Nadat de rechtszaak tegen de Bremer predikant ds. Olaf Latzel woensdagmorgen, na een schikking, abrupt eindigde, rest de vraag of het voor hem en andere Bijbelgetrouwe christenen nu eind goed, al goed is. „Grote verliezer is de vrijheid van meningsuiting in Duitsland.”
Een enkele insider zag het misschien al aankomen. Want de schikking die woensdagmorgen tijdens de voortgezette rechtszaak tegen ds. Olaf Latzel in een kwartier tijd werd bereikt, was natuurlijk door betrokkenen al eerder voorgekookt. Inhoud: ds. Latzel maakt, binnen zes maanden, een bedrag van 5000 euro over op de bankrekening van een lhbti-organisatie, het in Bremen gevestigde ”Rat&Tat-Zentrum für queeres Leben”. In ruil daarvoor ziet het Duitse openbaar ministerie (OM) af van verdere rechtsvervolging.
Maar het merendeel van de in de rechtszaal van het Landgericht Bremen aanwezige toeschouwers was door deze uitkomst toch danig verrast. Na ruim vier jaar procederen komt er nu plotseling een definitief einde aan deze slepende rechtsgang. Niemand hoeft en kan nu meer in hoger beroep. Het is uit, klaar, over.
Donderwolk
De schikking bevrijdt ds. Latzel van de almaar boven hem hangende donderwolk dat hij mogelijk ooit schuldig zal worden bevonden aan volksophitsing, vanwege uitspraken over gender en homoseksualiteit die de predikant in 2019 in een huwelijksseminar voor leden van St.-Martinigemeente deed. Bovendien zal het hem opluchten dat het gevaar dat hij aan het eind van het liedje ook nog zou moeten opdraaien voor tienduizenden euro’s aan proceskosten, nu is afgewend.
Verder behoedt de nu bereikte overeenstemming de rechterlijke macht voor een berg werk. Want ook een nieuw vonnis van het Landgericht Bremen had voor of ds. Latzel of het OM aanleiding kunnen zijn opnieuw in hoger beroep te gaan. Eerst bij het Oberlandesgericht. Daarna wellicht bij het Bundesverfassungsgericht. En tot slot misschien ook nog bij het Europese Hof? Ach, laat maar. Al deze opties, waarmee moeiteloos nog weer een jaar of vijf zouden verstrijken, zijn nu buiten beeld geraakt.
Boete
Ds. Latzel en zijn advocaat, dr. Sacha Böttner, toonden zich woensdagmorgen na sluiting van de rechtszitting opgelucht. Logisch; het initiatief tot de schikking was immers van hen uitgegaan. Toch riep de verrassende uitkomst bij velen, ook sympathisanten van ds. Latzel, meteen ook vragen op. Want hoe moet je het geldbedrag (in het Duits: Geldauflage) nu vertalen? Met het Nederlandse woord boete? Ja, zeggen deskundigen, al is bij een normale boete altijd sprake van dwang, terwijl dit geldbedrag nu juist vrijwillig wordt opgehoest.
Maar als het dan een boete genoemd kan worden, betekent het betalen van deze 5000 euro dan eigenlijk toch geen knieval voor de lhbti-beweging? Wie dat zo wil zien, is daar natuurlijk vrij in. Dr. Böttner probeerde woensdagmorgen het beeld van een overwinning van de lhbti-beweging in elk geval zo goed en kwaad als dat ging te corrigeren.
Onschuldpresumptie
Een schikking op basis van artikel 153a in het Duitse strafprocesrecht „is gebaseerd op de onschuldpresumptie (het vermoeden van onschuld, een grondregel in het strafrecht, AdJ)”, onderstreepte Böttner. „Dat betekent dat ds. Latzel onschuldig is, dat hij nu verder kan als vrij man.” En: „Er heeft, na de vrijspraak door het Landgericht Bremen in 2022, geen schuldvaststelling plaatsgevonden. Voor ons was dit gegeven heel belangrijk om deze schikking te kunnen aangaan.”
Dat alles mag dan zo zijn; het omgekeerde, namelijk dat de lhbti-beweging ds. Latzel ten onrechte voor het gerecht sleepte, is door de rechterlijke macht evenmin helder en eenduidig uitgesproken. Het is juist die onbeslistheid die David Wengenroth, jurist en journalist bij het Duitse persbureau Idea, woensdag in een commentaar deed verzuchten dat het stopzetten van de strafzaak „niet echt goed nieuws” is. En dat, door deze mistige uitkomst, de „grote verliezer” van deze affaire de vrijheid van meningsuiting is. Nu is immers nóg niet duidelijk of ds. Latzel de dingen die hij in 2019 zei, juridisch gezien mocht zeggen of niet.
