Exacte cijfers zijn lastig te geven en zijn bijna per uur achterhaald. Zeker is in elk geval dat inmiddels een meerderheid van de Armeense inwoners van Nagorno-Karabach de enclave is ontvlucht en de wijk naar Armenië heeft genomen. Dramatische woorden als etnische zuivering –en zelfs genocide– klinken. Daar past grote voorzichtigheid. Maar de uittocht speelt Azerbeidzjan wel precies in de kaart. Intussen staat de wereld erbij en kijkt ernaar.
Voor de Armeense premier Nikol Pashinyan bestaat er geen enkele twijfel. De etnische zuivering, waar veel mensen in Nagorno-Karabach voor vreesden, is al volop aan de gang. De aantallen lijken hem in elk geval gelijk te geven. De teller stond donderdagmorgen op ruim 65.000 vluchtelingen die de grens met Armenië zijn overgestoken.
Mensen die de enclave zijn ontvlucht spreken zelfs openlijk van genocide. Zij vertellen over executies van burgers, verkrachtingen en plunderingen door Azerbeidjaanse militairen. Ze wijzen op berichten op sociale media waarin Azeri’s worden opgeroepen jacht op etnische Armeniërs te maken. Allemaal met als doel Nagorno-Karabach onder volledige Azerbeidzjaanse controle te brengen en elke vorm van Armeens separatisme voorgoed de kop in te drukken.
Juridisch gezien ligt een en ander gecompliceerd. Om van etnische zuivering en genocide te kunnen spreken, moet sprake zijn van een bewezen intentie om een specifieke bevolkingsgroep te verdrijven of uit te moorden. Azerbeidzjan zegt dat Armeense burgers in Nagorno-Karabach niets te vrezen hebben en goed zullen worden behandeld. President Ilham Alijev heeft hen zelfs opgeroepen vooral te blijven.
De feiten van de afgelopen dagen vertellen echter een ander verhaal. Niet voor niets zeggen vluchtelingen dat 99,9 procent van de etnische Armeniërs weg wil uit Nagorno-Karabach. Dat zullen ze bepaald niet doen om een goede toekomst in de enclave vaarwel te zeggen.
De facto komen de ontwikkelingen er dus op neer dat Nagorno-Karabach momenteel van Armeniërs wordt ontdaan, of daar nu een bewezen intentie achter zit of niet.
Het kwalijke is dat de internationale gemeenschap zich nauwelijks roert als het om het lot van deze mensen gaat. Ja, Russische militairen zien toe op een ordelijke uittocht en Duitsland pleit voor internationale waarnemers in de enclave. Maar van serieuze politieke druk, laat staan het dreigen met sancties, is geen sprake. En waar blijft de VN-Veiligheidsraad, die moet toezien op het handhaven van internationale vrede en veiligheid? Ook dat orgaan kwam een week geleden nauwelijks verder dan een oproep tot een staakt-het-vuren en het respecteren van rechten van minderheden.
Het heeft, zoals altijd, met belangen te maken. Niet in de laatste plaats met de voorname rol die Azerbeidzjan speelt in de Europese energievoorziening. Maar ook met de positie van NAVO-lid Turkije, dat de belangrijkste bondgenoot van de Azeri’s is. Intussen zijn binnenkort alle Armeniërs uit Nagorno-Karabach vertrokken.
