Dat concludeerden wetenschappers maandagmiddag in een nieuw rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Zondagavond gaven tientallen regeringsvertegenwoordigers vanuit het Zwitserse Interlaken groen licht voor de definitieve tekst van de beleidssamenvatting bij het rapport. Het syntheserapport dat het klimaatpanel van de Verenigde Naties publiceerde is onderdeel van een zesde reeks van rapporten over klimaatverandering. De vorige reeks verscheen in 2013 en 2014.

Het nieuwe rapport laat zien dat er meerdere haalbare en effectieve opties zijn om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en ons aan te passen aan door de mens veroorzaakte klimaatverandering.

Als er effectieve en rechtvaardige klimaatactie ondernomen wordt, zal dat niet alleen schade aan de natuur en de mensheid voorkomen, maar ook allerlei voordelen bieden, aldus de voorzitter van het IPCC, Hoesung Lee. „Dit syntheserapport benadrukt de urgentie van het nemen van ambitieuzere maatregelen en toont aan dat als we nu handelen, we nog steeds een duurzame en leefbare toekomst voor iedereen kunnen veiligstellen.” Volgens Lee kan iedereen bijdragen: „Sommigen kunnen veel doen, terwijl anderen ondersteuning nodig hebben om te veranderen.”

Uitdagend

In 2018 benadrukte het IPCC hoe ongekend uitdagend het is om de opwarming van de aarde tot 1,5 graad te moeten beperken. Vijf jaar later is die uitdaging nog groter geworden door een voortdurende toename van de uitstoot van broeikasgassen. Dat wat tot nu toe is gedaan, en de huidige plannen, zijn onvoldoende om klimaatverandering aan te pakken.

De wereldwijde opwarming ligt 1,1 graad boven het pre-industriële niveau. Dat komt onder meer door het op grote schaal verbranden van fossiele brandstoffen (zie graphic ”Opwarming door de mens”). De opwarming leidt tot steeds frequentere en intensere extreme weersomstandigheden. Elke verhoging van de temperatuur –al is het maar een tiende van een graad– leidt tot toenemende gevaren. Intensere hittegolven, zwaardere regenval en andere weersomstandigheden nemen verder toe en verhogen de risico’s voor de gezondheid van de mens. Tussen de 3,3 en 3,6 miljard mensen zijn „zeer kwetsbaar” voor klimaatverandering. In elke regio op aarde sterven mensen door extreme hitte. Klimaatgerelateerde voedsel- en watertekorten zullen toenemen met de toenemende opwarming. Wanneer de risico’s samenvallen met andere nadelige gebeurtenissen, zoals pandemieën of conflicten, wordt het beheer ervan nog moeilijker. Ook in ecosystemen zijn de gevolgen van klimaatverandering te zien. Volgens de auteurs is het van belang dat 30 tot 50 procent van het land, het zoetwater en de oceaan wordt beschermd. Alleen dan kan een gezonde planeet blijvend worden gegarandeerd.

Klimaatrechtvaardigheid

Klimaatrechtvaardigheid is cruciaal, zo schrijft het rapport. Degenen die het minst hebben bijgedragen aan klimaatverandering worden onevenredig hard getroffen. Vaak zijn dat ook nog eens de meest kwetsbare mensen. Volgens het rapport is het daarom noodzakelijk dat dit decennium nog versneld actie wordt ondernomen voor aanpassing aan klimaatverandering. Volgens het rapport is er nog een gat tussen de maatregelen die al genomen zijn voor klimaatadaptatie en dat wat nodig is.

Om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad is intussen een drastische aanpak van de uitstoot van broeikasgassen vereist. Hiervoor moeten de emissies in alle sectoren bijna gehalveerd worden voor 2030.

Het rapport benadrukt het belang van klimaatbestendige ontwikkeling. Zodat maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen worden gecombineerd met maatregelen voor aanpassing aan het veranderende klimaat. Klimaatbestendige ontwikkeling kan meerdere voordelen hebben, volgens de auteurs. Zoals het bieden van schone energie, het verbeteren van de gezondheid, het creëren van werkgelegenheid en het bevorderen van gelijkheid. „De grootste verbeteringen in welzijn kunnen komen na het verminderen van klimaatrisico’s voor gemeenschappen met lage inkomens of gemeenschappen die gemarginaliseerd zijn,” zei Christopher Trisos, een van de auteurs van het rapport. „Versnelde klimaatactie zal alleen plaatsvinden als de financiering ervoor vermenigvuldigd.”

Nieuwe cyclus

Het rapport dat maandagmiddag verscheen is voorlopig het laatste rapport over klimaatverandering VN-klimaatpanel. Dit afsluitende hoofdstuk verbindt diverse IPCC-rapporten van de laatste jaren aan elkaar. Met het syntheserapport wordt de zesde onderzoekscyclus afgesloten. Deze cyclus begon vlak na het historische Klimaatakkoord van Parijs in 2015. Daarin spraken wereldleiders met elkaar af dat de aarde niet met meer dan 2 graden mag opwarmen, en bij voorkeur niet met meer dan 1,5 graad.

Na dit rapport is het de bedoeling dat deze zomer een nieuwe cyclus opstart. Die zevende ronde is naar verwachting rond 2030 afgerond. Diverse Nederlandse klimaatwetenschappers schreven mee aan de IPCC-rapporten.