Mens & samenlevingSchoonheid

De gesloten afdeling; 1985 op, 1986 af

Langzaam sloop vasculaire dementie het leven van mijn moeder, en dus ook mijn leven, binnen. Na een aantal jaren was verhuizing naar een woon-zorgcentrum nodig.

beeld Marieke Boon

Na een hersenbloeding werd de zo gevreesde gesloten afdeling in een verpleeghuis haar wereld. Ze wist al jaren eerder wat er mogelijk komen ging. Haar oma, moeder en vijf zussen waren haar voorgegaan.

Bijna vier jaar heeft ze op deze gesloten afdeling doorgebracht. Het was lastig te peilen wat ze ervan meekreeg. Afasie –taalstoornis als gevolg van dementie– maakte een gesprek niet meer mogelijk. De eerste periode was ze opstandig, langzaam maakte dat plaats voor een vorm van berusting.

Op het moment dat ze duidelijk verder achteruitging, ze haar medicatie uitspuugde en weigerde te eten, begon ik mijn camera mee te nemen. In eerste instantie om mijn vader, die niet meer in staat was haar te bezoeken, en mijn in het buitenland wonende zus op de hoogte te houden. De impact van het beeld werd me als fotograaf al snel duidelijk. Als dochter heb ik er lang moeite mee gehad naar de beelden te kijken. Ik zag met veel pijn in mijn hart mijn demente moeder, opgesloten in haar lijf en geest op een plek waar ze overduidelijk niet wilde zijn.

Uiteindelijk neemt ze weer voeding tot zich en heb ik de laatste negen maanden van haar leven haar kwetsbaarheid en eenzaamheid kunnen vastleggen. Er gebeurde elk dag weer veel om haar heen op haar afdeling. Zelf kon en wilde ze daar niets mee; ze sloot zich er meestal volledig voor af.

Deze fotoserie bestaat naast de portretten van mijn moeder en beelden uit haar omgeving uit een aantal stillevens met verwijzing naar de symboliek van de gebruikte bloemen. Het eerste stilleven met de cyclaam is voor mij als een portret van mijn moeder. De symbolische betekenis van de cyclaam gaat over het meevoelende en toegewijde hart. Het is zoals mijn moeder in de jaren zestig was: kleurrijk, in de bloei van haar leven en volop bezig met het moederschap.

Het stilleven met de verwelkte amaryllis symboliseert het allerlaatste stuk van haar leven. Met de omslagdoek waar ze zich aan vastklampte, voorzien van haar naam en een barcode. Een verwelkte amaryllis, symbool voor trots, kracht en vastberadenheid. Dat alles had ze in de laatste jaren van haar leven moeten inleveren.

De naam van deze serie is de code van haar afdeling. Vier jaar lang zag ik mensen op zoek gaan naar de uitgang. Op zoek naar hun eigen, vertrouwde leven. Eenmaal gevonden bleek de deur dicht. Nog meer verwarring, boosheid en uiteindelijk berusting. Het leven buiten loste langzaam op. Het sporadische bezoek kon wel in en uit en leek het geheim van die wereld buiten wel te kennen. En zo bezocht ik mijn moeder in haar laatste levensjaren met een code in mijn hoofd: 1985 op, 1986 af.

Nieuws in beeld