Algemeen secretaris J.J. de Jong (Woerden) van het deputaatschap voor Israël van de Gereformeerde Gemeenten zei dat zaterdag tijdens de jaarlijkse themaochtend in Geldermalsen. Eind dit jaar is het anderhalve eeuw geleden dat dr. Capadose overleed. Daarom presenteerde het deputaatschap samen met de Barneveldse uitgeverij Gebr. Koster een boek over Capadoses bekering –een hertaling van wat hij daarover zelf schreef–, zijn leven en zijn visie op het Joodse volk.

De Jong beschreef Capadose als een man met een zwakke gezondheid –hij was astmapatiënt– die veel werk verzette, als schrijver, evangelist en oprichter van zondagsscholen. „Geen makkelijk mens in de omgang. Zijn biograaf, dr. D. Kalmijn, typeerde hem als nietsontziend oprecht en nietsontziend verbeten.”

Capadoses uitgesproken meningen leidde soms tot botsingen. „We kunnen echter veel leren van deze begenadigde man”, zei De Jong. „Hij probeerde Joden tot inkeer te wekken door hen ervan te overtuigen dat Jezus de Messias is.”

Leegte

Tot die overtuiging was hij zelf eerst verstandelijk gekomen door het lezen van de Bijbel. De behoefte van zijn verstand werd echter een behoefte van het hart, zei ds. A. Schot (Nunspeet), voorzitter van het deputaatschap, die Capadoses bekeringsweg schetste. „De stralen van de Zon der gerechtigheid gaven een levenwekkende gloed. Hij gevoelde zijn ellende; hij gevoelde liefde tot God. Alleen die liefde kon de leegte van zijn hart vervullen.”

Daarvoor kwam Capadose uit, ondanks de heftige tegenstand in zijn familie. Tegelijk met zijn vriend Isaäc da Costa en diens vrouw werd hij gedoopt. Tijdens deze dienst in Leiden preekte ds. L. Egeling over Romeinen 11:5: „Alzo is er dan ook in deze tijd een overblijfsel geworden naar de verkiezing der genade.”

Aandacht voor Capadose betekent niet dat we al zijn opvattingen onderschrijven, zei oud-deputaat ds. W. Silfhout (Veenendaal), een van de auteurs van het zaterdag gepresenteerde boek. „Zoals zijn chiliastische visie dat Christus na Zijn wederkomst op aarde zal regeren en de twaalf stammen van Israël tot Zich zal verzamelen.”

Bewogenheid

Voormalig SGP-Tweede Kamerlid dr. R. Bisschop (Veenendaal) typeerde het Reveil, waarvan Capadose een exponent was, als een orthodox-protestants-oecumenische vroomheidsbeweging die pleitte voor verinnerlijking van het geloof en later meer aandacht kreeg voor de maatschappelijke relevantie.

De beweging was betrokken op het Joodse volk, zoals dat bijvoorbeeld ook het geval was bij Engelse anglicanen en de Schotse Free Church. Over Evangelieverkondiging aan de Joden dachten de Reveilmensen verschillend. C.M. van der Kemp schreef in zijn ”Bedenkingen” dat het oordeel van de verharding niet was weggenomen en dat „bijzondere Godskracht” nodig was. Capadose pleitte er, net als de Zwitserse predikant Pétavel, voor actief onder Joden te evangeliseren.

„Als je nu zelf weet uit welke diepte de Heere je gehaald heeft, dan kan het niet anders dan dat je bewogen bent met anderen, met name je eigen volk”, vatte ds. Silfhout tijdens de forumdiscussie Capadoses opstelling samen. Da Costa nam volgens dr. Bisschop een tussenpositie in: hij steunde het houden van bidstonden voor het heil van de Joden, maar geloofde niet dat de tijd van een volksbekering was aangebroken.

Bisschop kreeg een vraag over de breedte van de Reveilbeweging, waartoe ook remonstranten behoorden. Ook onder hen waren er die het accent legden op de innerlijke beleving van het geloof, stelde de historicus. „Het Reveil was leerstellig niet zo belijnd.”

Stuiptrekking

Een vragensteller wilde weten hoe je verstandig kunt omgaan met de dagelijkse berichten over Israël, ook in Bijbels licht. Volgens ds. Schot vraagt dat voorzichtigheid. „Met invullen is er al veel fout gegaan.”

Oud-parlementariër Bisschop wees erop dat God met Abraham een eeuwig verbond sloot. „Zou het woeden van de satan tegen Gods oude verbondsvolk niet een laatste –vergeefse– stuiptrekking van hem zijn om de vervulling van Gods beloften onmogelijk te maken?”