De Tweede Kamer debatteerde woensdag urenlang over het door PVV, VVD, NSC en BBB gesloten hoofdlijnenakkoord. In het debat richtten de oppositiepartijen hun pijlen vooral op VVD en NSC.

Beide centrumrechtse partijen werden vooral bevraagd op hun eigen speerpunten, respectievelijk veiligheid en bestaanszekerheid. „Ik dacht: één ding zullen ze wel goed regelen: veiligheid. Maar nee, in plaats van 1 miljard is er slechts 300 miljoen opzij gelegd voor politie, justitie en veiligheidsdiensten”, aldus D66-leider Rob Jetten.

Het Kamerlid toonde zich ook teleurgesteld over de migratie-afspraken. „Wat er nu allemaal in het akkoord staat hadden we vorig jaar in Rutte-IV al, aangevuld met een aantal symbolische maatregelen”, aldus Jetten.

Omtzigt kreeg vooral het verwijt te weinig te hebben gedaan om de bestaanszekerheid van mensen te verbeteren. Uit CPB-doorrekeningen blijkt dat het percentage mensen dat in armoede leeft weliswaar daalt, maar wel blijft steken op 4,7 procent van de bevolking. SP-leider Jimmy Dijk vindt dat de NSC-leider „die nota bene campagne voerde op het thema, zich daarvoor kapot moet schamen.”

Extreemrechts

Het grote gezamenlijke kritiekpunt van vooral de linkse oppositiepartijen is dat VVD en NSC respectievelijk hun liberale en rechtsstatelijke principes verloochenen. Zo sprak VOLT-leider Laurens Dassen er schande van dat het van de zijde van NSC stil bleef toen PVV-Kamerlid Edgar Mulder NOS-journalisten onlangs uitmaakte voor tuig van de richel. „Als u zwijgt op het moment dat iemand iets zegt dat in strijd is met het democratische ethos, dan stemt u toe”, voegde Timmermans daaraan toe.

„Als u zwijgt op het moment dat iemand iets zegt dat in strijd is met het democratische ethos, dan stemt u toe” - Frans Timmermans (GL-PvdA)

Dassen wreef VVD-leider Yeşilgöz in dat de leider van de liberalen in de Europese Unie, Valerie Hayer, de VVD uit haar fractie Renew wil zetten, vanwege de samenwerking van de VVD met de PVV. „Uw Europese collega’s maken zich zorgen over de koers van uw partij”, zei hij.

Dat de oppositie met verwijten als „extreemrechts” een wig probeert te drijven tussen PVV en VVD en NSC voelt Wilders haarfijn aan, zo bleek tijdens het debat. „Dat u het toekomstig kabinet steeds aanduidt als Wilders-I doet u om mijn partners een loer te draaien”, zei de PVV-leider woensdag tegen Rob Jetten (D66).

Geweld

Wilders zelf had het beduidend makkelijker met de beschuldiging dat zijn partij extreemrechts zou zijn. „Wij zijn niet radicaal-rechts”, reageerde Wilders nadat Timmermans zijn partij zo had aangeduid. Hij voegde daaraan toe dat het vooral „radicaal-linkse” mensen waren die recent geweld gebruikten op universiteiten, verwijzend naar de Pro-Palestina protesten.

Ook andere kritiek pareerde Wilders vrijwel moeiteloos. Dat de PVV bijvoorbeeld niet alles heeft kunnen waarmaken wat ze in verkiezingstijd heeft beloofd vindt hij helemaal niet gek. „Als je onderhandelt, is het nu eenmaal geven en nemen”, zei Wilders luchtigjes tegen Jimmy Dijk (SP). De linkse partij staat volgens hem al 52 jaar aan de zijlijn.

„Als je onderhandelt, is het nu eenmaal geven en nemen” - Geert Wilders (PVV)

Zo tekenen de nieuwe krachtsverhoudingen zich voorzichtig af: PVV, VVD, NSC en BBB gaan met elkaar het avontuur aan, waarbij Wilders zich vooralsnog gematigd opstelt en de oppositie moet wachten tot het kabinet voor het eerst haar neus stoot. Op welk terrein moet nog blijken. Asiel? Stikstof?

Eerst wacht de volgende horde: het vinden van capabele bewindspersonen en last but nog least: van een premier die zich inhoudelijk thuis voelt bij de plannen van de vier.