Den Haag komt steeds meer op zijn kop te staan in aanloop naar de NAVO-top van 24 en 25 juni in het World Forum. De gemeente sluit wegen af, stelt omleidingen in en kondigt noodverordeningen af. De ontwrichting lijkt groter te worden dan eerder gevreesd.

Op de Johan de Wittlaan, de weg waar het World Forum is gevestigd, wapperen vlaggen van de 32 NAVO-lidstaten. In alfabetische volgorde in het Engels: Albanië eerst, de Verenigde Staten als laatst. Op de weg staat een legertje verkeersborden en omleidingsborden. Den Haag schermt het gebied af met 5 kilometer aan bouwhekken.

De Eben-Haëzerschool in Den Haag (125 leerlingen) loopt nu al tegen problemen aan door de top. „Leerlingen arriveren te laat op school omdat het verkeer vastloopt”, zegt directeur Stephan van der Kolk. Leerlingen komen uit Den Haag, Voorburg, Leidschendam en Kijkduin. „We zijn een streekschool. Het kost ouders een kwartier extra om nu op school te komen. Ze moeten dus eerder hun bed uit.”

Uitgangspunt voor de gemeente Den Haag is dat de Eben-Haëzer tijdens de top open en bereikbaar blijft. „We zitten precies op de rand van de cirkel met noodverordeningen.” Tijdens de Nuclear Security Summit, de atoomtop van 2014, heeft de directeur de school gesloten. „Achteraf was dat niet nodig.” Den Haag adviseert om op een andere locatie les te geven, maar voor de reformatorische school is dat geen optie.

Zo’n NAVO-top is best spannend, zegt de schooldirecteur eerlijk. „We staan op scherp en houden rekening met alle scenario’s. We halen de draaiboeken van de coronatijd weer uit het stof.” Zo nodig biedt de school thuisonderwijs aan. Of noodopvang voor leerlingen.

De massale aanwezigheid van wereldleiders leidt tot gevoelens van onveiligheid onder ouders, merkt Van der Kolk uit mailtjes. „Sommigen voelen zich angstig, zijn bang voor aanslagen en demonstraties. Een school is natuurlijk een locatie om lekker te demonstreren en het nieuws te halen.”

Kaas

De Alexanderhoeve op de Frederik Hendriklaan in Den Haag verkoopt kaas, wijn, noten en chocola. Kaashandelaar Johan Ammeraal (600-700 klanten per week) ziet de NAVO-top met zorg tegemoet. „Van mij hadden ze in Brussel mogen blijven”, zegt de ondernemer, dik tien jaar in het vak. „Wij zitten op minder dan een kilometer afstand van het World Forum.”

Ammeraal vreest dat zijn klanten straks zijn winkel niet meer kunnen bereiken. „Dat kan me in de week van de top zomaar 20 procent omzet kosten. Je wilt natuurlijk niet dat vaste klanten ergens anders inkopen gaan doen.”

Een mooie bijkomstigheid is daarentegen de komst van ruim 8500 bezoekers uit binnen- en buitenland. „Die zitten hier in hotels om de hoek. Zij nemen souvenirs mee naar huis. Kaas bijvoorbeeld. Dat zijn goeie klanten, maar die mensen zie ik nooit meer terug.” Of deze eenmalige verkopen het omzetverlies van vaste klanten op langere termijn compenseert, kan de kaashandelaar niet inschatten.

Den Haag mag best iets meer doen om ondernemers te informeren, vindt Ammeraal. „Ik snap dat de organisatie van zo’n top veel energie vergt. Maar vier maanden lang wegen afsluiten voor een top van twee dagen, vind ik best lang. Dat zou in Nederland niet zo moeten zijn.”

Bovendien weten ondernemers nog altijd niet hoe groot de cirkel van de afsluitingen rond het World Forum straks wordt. „De gemeente weet dat zelf ook niet. Als de cirkel 500 meter wordt, wordt het heel vervelend. Dan kan ik net zo goed de winkel sluiten.”

Scherpschutters

Iets verderop, op een steenworp afstand van het World Forum, staat de christelijke gereformeerde kerk van Scheveningen. „Had dit niet ergens anders gekund?” verzucht ds. W.L. van der Staaij uit Scheveningen over de NAVO-top. „De vraag is of Den Haag geschikt is voor zo’n enorme internationale bijeenkomst.” De predikant probeert er tegelijkertijd maar het beste van te maken. De Thaborkerk (bijna 200 leden) ligt op amper drie minuten lopen van het World Forum. „Ik wandel regelmatig met mijn vrouw een rondje om het congrescentrum.”

Landmacht, luchtmacht en marine én de politie staan op scherp tijdens de NAVO-top. De beveiligingsmaatregelen zijn ongekend, nog vele malen groter dan bij de atoomtop van 2014. Destijds lagen scherpschutters op de Duitse Internationale School, pal naast de Thaborkerk. Ds. Van der Staaij verwacht geen scherpschutters op de kerk. „We hebben een puntdak.”

Ondanks nieuwsbrieven, inloopbijeenkomsten en informatieberichten van de gemeente is nog veel onduidelijk over de gevolgen van de top. Een diaken heeft een informatiebijeenkomst bijgewoond. „De gemeente doet echt haar best, maar we weten nog altijd niet precies wat erop ons afkomt”, geeft ds. Van der Staaij aan.

Echte aandacht voor kerken ontbreekt, stelt de Scheveningse predikant vast. „Kerken zijn gewoonweg niet in beeld. Mocht zo’n internationale top in Elspeet plaatsvinden, dan kijkt de overheid direct ook naar de kerken. In Den Haag is dat anders. Dat geeft direct de plaats van de kerk in de huidige samenleving aan.”

Ambtenaren zijn bereidwillig genoeg om de zorg van de kerk aan te horen, zo is de ervaring van de predikant. „Zo’n medewerker noteert keurig de zorg, belooft het mee te nemen, maar de boodschap verzandt waarschijnlijk ergens in het proces.” Toezeggingen om erop terug te komen, lopen daardoor nog op niets uit. „Het is ook zo’n grootschalige operatie.”

De top treft het predikantenechtpaar in zekere zin ook persoonlijk. Het is de vraag of een geplande viering van hun 25-jarig huwelijksjubileum op de vrijdag na de top doorgang kan vinden.

Avondmaal

De grootste zorg maakt ds. Van der Staaij zich echter om de zondag voor de top. In de Thaborkerk staat dan het avondmaal aangericht. De kerkenraad overweegt de avondmaalsdienst te verplaatsen, een besluit is echter nog niet genomen. „We weten nog niet eens of de diensten die dag doorgang kunnen vinden.”

De cgk-gemeente speelt in op de internationale top. Aan de gevel van de kerk hangt een doek met Johannes 3 vers 16 in het Engels: ”For God so loved the world, that He gave His only begotten Son…” „Deelnemers aan de top doen vast een rondje in de buurt. Dan hebben we als kerk toch een boodschap.” Verdere gerichte evangelisatieactiviteiten staan nog niet op stapel. Een mogelijkheid is de kerk open te stellen tijdens de top. „Ik verwacht echter niet direct dat Trump in de kerk zal komen.”

De predikant speelt in zijn preken zeker in op de megabijeenkomst. „Alles moet wijken voor het slagen van deze top, waarvan de kosten van de organisatie minimaal 95 miljoen euro zijn. Wat een immense voorbereiding, voor een top van twee dagen. Hoe staat het met onze voorbereiding op een eeuwigheid?”