Jezus Christus verscheen immers op aarde als Zoon van God. Daarna volgde de Heilige Geest zichtbaar en hoorbaar bij de uitstorting van Zijn genade op de pinksterdag. Deze historische verschijningen van twee personen van de goddelijke Drie-eenheid kun je niet ontkennen. Ook niet dat de persoon van God de Vader als Schepper vanaf het allereerste begin van de geschiedenis van de aarde heel persoonlijk aanwezig is.

Openbaring

In de evangeliën, met name in het Evangelie van Johannes, zien we dat Jezus Christus, als Zoon van God, voortdurend in contact is met Zijn Vader. Maar ook dat de Heilige Geest in de evangeliën en in de brieven van Paulus niet ontbreekt. Het boek Openbaring sluit zelfs met de Geest van God af.

Bij de doop van Jezus in de Jordaan verschijnt de Heilige Geest. De Vader spreekt dan uit dat Jezus Zijn geliefde Zoon is, in Wie Hij een welbehagen heeft. Bij Jezus’ doop zien we dat God zich toont als een drie-enig God. Op een heel belangrijk moment in de heilsgeschiedenis laat God Zich dus zien als een Drie-eenheid: de Zoon wordt gedoopt, de Vader spreekt en de Heilige Geest daalt neer als een duif.  Dit geeft Christus later door. Hij draagt zijn leerlingen namelijk op om degenen die in Hem geloven te dopen in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Jezus Zelf getuigt dus van de Drie-eenheid en geeft aan ieder die in Hem gelooft persoonlijk mee dat hij of zij in de doop verbonden wordt met Hemzelf, de Zoon, en met de Vader en de Heilige Geest. Wat anders gezegd: de Drie-eenheid zit dus in het DNA van iedere gelovige.

Vandaag vinden gelovigen het soms moeilijk om de Drie-eenheid in het Oude Testament te ontdekken. Wat Christus en de Heilige Geest doen, wordt duidelijk in het Nieuwe Testament beschreven. Maar zijn deze Goddelijke personen ook in het Oude Testament al tastbaar en zichtbaar aanwezig? Jazeker, al in het eerste hoofdstuk van de Bijbel lezen we over de Geest van God die over het water zweefde. En we lezen dat God spreekt en zo de wereld, de sterren, de vogels en de bomen maakt vanuit niets. Verderop in de Bijbel zien we dat God de Vader schiep door middel van Zijn Zoon, het Woord (Johannes 1).

Belijden

Al deze dingen lazen de eerste christenen ook. De grote theologen van de Vroege Kerk, die we ook wel kerkvaders noemen, zagen in Genesis 1 en andere Bijbelteksten een duidelijk bewijs van de Drie-eenheid. Bijvoorbeeld Ambrosius van Milaan, Augustinus en Hilarius van Portiers. Die laatste twee hebben ook allebei uitgebreid studie gedaan naar de Drie-eenheid. Maar als dat voor hen zo duidelijk was, waarom waren er dan nog grote kerkelijke vergaderingen (concilies) nodig? Omdat grote thema’s als de Drie-eenheid nu eenmaal niet eenvoudig in woorden te vangen zijn.

De Vroege Kerk volgde Jezus in hoe Hij sprak over de Vader en de Heilige Geest. Denk aan ICHTUS,  de Griekse afkorting van Jezus Christus, Zoon van God, Verlosser. Christus is de Zoon van God. Zo beleed Hij dat zelf. Hij bad tot God de Vader. In het Johannesevangelie krijgen we ook een inkijk in de bijzondere relatie die Christus had met Zijn Vader, met God dus. Maar betekent ”Zoon van God” dan ook dat Hij zelf God is? Volgens Arius ging dat een stap te ver. Maar volgens Ambrosius was dat juist het punt dat we moeten belijden. Tijdens het concilie van Aquileia (381) hield Ambrosius hier stevig aan vast. Want als Jezus geen God is, is Hij hoogstens een inspirerend voorbeeld, maar geen Verlosser. En dan blijven wij dus reddeloos over. Het bijzondere van Jezus was dat hij tegelijk mens en God was. Later vond men het beter te begrijpen door het net iets anders te zeggen. Men ging toen spreken  over de menselijke en de goddelijke natuur. Maar dat betekent dus wel dat Jezus Christus nog steeds God gebleven is en daardoor met de Vader en de Heilige Geest samen de Drie-eenheid vormt.

Steeds opnieuw zocht de Vroege Kerk naar woorden om het mysterie van de Drie-eenheid te belijden. De kerkvader Gregorius van Nazianze schrijft daarover: „Zodra ik denk aan de Een, word ik verlicht met de heerlijkheid van de Drie. Als ik de Drie samen overpeins, zie ik maar één Licht en kan ik het ondeelbare niet delen of uitmeten.” Ook al begrijpen wij het niet, met de Geloofsbelijdenis mogen we het elke zondag zeggen: Ik geloof in God de Vader, God de Zoon en God de Heilige Geest.

De auteur is bijzonder hoogleraar Bijbeluitleg Vroege Kerk aan de TUA. Hij richtte in 2008 de Stichting Bijbeluitleg Vroege Kerk op en publiceerde onder meer over doop en avondmaal in de Vroege Kerk.