Werkgevers halen mensen van buiten Europa naar Nederland en zetten ze hier aan het werk. Dat mag niet, maar door een gebrekkige registratie lukt het wel. De Arbeidsinspectie luidt de noodklok.
Hoe werkt het? Onbetrouwbare uitzendbureaus benaderen werkzoekenden uit onder meer Afrika en Azië. Ze hebben een aantrekkelijk voorstel: wij kunnen regelen dat jullie in Nederland aan de slag kunnen.
De betreffende mensen schrijven zich met valse Europese identiteitspapieren in bij een van de negentien lokketten van het bureau RNI (Registratie Niet-Ingezetenen), fysiek of digitaal. Door zich als Europese burgers voor te doen, ontlopen ze de strenge regelgeving die geldt voor niet-EU-burgers en krijgen ze toegang tot de Nederlandse arbeidsmarkt terwijl ze daar geen recht op hebben.
Politie
Samen met de politie en de marechaussee heeft de Arbeidsinspectie deze misstanden onderzocht. Vorige week kwamen de diensten met een gezamenlijk rapport, waarin ze hun zorgen op een rijtje zetten.
Iedereen die minder dan vier maanden in Nederland verblijft en hier wil werken, is verplicht een Registratie Niet-Ingezetenen aanvragen. Die geeft recht op een burgerservicenummer (BSN), dat gebruikt kan worden om een bankrekening te openen, een onderneming bij de KvK in te schrijven en zaken met de overheid te regelen.
Betrapt
Dat RNI-systeem, dat in 2014 werd ingevoerd als onderdeel van deWet basisregistratie personen, is volgens de arbeidsinspectie zeer fraudegevoelig en wordt op grote schaal misbruikt.
Niet altijd straffeloos, er wordt tegen misbruik opgetreden. De inspectie geeft aan dat er in de afgelopen drie jaar honderden fraudeurs zijn betrapt. Maar de onderzoekers vrezen dat het daarbij slecht om het topje van de ijsberg gaat.
Netwerk
Arbeidsinspectie, politie en marechaussee denken dat er een netwerk van fraudeurs bestaat dat verantwoordelijk is voor het misbruik. Sterke forensische overeenkomsten tussen vervalste documenten wijzen volgens hen op betrokkenheid van de georganiseerde misdaad. Waar de illegale arbeidskrachten werken, is niet onderzocht. Veel migranten werken in de bouw, land- en tuinbouw, vleesindustrie en distributiecentra.
De diensten hebben nog een andere zorg: met een valse RNI-registratie en BSN-nummer op zak kunnen onterecht uitkeringen worden aangevraagd. Hoe vaak dat gebeurt, is niet onderzocht, maar het zou om forse aantallen kunnen gaan.
In het Register Niet-Ingezetenen staan volgens de laatst beschikbare cijfers, uit 2020, 4,3 miljoenen personen. Dat hoge aantal baart de Arbeidsinspectie ook zorgen. Migranten die langer dan vier maanden in Nederland blijven, moeten zich in een ander register inschrijven, maar dat gebeurt zelden. De inspectie is bang dat veel mensen op die manier uit het zicht raken van opsporingsinstanties.
