niet te ondergaan. Een teken van Gods genade. Dat heeft alles te maken met Jezus, Die gekomen is om de vloek te dragen, zodat de overspelige vrouw uit Zijn mond mocht horen: „Ga heen, en zondig niet meer” (Johannes 8:11).

De auteur was als oudtestamentica verbonden aan de Christelijke Hogeschool Ede. In de serie ”De Brug” schreef ze een commentaar op het Bijbelboek Jesaja. Recent verscheen van haar hand ”Leven met verlies: rouwen terwijl er niemand is overleden”.