Eigenaar van het met een ganzenveer geschreven gedicht is Martien Vos uit Wijk en Aalburg. De voormalige onderwijzer heeft het bijzondere document met dertien strofes al meer dan een halve eeuw in zijn bezit.

Hoe kwam u daaraan?

„Ik kreeg het van mijn oudtante, die bij ons inwoonde in het buurtschapje ’t Spijk. In ons grote gezin kreeg ik vanaf mijn achtste jaar bij haar een slaapplek en een opkamertje om te studeren. Bij een jaarlijkse schoonmaakbeurt gaf ze me enkele erfstukken, zoals een zilveren rijksdaalder en dit afscheidsgedicht. Het was naar nu blijkt afkomstig van de grootvader van mijn overgrootvader, Johannes Willemse Vos. Hij was ”diacon” in de ”Nederduits Gereformeerde Gemeente van Wijk”. Mijn verre voorvader was geboren in 1783 en bij het vertrek van ds. Detmar 32 jaar. Mogelijk heeft de predikant een vertrouwelijke relatie met deze diaken gehad en het gedicht aan hem in bewaring gegeven.”

Wie was ds. Detmar?

„Dirk Adrianus Detmar leefde van 1774 tot 1844. Zijn krachtige levende prediking was zo geliefd dat men er uren lopen voor over had om hem te beluisteren. Tal van geschriften, waaronder zijn bekeringsgeschiedenis en vele preken, zijn geliefde lectuur gebleven onder het orthodoxe volksdeel. Detmar stond van 1807 tot 1815 in Wijk. Van Wijk ging hij naar Woerden en vandaar naar Ede. De Afscheiding had een dag na zijn intrede op de Veluwe plaats. Ds. Detmar bleef, ondanks zijn sympathie voor ds. De Cock, de Hervormde Kerk trouw.”

Wat staat er in het gedicht?

„Detmar schrijft dat hij heel erg verbonden is met zijn gemeenteleden. Hij zocht mensen op en nam deel aan gezelschappen. De conventikels in die dagen waren een bekend verschijnsel. 
Het gedicht is soms een tikkeltje sentimenteel. Het toont zijn gevoelige karakter.

Ik heb het document in 1993 in bewaring gegeven bij het streekarchief. Daar heb ik het recent weer opgehaald, omdat ik meewerk aan de Historische Reeks van het Land van Heusden en Altena. Daarin wordt een bijdrage over dit onderwerp opgenomen, met als sluitstuk het gedicht zelf. Overigens is de leesbaarheid in die honderden jaren achteruitgegaan. Twee regels zijn niet meer leesbaar, de rest wel. Daar heb ik een transcript van gemaakt.”

„Ik zou graag willen weten of ds. Detmar in Woerden iets vergelijkbaars heeft gedaan” - Martien Vos, oud-onderwijzer uit Wijk en Aalburg

Waarom haalt u dit gedicht nu uit de la?

„Ik ben 73 jaar en wil het graag bredere bekendheid geven. Voor de Detmarkenners is het, denk ik, een verrassende en unieke vondst. In zijn periode in Woerden, na Wijk, heeft hij veel geschreven. In meerdere publicaties komen regels in dichtvorm voor. Ik blijf wel met een paar vragen zitten.”

Wat zou u graag willen weten?

„Allereerst of dit gedicht vanaf de kansel is voorgelezen. Dat is niet onwaarschijnlijk, maar weten doen we het niet. Verder is het de vraag of ds. Detmar ook in Woerden iets dergelijks heeft gedaan. Uit andere bronnen blijkt dat hij op de Veluwe eveneens een gedicht zou hebben gemaakt, gericht aan zijn „lieve Edenaren”. Dit werd een eeuw na zijn dood ontdekt.”

Reageren kan via vosmm@kpnmail.nl of 06-19082744.

Martien Vos, oud-onderwijzer, over afscheidsgedicht ds. D.A. Detmar