„Als de Bijbel genoeg is en het hoogste gezag heeft, waarom zijn er dan belijdenisgeschriften?” Een heel begrijpelijke vraag. Als de Bijbel het onfeilbare Woord van God is, waarom zouden we daarnaast dan nog mensenwoorden nodig hebben? Hoe diep, rijk en mooi die woorden ook zijn.
Ik deel graag vier overwegingen om te laten zien dat belijdenisgeschriften zeker belangrijk zijn.
Belijden
In haar belijdenisgeschriften spreekt de kerk uit wat ze op grond van de Bijbel gelooft. De kerk spreekt de Bijbel dus na. De belijdenisgeschriften geven kort en bondig de kern van de Bijbelse waarheid weer. Uiteraard komt zo’n belijdenis niet zomaar tot stand. Op verschillende momenten in de geschiedenis hebben mensen met bijzondere kennis van en inzicht in de Bijbel daar, onder leiding van de Heilige Geest, woorden aan gegeven. Zelf waren zij ervan doordrongen dat hun woorden nooit hetzelfde gezag hebben als het Woord van God zelf. Een belijdenis heeft ”afgeleid gezag”: omdat hetzelfde gezegd wordt als wat de Bijbel zegt, heeft het gezag. De eeuwen door is echter gebleken dat er niets in de belijdenisgeschriften staat wat niet nadrukkelijk uit de Bijbel komt. Bedenk daarbij dat ons ‘jongste’ belijdenisgeschrift ruim vier eeuwen oud is.
De belijdenis is meer dan een persoonlijk getuigenis. Ze laat zien hoe de kerk der eeuwen de inhoud van Gods Woord heeft begrepen. Als we de belijdenis op de lippen nemen, zeggen we wat de Heilige Geest in Zijn Woord leert. En dat in gemeenschap met de kerk der eeuwen. Dat betekent: in verbondenheid met de kerk van vroeger en over de hele wereld. Dat is allereerst positief: tot een getuigenis. Maar ook negatief: om wat tegen de Bijbelse leer ingaat te weerspreken. Denk aan de Dordtse Leerregels. Die zijn opgesteld omdat de Bijbelse leer van de genade in het geding was en dwalingen op dat punt weersproken moesten worden
Begrijpen
De belijdenisgeschriften vatten de Bijbelse leer kort samen. Ze geven je overzicht over en inzicht in de Bijbelse leer. Dat is belangrijk bij het begrijpen of uitleggen van afzonderlijke Bijbelteksten. Op grond van een enkele tekst zou je tot gedachten of inzichten kunnen komen die niet kloppen met het gehéél van het Bijbelse getuigenis. De belijdenis kan je helpen om binnen die Bijbelse kaders te blijven. Als je bijvoorbeeld in een Bijbeltekst iets over bekering leest, is het belangrijk om zicht te hebben op wat de Bijbel in zijn geheel over bekering leert. Daar kan de belijdenis heel goed bij helpen.
Kennis van de Bijbelse leer, zoals die is verwoord in de belijdenisgeschriften, is erg belangrijk. Het helpt je niet alleen bij het lezen en begrijpen van de Bijbel, maar ook om onderscheid te maken tussen wat Bijbels is en wat niet. Daarover zo nog iets meer. Nu besef ik dat ”de leer” niet zo populair is; we zijn in onze tijd meer bezig met beleving en ervaring. Die zijn zeker ook van belang. Ik vergelijk de leer graag met een skelet: om te leven kun je niet zonder. Tegelijk heb je aan alleen een skelet niet genoeg; dan leef je namelijk niet. Het gaat om beleden én beleefd geloof!
Begrenzen
Zoals hiervoor al werd aangegeven, is de belijdenis ook nuttig om te beoordelen of iets Bijbels is. We leven in een tijd van veel meningen en inzichten; die komen op allerlei manieren op jou en mij af. Wat is Bijbels en wat niet? Natuurlijk gaat het er dan allereerst om wat de Bijbel zelf zegt. Maar het hele Bijbelse getuigenis overzien is niet eenvoudig. Dan zijn belijdenisgeschriften heel praktisch. In kort bestek kun je daar vinden wat de Bijbel zegt over bijvoorbeeld het geloof, Gods voorzienigheid, de doop en al die andere Bijbelse grondwoorden. Wat strijdt met de belijdenis, strijdt met het Woord van God! Op deze manier beschermt de belijdenis de kerk tegen allerlei dwalingen. Ook om die reden is het belangrijk om de belijdenisgeschriften goed te kennen!
Binden
Tegenwoordig heeft iedereen zo zijn eigen mening. Wijzelf natuurlijk ook. En veel mensen gaan zonder meer op hun eigen inzicht af: hun eigen mening is het belangrijkste. Alleen, wij vergissen ons zo gemakkelijk. Soms lezen mensen een paar boeken over een onderwerp en menen ze het dan meteen beter te weten dan wat de kerk al eeuwenlang belijdt. Een eigen mening wordt zomaar boven het belijden van al die christenen gedurende zoveel eeuwen gesteld. Dat is eigenzinnig en vaak ook hoogmoedig.
We moeten ook leren dat onze eigen mening minder belangrijk is dan wat de belijdenis zegt. Tenzij vanuit de Bijbel overduidelijk kan worden aangetoond dat de belijdenis het mis heeft. Maar dat is in al die tijd nog nooit gebeurd. Daarom mogen we geloven dat deze belijdenissen onder de leiding en de zegen van de Heilige Geest zijn geboren. Zal het zo beleden én beleefde geloof niet ons hoofd en hart hebben?
De auteur is universitair docent praktische theologie aan het Hersteld Hervormd Seminarium en hersteld hervormd predikant in Putten.
