De geruchten deden de ronde dat de dader een islamitische bootvluchteling was. Dat bleek niet het geval. Het ging naar verluidt om een geestesgestoorde jongeman met een christelijke achtergrond die in Engeland was geboren. Zijn ouders vluchtten ooit uit Rwanda.

Toch richtten relschoppers hun pijlen op moskeeën, moslims en de islam. Dat was dus niet terecht. Voor dit soort bruut geweld bestaat geen rechtvaardiging. Dat geldt voor hetgeen de autochtone relschoppers uithaalden, maar ook voor moslims die zich niet onbetuigd lieten.

Toch is het goed om eens te kijken naar de onderliggende oorzaak van de onrust die ook zomaar kan overslaan naar andere Europese landen. Wat er aan de andere kant van de Noordzee gebeurt, is mede het gevolg van het decennialang laten binnenkomen van asielzoekers en migranten die antiwesters zijn. Naar autochtonen die klaagden over de gewijzigde samenstelling van hun wijken, het onaangepaste gedrag en het seksuele geweld, luisterden politieke leiders nauwelijks. Radicalen marcheerden door veel westerse steden en bedreigden Joodse minderheden. Wie er wel wat van durfde te zeggen, kreeg het label extreemrechts of fascist opgeplakt. De onvrede die daar het gevolg van is, zoekt een uitweg. De geest is uit de fles.

Daarmee zijn de autochtonen niet de goede burgers en de immigranten de boosdoeners. Integendeel. Ook autochtone relschoppers in Engeland plunderden de winkels van hun landgenoten.

Maar de spade moet een steek dieper. Laten we als westerse samenleving vooral de hand in eigen boezem steken. Waarom hadden we niet-westerse arbeiders nodig? In de jaren zestig van de vorige eeuw waren veel Europeanen niet bereid de minst betaalde klussen aan te pakken.

Tegelijkertijd daalde het geboortecijfer door de komst van voorbehoedsmiddelen waardoor er nog meer arbeidsmigranten nodig waren. De ongelimiteerde gerichtheid op genot en consumentisme maakt dat velen liever katten en honden willen dan kinderen. Europa staat aan de rand van een demografisch en cultureel faillissement.

Wie dat niet gelooft moet zich de rel rond de openingsceremonie van de Olympische Spelen in herinnering roepen. En letten op de beschamende ruimte in vrouwensport en vrouwenkleedkamers voor mannen die zeggen dat ze zich vrouw voelen.

Wat is de remedie? Terug naar de wortels van de joods-christelijke beschaving. Als we in plaats van rechten en gelijkheid meer oog krijgen voor de klassieke en christelijke deugden, dan is er hoop. Als gezinnen en scholen aandacht gaan vragen voor de vier klassieke waarden –voorzichtigheid, rechtvaardigheid, moed en matigheid– zou er al veel gewonnen zijn. Die deugden kunnen des te meer tot hun recht komen als ze worden gedragen door de drie christelijke: geloof, hoop en liefde.