Melanoom, een agressieve vorm van huidkanker, is vaak dodelijk. Sommige patiënten overlijden binnen een of enkele jaren aan uitzaaiingen. Met een nieuwe immuuntherapie op basis van eigen afweercellen boeken onderzoekers echter hoopgevende resultaten.
De wetenschappers, betrokken bij het Nederlands Kanker Instituut (NKI) en het National Center for Cancer Immune Therapy in de Deense hoofdstad Kopenhagen, publiceerden hun onderzoeksresultaten in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift The New England Journal of Medicine.
Wat is melanoom?
Melanoom is een kwaadaardige tumor, die meestal begint als vlekje of bultje in of op de huid. Bij mannen het vaakst op de romp, bij vrouwen op de benen. Je herkent een melanoom aan een vlekje op je huid of een moedervlek die verandert.
Een vlekje is verdacht als de ene helft van de vlek een andere kleur of vorm heeft dan de andere helft; een onregelmatige grillige rand heeft; van kleur verandert; groter is dan 5 millimeter; en jeukt of bloedt.
Hoe dodelijk is melanoom?
Er bestaan verschillende soorten melanoom. Een van de gevaarlijkste is het nodulair melanoom, meestal een donkerblauw tot zwart bobbeltje. Het groeit binnen enkele weken, en zaait snel uit. Als melanoom uitzaait, is dat meestal eerst naar de lymfeklieren in de buurt van het melanoom. De kankercellen kunnen vervolgens via het lymfevocht of bloed op andere plekken in het lichaam terechtkomen.
Elk jaar krijgen een kleine 8000 mensen de diagnose; vrijwel evenveel mannen als vrouwen, meestal tussen de 45 en 74 jaar. Gemiddeld zijn tien jaar na de diagnose nog 90 van de 100 mensen in leven. Van de patiënten met uitzaaiingen naar de lymfe zijn er vijf jaar na de diagnose nog 78 van de 100 in leven.
Wat houdt de nieuwe behandelmethode in?
In het ziekenhuis worden afweercellen (T-cellen) uit de tumor gehaald. Deze cellen hebben zich gespecialiseerd in het aanpakken van de kankercellen. In een laboratorium worden deze cellen vermeerderd. Dat moet voor elke patiënt afzonderlijk gebeuren. Vervolgens krijgt hij de geactiveerde en vermeerderde afweercellen, zo’n 40 miljard stuks, weer via een infuus in zijn lichaam terug. Dit is een vorm van immuuntherapie, de zogeheten tumorinfiltrerende lymfocytentherapie of TIL-therapie.
Hoe succesvol is de nieuwe methode?
Tijdens het onderzoek sloeg de behandeling aan bij ongeveer de helft van de patiënten. Bij hen werden de uitzaaiingen kleiner. Bij 20 procent van hen verdwenen ze helemaal. Ruimschoots een verdubbeling van het behandelresultaat ten opzichte van de gebruikelijke aanpak.
Tien jaar geleden was melanoom zo dodelijk dat onderzoeksleider John Haanen, internist-oncoloog van het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, elk jaar nieuwe patiënten te behandelen kreeg. „Nu zie ik sommige patiënten al tien jaar”, zei hij donderdag op de NOS. Hij is enthousiast over de resultaten van de nieuwe TIL-therapie.
Wat kost de TIL-behandeling?
Een TIL-therapie is niet goedkoop. De kosten, zo’n 65.000 euro per patiënt, komen vooral door het vermenigvuldigen en activeren van de T-cellen in het laboratorium.
Is een chemokuur overbodig geworden?
Nee. Wie behandeld wordt voor uitgezaaide melanoom krijgt ook een chemokuur. Haanen gaf donderdag aan nog niet te weten waarom de TIL-behandeling dan beter aanslaat. Hij vermoedt dat de chemokuur de tumorcellen kwetsbaarder maakt voor de T-cellen.
Daarbovenop komen medicijnen om de deling van de nieuwe T-cellen in het lichaam te versnellen.
Stel, ik heb uitgezaaide melanoom; kom ik dan in aanmerking voor de TIL-therapie?
Dat hangt ervan af. De TIL-therapie van het Antoni van Leeuwenhoek is momenteel nog experimenteel. Alleen patiënten met vergevorderde en uitgezaaide melanoom komen ervoor in aanmerking.
Ook onderzoeken zorgverzekeraars of en hoe ze de behandeling kunnen opnemen in het basispakket.
