OpinieCommentaar
Rusland terecht niet bij oorlogsherdenking
De Bondsdag in Berlijn nodigt de ambassadeurs van Rusland en Wit-Rusland niet uit om de herdenking bij te wonen van het feit dat tachtig jaar geleden nazi-Duitsland zich overgaf, waarmee er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog. Het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken voorziet een instrumentalisering van de plechtigheid. Berlijn verwacht dat Moskou de bijeenkomst zal gebruiken of beter gezegd misbruiken voor politieke doeleinden.
De Duitsers hebben gelijk. Het is tegelijk bijzonder spijtig omdat het samen herdenken van dit enorme conflict een goede zaak is. De miljoenen slachtoffers worden herdacht en het gemeenschappelijke gebeuren is een blijk van verzoening.
In 2020 bij de 75-jarige herdenking, midden in de coronapandemie, belden de Russische president Poetin en de toenmalige bondskanselier Merkel nog met elkaar. Beide landen zijn partner bij de oplossing van veel actuele internationale problemen, deelde indertijd het Kremlin mee.
Merkel reisde in juni 2021 zelfs nog naar Moskou voor de herdenking van Hitlers inval in Rusland. Ruim een halfjaar later viel Rusland Oekraïne binnen. Het is de eerste landoorlog in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. Al meer dan drie jaar bombardeert Moskou Oekraïense steden en vallen er onschuldige burgerdoden.
Het liefst zou de Duitse regering Rusland ook de toegang ontzeggen tot de kleinere herdenkingen, maar dat is de verantwoordelijkheid van de deelstaten, steden en dorpen. In Oost-Duitsland vinden verschillende bijeenkomsten plaats voor gevallen Sovjetsoldaten. In Seelow bijvoorbeeld, waar ieder jaar op 16 april de Slag om de Seelower Höhen wordt herdacht.
In 2022 zei de toen aanwezige Russische defensieattaché Sergej Choekrov dat „we destijds dachten dat de oorlog voorbij was”. Maar blijkbaar „werd hij niet ten einde toe gevoerd”. De uitspraak verwees naar Ruslands oorlogsdoel, de „denazificatie van Oekraïne”.
Deze maand adviseerde Buitenlandse Zaken de gemeenten geen vertegenwoordigers uit te nodigen. „Komen ze desondanks, verzoek ze dan vriendelijk weg te gaan.”
De Russische ambassadeur Sergej Joerjevitsj Netsjajev kwam en werd niet gevraagd te vertrekken. De lokale politici vonden het ongepast de ambassadeur te weren omdat hij slechts de gevallen Sovjetsoldaten kwam eren.
Netsjajev sprak geen woord, maar droeg een zogenaamde Sint-Jorisband. De oranje-zwarte band staat in Rusland symbool voor ondersteuning van Poetins koers.
De gebeurtenis in Seelow laat zien dat Rusland zelfs door niets te zeggen een herdenking kan misbruiken. Dat kan op 9 mei ook gebeuren als de ambassadeur de herdenking in de Bondsdag bijwoont waar de bondspresident zal spreken. Moskou zou de beelden voor propagandadoeleinden kunnen gebruiken.
Bovenal gaat er een volstrekt verkeerd signaal van uit. Rusland is een oorlog tegen Oekraïne begonnen om het land, in de woorden van Poetin, te denazificeren. Poetin doet het voorkomen alsof hij het kwaad bestrijdt. Is hij dat niet zelf? Een waardige gezamenlijke herdenking van de Tweede Wereldoorlog met Russische vertegenwoordigers is op dit moment niet gepast.