„Vaccinatiegraad beneden peil? Wat betekent dat voor mij en mijn omgeving?” Zo luidt de boodschap van billboards die deze week, tijdens de European Immunization Week, langs snelwegen te zien zijn. Een QR-code verwijst naar benedenpeil.nu, een website die deze week is gelanceerd en informatie over vaccinatie bevat.

„We hopen dat onze boodschap mensen aan het denken zet”, verklaart Ted van Essen, oud-huisarts in Amersfoort en voorzitter van de Nederlandse Influenza Stichting. Zijn stichting is een van de elf organisaties die gezamenlijk het belang van vaccinatie voor kinderen en volwassenen onder de aandacht willen brengen.

Aanleiding voor de actie is de recente uitbraak van mazelen en kinkhoest. Sinds begin dit jaar zijn er in Nederland 64 gevallen van mazelen gemeld. Het RIVM acht de kans groot dat de komende weken meer mensen mazelen krijgen. Daarnaast grijpt kinkhoest om zich heen. Dit jaar raakten al zeker 5300 volwassenen en kinderen besmet met de bacterie, meer dan in voorgaande jaren. Van de kinderen moest bijna de helft worden opgenomen in het ziekenhuis.

Tot nu toe overleden vier kinderen en een oudere aan kinkhoest. „Het is schokkend dat deze ziekten nog voorkomen in Nederland”, vindt Van Essen, die denkt dat vaccinatie ze had kunnen uitroeien.

De gepensioneerde huisarts maakt zich zorgen over de afnemende deelname aan het Rijksvaccinatieprogramma. Zo schommelde het aandeel kinderen dat is ingeënt tegen bof, mazelen en rodehond jarenlang rond de 95 procent. In 2023 daalde dit naar 89 procent. „Als de vaccinatiegraad overal in het land zo hoog is, gaat het nog. Maar er zijn plekken waar het percentage aanzienlijk lager ligt, zoals in de Biblebelt en tegenwoordig ook in de grote steden. In sommige wijken waar veel mensen met een migratieachtergrond wonen, is slechts 60 procent gevaccineerd. Dan kunnen kinderziektes makkelijk rondgaan.”

Iemand kan denken: laat mijn kind maar mazelen of kinkhoest krijgen, dan krijgt het vanzelf weerstand.

„Niet mee eens. Deze ziekten kun je beter zien te voorkomen. Bekend is dat mazelen je vatbaarder maken voor andere infectieziekten. Het virus tast namelijk je afweercellen aan, waardoor je je immuungeheugen kunt kwijtraken.”

De campagne richt zich niet alleen op kinderen, maar ook op ouderen en volwassenen die tot een risicogroep behoren. Want ook onder hen is het enthousiasme om een prik in de arm te laten zetten tanende. „Gemiddeld laat 57 procent van de mensen die ervoor in aanmerking komen, zich inenten tegen griep. Aan het begin van de eeuw was dat nog 75 procent”, becijfert de griepexpert.

Het griepvaccin vermindert de kans op een besmetting met gemiddeld slechts zo’n 30 procent. Heeft het wel zin om een spuit te halen?

„Jazeker. De prik vermindert niet alleen je kans op een besmetting, maar zorgt er ook voor dat je minder ziek wordt als je het toch krijgt. Daarnaast geldt de wet van de grote getallen. In 2018 kregen 900.000 mensen griep en was er een oversterfte van 9500 mensen. Het vaccin had dus 300.000 besmettingen en 3000 sterfgevallen kunnen voorkomen."

Het vaccin beschermt volgens Van Essen niet alleen tegen griep, maar –indirect– ook tegen diabetes en een hart- of herseninfarct. „We weten namelijk dat je na een griepinfectie meer risico loopt op deze aandoeningen. Daarom is het extra belangrijk om je tegen griep te beschermen.”

Christenen kunnen redeneren: vertrouw niet op een spuit, maar op God.

Van Essen, die geregeld christenen in de spreekkamer ontmoette: „Als je ziek wordt, ga je ook naar het ziekenhuis en vertrouw je op je arts. Dus dat bezwaar vind ik geen hout snijden. Ook kunnen we kinderziekten alleen beheersen als de meeste mensen gevaccineerd zijn. Dus de mensen die zich niet laten vaccineren, hebben baat bij de vaccinaties van anderen.”

Jullie oproep had ook kunnen luiden: blijf thuis bij klachten. Of: was je handen. Waarom is daar geen aandacht voor?

„Dat soort adviezen krijgen mensen uitentreuren voorgehouden. Mensen zijn met name prikmoe. Wij willen uitleggen dat die houding niet handig is.”