„Een ultiem beeld van een bezettingsmacht: de pers aan banden leggen”, zo stelde D66-buitenlandwoordvoerder Jan Paternotte op X . „Genoeg reden kritisch te zijn op Al Jazeera, maar een omroep verbieden is pure censuur.” Tegelijk is D66 samen met de linkse partijen in de Tweede Kamer voorstander van het intrekken van de vergunning van de rechtse omroepvereniging Ongehoord Nederland! (ON!). Die twee standpunten staan op gespannen voet met elkaar.

Nu opereren Al Jazeera en ON! natuurlijk binnen een verschillende context. Vooralsnog klinkt er vanuit de Nederlandse politiek geen pleidooi voor een algeheel uitzendverbod voor ON!, terwijl Al Jazeera in Israël niet mede bekostigd wordt vanuit een publiek bestel zoals wij dat kennen. Zo zijn er meer relevante verschillen, maar in beide gevallen staan de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid op het spel zodra de ruimte van deze zenders effectief ingeperkt wordt door het bevoegd gezag. De politieke lat om tot verregaande inperking van deze rechten over te gaan zou in het geval van Al Jazeera aanmerkelijk lager moeten liggen, omdat er in de Israëlische context sprake is van een oorlog, die inmiddels meer dan een jaar woedt. Een dergelijke noodsituatie rechtvaardigt een uitzonderingstoestand, waarbij gebruikelijk geldende wetgeving en vrijheden tijdelijk worden opgeschort.

Media zijn er niet om de doelstellingen van de heersende macht te dienen, maar als er sprake is van opruiing en feitelijke steun voor terroristen kan het gezag niet anders dan ingrijpen, in het belang van de veiligheid van zijn burgers. Al Jazeera spreekt in berichtgeving niet over doden, maar over ”martelaren” in Gaza en Libanon, terwijl Israël consequent wordt aangeduid als ”bezettingsmacht”, waarbij Hamas en Hezbollah in dit narratief ”het verzet” vormen. Saillant detail: ook Paternotte spreekt over Israël als ”bezettingsmacht”, alsof sinds 7 oktober niet de veiligheid van Joodse en Arabische burgers maar primair het Palestijnse zelfbeschikkingsrecht bedreigd wordt. In de anti-Israëlretoriek was deze staat altijd al ”bezettingsmacht”, lang voordat een oorlogskabinet geïnstalleerd werd. Het is de taal van Hamas, Hezbollah en de moslimbroederschap.

Daarbij vergeleken is de wartaal die de complotmarmotten van ON! uitslaan haast onschuldig. Het herhaaldelijk overtreden van de journalistieke code door de verspreiding van misinformatie en complottheorieën over vermeende ”omvolking” en ”vaccinatieschade” werkt ondermijnend, maar de effecten hiervan vallen in het niet bij Al Jazeera’s oorlogspropaganda. Een democratische rechtsstaat is in oorlogstijd nog altijd kwetsbaarder dan in vredestijd.

Het besluit van de vorige staatssecretarissen van Cultuur en Media om in de Mediawet sanctiemechanismes op te nemen, is verstandig te noemen. Als omroepen de journalistieke code aan hun laars lappen, moet daartegen opgetreden worden. Zoals iedere vrijheid is ook persvrijheid niet onbeperkt, en in het geval van publieke financiering mogen er al helemaal eisen aan gesteld worden.

Of Israël er verstandig aan doet om zulke rigoureuze maatregelen te nemen, is overigens ook maar de vraag. Al Jazeera gold immers als de enige Arabische omroep die het Israëlische perspectief in elk geval nog meenam in zijn berichtgeving, zij het vertroebeld. Een algehele boycot betekent dat Arabische Israëli’s verstoken zijn van deze uitzendingen, waardoor zij zich online vermoedelijk tot radicalere alternatieven wenden.

In beide gevallen is politiek iets te zeggen voor het inperken van de persvrijheid aan de ene kant of het gedogen van een ondermijnende vorm van journalistiek aan de andere kant. Maar het gemak waarmee een in doodsnood verkerend land censuur verweten wordt, werkt op de lachspieren, gelet op de gretigheid waarmee dezelfde politici Ongehoord Nederland! uit het publieke bestel willen zetten.

De auteur is politicoloog.