Jongeren verlangen naar een geworteld leven in een chaotische wereld. Dat stelt het deze week gepubliceerde rapport Jeugdtrends 2024, een jaarlijks overzicht van de ontwikkelingen onder kerkelijke jongeren. Een op de zeven jongeren tot achttien jaar kreeg in 2023 een vorm van jeugdzorg ( RD 2-5 ). Dat blijkt uit voorlopige cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek ( CBS ) deze week heeft gepubliceerd.

Wat is er aan de hand met de jongeren, onze kinderen, leerlingen en doopleden? Waar komt hun verlangen naar ”huisje-boompje-beestje” vandaan? Wat leidt tot de leegte en eenzaamheid die ze ervaren? Waarom worden vriendschappen zo gewaardeerd en is het tegelijk moeilijk om echte vrienden te maken? Vanwaar de vragen over de eigen identiteit? Hoe komt het dat het hun niet lukt om zich te concentreren, te focussen en zich ergens in te verdiepen? Om welke redenen maken zovelen van hen gebruik van een vorm van jeugdzorg? Vragen waarop geen pasklaar antwoord te geven is. Elke jongere is uniek, iedere situatie is anders. Het onderwerp is niettemin ingrijpend genoeg om een korte historische analyse te delen en samen op zoek te gaan naar wat helpend kan zijn voor onze jongeren.

Tijdgeest

Op 5 mei 1984, precies veertig jaar geleden, verscheen ”De tijdgeest weerstaan”, een bundel artikelen van dr. W. Aalders. Hij stelt dat wij, als huwelijk en gezin bedreigd worden, in een revolutionaire tijd leven. Omdat huwelijk en gezin geen volstrekte prioriteit meer hebben binnen de kerk, de staat en de cultuur is de hele samenleving in een identiteitscrisis terechtgekomen. De jongen mensen lijden het meest onder deze situatie. Omdat het ouderlijk huis geen burcht van beschutting, veiligheid en zekerheid is, zijn ze op te jeugdige leeftijd weerloos overgeleverd aan invloeden die hun zedelijk-geestelijk leven verwoesten. Ze groeien op in een klimaat van wetteloosheid en gezagsloosheid.

Als dr. Aalders dit veertig jaar geleden al schreef, hoe zou de tijdgeest dan nu omschreven moeten worden? De invloeden op onze jongeren zijn enorm. Dit blijkt ook uit het boek ”Het verlaten individu” van Esther van Fenema (2022). In haar zoektocht vanuit de vraag waarom er zoveel eenzaamheid, onzekerheid, vertwijfeling en angst is, met tal van psychische klachten, komt zij uit op de zeven hoofdzonden: hoogmoed, hebzucht, lust, afgunst, gulzigheid, woede en luiheid. Ze voegt er ”leegte” aan toe.

Iedereen kan zich iets voorstellen bij deze hoofdzonden, omdat ze sinds Genesis 3 ten diepste leven in ons aller hart. Onze cultuur en onze levensstijl voeden deze zonden, die inhouden dat we nog steeds ”als God” willen zijn. Ze brengen echter geen geluk maar smart op smart, zoals de Bijbel leert en zoals we ervaren. De impact van digitale mogelijkheden, de perspectieven die generatieve artificial intelligence (AI) lijkt te bieden en de ”drang en dwang” van de genderideologen dragen bij aan de hoofdzonden. Over verwoesting van zedelijk-geestelijk leven gesproken.

Hechting en binding

Toen dr. Aalders zijn profetische en confronterende zienswijze deelde, stelde hij het volgende: „En om nu terug te keren tot de huwelijks- en gezinsmisère van dit ogenblik… Is het verlies van de Bijbel niet te zien als de grondoorzaak van alle ellende? En onder verlies van de Bijbels versta ik dan het boosaardig-moedwillig ideologische misbruik ervan.”

Laten we de Bijbel ter harte nemen en Gods scheppingsordinantie met betrekking tot het gezin waarderen. Het gezin is een door God gegeven instituut en ontstaat door het huwelijk van één man en één vrouw. Het gezin is de plaats waar, als de Heere de kinderzegen geeft, kinderen in veiligheid en geborgenheid mogen opgroeien. Uit de cijfers over de jeugdzorg blijkt dat er een relatie is tussen huwelijkstrouw en gezinsstabiliteit en dat de gevolgen ernstig zijn als beide (pijnlijk) worden gemist. De duivel, dé tegenstander van God, schiet al zijn pijlen af om het meest fundamentele in de samenleving te ontwrichten en te verwoesten.

Als we dat met z’n allen zien gebeuren, vraagt dat dan niet van ons dat we samen alles eraan doen om –in het huwelijk, in de gezinnen, op de scholen en in de kerken– wat God ons heeft gegeven in afhankelijkheid van Zijn zegen te mogen behouden? Opdat onze gezinnen de plaatsen zijn waar onze kinderen en jongeren in liefde mogen opgroeien. In zulke gezinnen zijn de ouders er voor de kinderen. Met oog, oor en hart. Ze vormen een veilige plek, waar hechting en binding ”groeien” en waar aandacht is voor elkaar. Daar zien en ervaren kinderen en jongeren dat vader een man is en moeder een vrouw. Daar kunnen de ouders zowel in hun geslacht als in hun huwelijk identificatiefiguren zijn.

Een veilig gezin wordt gekenmerkt door liefde, gezag en duidelijkheid. Aan de hand van de Bijbel en de belijdenis wordt de huisgodsdienst ingevuld. Vooral als het gaat om het geestelijk heil, maar ook het natuurlijke welzijn doet ertoe. Er is tijd en ruimte voor onderzoek en gesprek over hoe we in het leven staan, ook met de vragen van deze tijd. Belangrijke elementen zijn: tevreden leren zijn met genoeg, weten hoe je een vriendschap aangaat, zorgen voor je naaste, verantwoordelijk zijn voor je gedrag, correct omgaan met de media en matig zijn in het consumeren van voedsel en spullen.

„Zegen”

De beste bijdrage aan de samenleving van morgen is vandaag samen een gezin zijn waarin de Bijbel het richtsnoer is. Hoe we een Bijbels gezin kunnen zijn, kan een voortdurende vraag zijn. Laten we die vraag onder ogen zien en elkaar schouder aan schouder steunen, met de Bijbel in de hand en onze kinderen en jongeren voor ogen.

En als er hulpvragen zijn in de opvoeding, dan zoeken hulpverleners (vanuit dezelfde grondslag) graag samen met de hulpvrager naar goede advisering, begeleiding en behandeling. Hulp is er altijd op gericht om zoveel mogelijk als gezin te kunnen leven zoals de Bijbel dat vraagt, zij het in alle gebrokenheid.

Dr. Aalders: „Onnodig te zeggen, dat het voor een kind een zegen inhoudt in zulk een gezinsverband te mogen opgroeien.” Laten we samen zuinig zijn op onze gezinnen en daarmee óók op onze jongeren.

De auteur is bestuurder van KOC, een adviesdienst voor onderwijs en jeugdhulp.