Als gematigd man hoop ik dat de linkerhelft van de Tweede Kamer zich de komende tijd een beetje gaat herpakken, iets minder chagrijnig wordt, iets minder somber, en vooral: iets minder paniekerig. Met Fortuyn zou ik tegen de Melkerts van 2024 willen zeggen: „Dat klonk niet enthousiast, meneer Melkert, dat belooft nog wat te worden!”

Wat dat linkerdeel heeft laten zien, was immers niet best. Vroeger, lang geleden alweer, wilden linkse politici de verbeelding aan de macht brengen. Politici moesten een beetje durven dromen en vergezichten laten zien, een ideaal waar naartoe gewerkt moest worden. Maar als rechts –de partijen die nu een coalitie vormen– nu eens iets voorstelt, dan heten die voorstellen ”drijfzand” en ”wensdenken”: ze kunnen niet en ze mogen niet. Want de feiten. Want de verdragen. Want de rechters. Daarmee hebben linkse oppositiepolitici zichzelf willens en wetens in kleurloze technocraten veranderd, die de oude slogan uit de jaren zestig, ”Wees realistisch, eis het onmogelijke”, geheel vergeten hebben.

„Links begrijpt niet dat die neerbuigendheid het vuurtje achter de plannen alleen maar verder opstookt.”

En als alle plannen als „onmogelijk” zijn weggezet, dan volgt steevast dat het ook niet hoort, die plannen, dat het zelfs ongeoorloofd is ze maar te noemen. Ons soort mensen doet dat niet. Op de technocratische afwijzing volgt dus altijd de morele verontwaardiging. En links begrijpt niet dat die neerbuigendheid het vuurtje achter de plannen alleen maar verder opstookt.

„Juridisch onhoudbaar”, „schandalig” – als met die kritiek de burger nog niet is overtuigd, trekt links de kaart van de financiële haalbaarheid. Al die plannen? Te duur, onhaalbaar. Terwijl we moeten bezuinigen! Ondertussen blijft de economie licht groeien en loopt de staatsschuld op tot een acceptabele 52 procent van het bbp. In het linkse denken is de fantasie verstorven. Alle maatregelen zijn hooguit nog noodzakelijk. Omdat zij van de rechter moeten, omdat een staatscommissie ze adviseert, omdat internationale verdragen ze eisen, omdat bezuinigingen nu eenmaal moeten binnen de gestelde kaders. Links heeft het politieke domein daarmee genivelleerd tot de ruimte van de dwingende conclusies en in de lucht geworpen armen.

Dat schermen met het argument van de ”politieke onhaalbaarheid” (want verdragen) is eveneens nogal geestloos. Alsof al die verdragen niet ooit zijn bedacht en ondertekend, en alsof een nieuwe situatie geen aanleiding kan vormen om die verdragen te herschrijven en van een verse handtekening te voorzien.

Wat vooral van een verlammende onmacht getuigt, is het vaak gehoorde argument dat de nieuwe coalitie niet moet vergeten dat 75 procent van de Nederlandse bevolking in november vorig jaar níét op Geert Wilders heeft gestemd. Tja, dat is altijd zo, dat een aanzienlijk deel van de Nederlandse bevolking niet op de winnende partij heeft gestemd. Toch heeft dat er ons nooit van weerhouden de winnaar bij de kabinetsformatie het initiatief te gunnen, en een kabinet samen te laten stellen dat recht doet aan de tendens die bij de verkiezingen aan het licht is gekomen.

Het is een triest rijtje, deze fouten die links dag-in-dag-uit heeft gemaakt. Maar het ergste moet nog komen, en dat is die bangmakerij, dat schetsen van apocalyptische visioenen, alsof de burgerlijke vrede, de rechtstaat en de democratie op het punt staan op de schroothoop van de geschiedenis te worden geveegd. Dit linkse kunstje werd niet alleen rond de Nederlandse verkiezingen opgevoerd, maar ook voor de Europese verkiezingen gretig uitgeserveerd. Er dreigde een rechts-radicale wending, de ondergang van onze waarden. Een continent van rede en beschaving zou ondergaan in de fascistische rook van een losgeslagen volk en hun gewetenloze leiders.

„Je kijkt naar buiten en je ziet dat het best meevalt met die extreemrechtse revolte”

Vroeger was het Umberto Eco (auteur van ”Hoe herken ik een fascist”?) die in dit soort situaties werd aangeroepen, tegenwoordig wordt een andere Italiaan als waarschuwer-van-dienst van stal gehaald. Zijn naam is Antonio Scurati, schrijver van een driedelige roman over de Italiaanse fascist Mussolini en van het boekje ”Fascisme en populisme”. Hij zat bij het tv-programma Buitenhof , en NRC en de Volkskrant gingen bij hem langs voor lange interviews. Zijn boodschap: We moeten niet eens bang zijn voor dingen die kunnen komen, maar voor wat er nu al is. En wat is er dan? Er voltrekt zich een „onliberale revolutie”, nu reeds, en onder onze ogen. Autoritaire regimes keren terug, het democratische systeem wordt afgeschaft.

Je kijkt naar buiten en je ziet dat het best meevalt met die extreemrechtse revolte. Geert Wilders en zijn PVV zijn keurig ingepast in een coalitie die de essentie van de democratische rechtstaat in zeven punten onderschrijft, een keurig hoofdlijnenakkoord heeft opgesteld en (voor zover op het moment van schrijven bekend) keurige dames en heren als toekomstige bewindspersonen heeft voorgesteld. In Europa gaat mevrouw Von der Leyen gewoon weer, naar het zich laat aanzien, de Europese Commissie leiden. De verkiezingen hebben weliswaar een verschuiving veroorzaakt, maar de christendemocraten, de sociaaldemocraten en de liberalen behouden gewoon hun meerderheid. Zowel in Den Haag als in Brussel vooral continuïteit dus, met hopelijk genoeg veranderingen om recht te doen aan de gerechtvaardigde verlangens van te lang vergeten en veronachtzaamde groepen en thema’s in de samenleving.

Hopelijk weet links zijn zelf gecreëerde lusteloosheid te overwinnen, en zal het vooral stoppen met die angstzaaierij. Want dat dreigen met fascistische spoken zal ons het spook niet doen zien wanneer het zich werkelijk aandient, zei meneer Heldring van de NRC altijd. En dat fascistische spook zal zich, zei Jacques Presser (auteur van het standaardwerk over de Jodenvervolging in Nederland), ongetwijfeld aandienen in het gewaad van het antifascisme.

De auteur is historicus en publicist, en doceert kerkgeschiedenis aan het Hersteld Hervormd Seminarium.