De bewindspersoon publiceerde woensdag een tienpuntenplan om het dalen van de vaccinatiegraad tegen te gaan. In dat plan richt Van Ooijen zich vooral op het bestrijden van desinformatie en het laagdrempeliger aanbieden van vaccinaties. Zo opteert hij onder meer voor een wijkgerichte aanpak in wijken waar de vaccinatiegraad laag. Ook wil Van Ooijen artsen inzetten als influencers, bijvoorbeeld op TikTok.

De Tweede Kamer debatteerde donderdag over het dalende aantal vaccinaties, maar is nog niet tevreden met de aanpak die Van Ooijen woensdag voorstelde. D66-Kamerlid Wieke Paulusma zegt in het actieplan „veel intenties maar weinig acties te zien”. De informatiedesk die de staatssecretaris komende zomer wil opzetten kan volgens het Kamerlid “vandaag” al open.

Partijen kwamen donderdag met verschillende plannen om de vaccinatiegraad op te krikken, dan wel een volgende uitbraak te voorkomen. GL-PvdA wil dat iedereen onder de 18 die nog geen vaccinatie heeft gekregen een herhaalbrief ontvangt. René Claassen (PVV) wil dat kinderdagverblijven gaan bijhouden wie gevaccineerd is en wie niet. Dat zulke cijfers mogelijk een vertekend beeld geven, aangezien ouders niet verplicht zijn aan te geven of hun kind gevaccineerd is, neemt het Kamerlid voor lief.

Vaccinatieplicht

Daarnaast willen VVD en D66 dat de regering het RIVM opdracht geeft om de kritische vaccinatiegraad te gaan herijken. Voor infectieziekten als kinkhoest en meningokokken moet de kritische ondergrens überhaupt nog worden berekend. Daar pleiten beide partijen dan ook voor.

Opvallend genoeg kwamen de twee liberale partijen tijdens het debat van donderdag niet met concrete voorstellen voor een vaccinatieplicht. Beide partijen zijn al langer voorstander voor de mogelijkheid om aan kinderdagverblijven tijdelijk een vaccinatieverplichting op te leggen als de ondergrens is bereikt. Daarmee willen de fracties vooral die kinderen beschermen die omwille van hun jonge leeftijd nog niet kunnen worden ingeënt, en dus moeten leunen op groepsimmuniteit.

Partijen waaronder CU, BBB en NSC zijn terughoudend als het gaat om dergelijke drangmaatregelen. Volgens Mona Keijzer (BBB) zet een vaccinatieverplichting op kinderdagverblijven ouders juist tegen elkaar op. „In feite doet D66 hetzelfde als FVD”, vindt de BBB’er. „Vaccineren is heel erg belangrijk, maar laten we de boel niet tegen elkaar opzetten”, aldus Keijzer.

Volgens CU-leider Mirjam Bikker werkt dwang juist averechts. „Mijn zorg is dat we ouders hierdoor juist afhouden van vaccinatie”, aldus Bikker.  Staatssecretaris van Ooijen zei in een eerder debat over de dalende vaccinatiegraad dit jaar dat dwang en drangmaatregelen niet per definitie voor een hogere vaccinatiegraad zorgen. Ook Van Ooijen deelt die mening. „Sommige branden kun je groter maken door er te veel water op te gooien”, aldus de staatssecretaris.

Coronapandemie

De dalende vaccinatiegraad hangt volgens Van Ooijen onder meer samen met de toenemende desinformatie op internet over vaccins. Maar volgens de fracties van BBB en NSC is het toegenomen wantrouwen in vaccins ook sterk te wijten aan regeringsbeleid van de afgelopen jaren. Keijzer (BBB) wil dan ook dat de regering onderzoek gaat doen naar de vraag of dwang- en drangmaatregelen tijdens de coronapandemie de aversie tegen vaccineren hebben aangewakkerd. Volgens Van Ooijen is die samenhang die Keijzer suggereert problematisch. „Wantrouwen in vaccins nam ook al toe voor de coronapandemie”, aldus Van Ooijen. De coronatijd heeft bestaande patronen volgens Van Ooijen wel „verdiept”.

Voornamelijk in de grote steden daalt de vaccinatiegraad hard. In Den Haag is geen enkele wijk meer die de minimaal nodige vaccinatiegraad van 90 procent haalt. Een onderzoek van EenVandaag in maart toonde aan dat sinds de coronapandemie meer ouders negatief staan ten opzichte van vaccineren.

Gedragspsycholoog Bastiaan Rutjens wees onlangs ook op een heel andere oorzaak. In Nieuwsuur vertelde de wetenschapper dat de daling verband houdt met het succes van Rijksvaccinatieprogramma. „Mensen zien niet meer wat zo’n ziekte als mazelen kan aanrichten. Dan is het makkelijker om te denken: laat dat vaccin maar zitten”, zei hij.