Beslissend voor het antwoord is zoals zo vaak ook hier hoe ver partijen teruggaan in de tijd. Wie start in 2019 kan er niet omheen: het ministerie van Defensie en drie van de vier toenmalige coalitiepartijen hadden in dat jaar een duidelijke voorkeur bepaald voor het consortium Saab-Damen en waren klaar voor de besluitvorming. Het was toen echter de Tweede Kamer die bewust koers zette naar een aanbesteding; in de hoop zo de kosten te beteugelen.

Wie teruggaat naar 2014 stuit al gauw op de klacht van scheepsbouwers: waarom komt de besluitvorming zo traag op gang? Heeft de marine zoveel specialistische kennis wegbezuinigd dat de werven zelf moeten uitleggen wat de voor- en nadelen van alle keuzemogelijkheden zijn? De besluitvorming had kortom om uiteenlopende redenen voortvarender gekund.

Een nog gelaagder plaatje ontstaat voor wie teruggaat naar 1991. De Koude Oorlog was voorbij en met zijn Defensienota gaf Defensieminister Ter Beek invulling aan de grootste militaire bezuinigingsoperatie ooit. De onderzeebootvloot werd uitgedund en uiteindelijk bleek dat de doodsteek voor de Rotterdamse Droogdok Maatschappij (RDM).

Door het herleven van de militaire dreiging uit Rusland is de vraag naar de Nederlandse onderzeeër, bij kenners bekend als het expeditionaire dieselelektrische model, nu plots weer actueel. Nederland moet leveren, in het belang van de NAVO en de Europese defensie-industrie. Er is niet zo veel verbeeldingskracht voor nodig om je voor te stellen dat het de NAVO is, die de besluitvorming over deze order op basis van de militaire inschattingen van het bondgenootschap mede stuurt. „De nieuwe onderzeeboot zal systemen en componenten bevatten die ook in de onderzeeboten van Frankrijk en van andere bondgenoten en partners worden gebruikt”, zo lichtte Van der Maat vrijdag een tipje van de sluier over de besluitvorming op. „Hiermee wordt de interoperabiliteit bestendigd zodat gezamenlijke inzet in bondgenootschappelijk verband optimaal verloopt.”

Als de NAVO het leveringsvraagstuk primair vanuit geopolitiek oogpunt beziet, raakt de vraag of de Nederlandse industrie wel goed mee-profiteert vanzelf op de achtergrond. Dat is zuur, maar zo gaan de dingen. De Kamer kan over dit grillig verlopen besluitvormingsproces met z’n vele afslagen straks nakaarten wat ze wil. Maar wie de zwarte piet alleen maar neerlegt bij dit kabinet ziet toch echt over het hoofd dat Nederland zelf de zelfscheppende onderzeebootbouw alweer drie decennia terug bij het grofvuil heeft gedaan.