Thomas Haldenwang, het hoofd van de Duitse binnenlandse veiligheidsdienst, zei het zondag kort en bondig: „Op de partijdag van de AfD zijn rechtsextremistische complottheorieën verspreid.” De AfD, of voluit Alternative für Deutschland, stelde zaterdag de kandidatenlijst op voor de in 2024 te houden Europese verkiezingen.
De Duitse politiek en de media volgden het partijcongres in de stad Maagdenburg nauwlettend. Wie zouden er op de lijst komen? Wat zou er in toespraken worden gezegd? Gematigde geluiden ontbraken zaterdag volledig. Als lijsttrekker kozen de partijleden Maximilian Krah, die sinds vier jaar in het Europees Parlement zit. De man is van oorsprong advocaat. Hij stond in het verleden Richard Williamson, een Britse bisschop en Holocaustontkenner, juridisch bij. Toen de Russische president Vladimir Poetin in 2020 de grondwet liet veranderen zodat hij tot 2036 kan regeren, twitterde Krah: „Als ik een Rus was, had ik ook op Poetin gestemd.” Hij twijfelde bovendien of de Russen zich te buiten waren gegaan aan oorlogsmisdaden in de Oekraïense stad Boetsja.
Ondanks de pro-Russische houding en de aversie tegen de Europese Unie mag de AfD zich verheugen in de gunst van de Duitsers. In de peilingen ligt de partij met 20 procent voor op de SPD. Alleen CDU/CSU moet de AfD voor laten gaan. De christendemocraten zitten op 26 procent.
De groei van de partij valt vooral te verklaren door het gebrek aan daadkracht van de regeringspartijen. Voor de camera’s liggen de SPD, de FDP en de Groenen regelmatig overhoop met elkaar en dat is natuurlijk voor het vertrouwen in de politiek desastreus. Op dit moment is nog maar één op de vijf Duitsers tevreden over de regering van kanselier Olaf Scholz. De populariteit van de AfD mag, of beter gezegd moet, de Duitse politiek zich aantrekken.
Ook de christendemocraten, die in de oppositie zitten, gaan niet vrijuit. Onder Angela Merkel hebben de christendemocraten hun conservatieve standpunten achter zich gelaten en kwam er ruimte op rechts. Onder Friedrich Merz nemen de christendemocraten de regering, vaak terecht, op de korrel, maar dat wakkert wel de gevoelens van onvrede onder de bevolking verder aan.
Daarbij komt dat door de oorlog in Oekraïne, de asiel- en migratieproblematiek, de energiecrisis en de klimaatpolitiek, de onzekerheid onder de burgers groot is. De AfD kan daar makkelijk op inspelen.
Moet Duitsland zich zorgen maken? Als Duitse burgers gevraagd wordt of ze tevreden zijn met de democratie, antwoordt 70 tot 80 procent met ”ja”. De partijen van het politieke midden zijn gelukkig nog in de meerderheid. Maar het is wel zaak dat de gevestigde partijen waakzaam zijn. De recente successen van de AfD bij een districts- en een burgemeestersverkiezing laten dat duidelijk zien. Sommige politici noemen de AfD een protestpartij die verdwijnt als de problemen zijn opgelost. Zij onderschatten het gevaar.
