Mijn zorg zit echter in een hele andere hoek. De centrale banken gingen zich bezighouden met digitaal geld ruwweg nadat het Internationaal Monetair Fonds erover begon, vanaf 2015. Die stelde dat het bereiken van nul procent rente een serieus obstakel is voor monetair beleid. De rente kon namelijk niet lager worden, terwijl dat wellicht nodig was om de economie te stimuleren. Als een centrale bank de rente zou verlagen naar min vijf procent bijvoorbeeld, zou dat geen effect hebben want mensen halen simpelweg hun geld van de bank. We kunnen het echter voor de centrale banken mogelijk maken de rente ver onder de nul procent te brengen, aldus het IMF. Hoe? Door ze digitaal geld te laten uitgeven.

De digitale vorm van bijvoorbeeld de euro zou dan de rekeneenheid kunnen worden. Als de centrale bank met een speciale heffing op gebruik van contant geld komt om de ontsnappingsmogelijkheid –namelijk geld opnemen– te blokkeren, dan ligt de weg open voor negatieve rentes.

De centrale bank kan ook een wisselkoers tussen contant geld en digitaal geld invoeren, op zo’n manier dat in geval van negatieve rentes de waarde van contant geld lager wordt dan digitaal geld. Stel u gaat boodschappen doen en na alles gescand te hebben, vraagt de kassière of u met digitale euro wilt afrekenen (het bedrag wordt dan 100 euro) of contant geld (dan moet u 150 euro betalen). Contant geld opnemen om te ontsnappen aan de negatieve rente heeft dan geen nut want dat contante geld is minder waard. Het afschaffen van contant geld zou de weg vrij maken voor behoorlijk negatieve rentes maar is lastig, aldus het IMF. Die verandering zou veel tijd, wel decennia, kunnen kosten. Terwijl een wisselkoers tussen digitaal en contant geld er in enkele weken al kan zijn.

Daar zit de crux van de wens digitaal geld in te voeren. Sinds 1971 leunt de wereld voor economische groei op het almaar meer stapelen van schulden. Die zijn inmiddels echter zo hoog geworden dat die groeibron opdroogt. In plaats van dat te erkennen, er een streep onder te zetten en alles op alles op innovatie te zetten, wil men doorgaan met het oude spel door negatieve rentes mogelijk te maken. Want vergis u niet: met de centrale banken is er geen limiet aan hoe negatief de rente te maken is. Daarom ben ik voor een grondwettelijk verbod op negatieve rentes. Ook zouden regeringen het project digitaal geld moeten overnemen van de centrale banken. Op politici kunnen we stemmen, op de centrale bankiers niet. Sowieso is het geen goed idee zoveel macht en invloed te concentreren in één instelling, zéker als die niet of nauwelijks ter verantwoording te roepen is. Een centrale bank moet beleid uitvoeren, niet bepalen.

De auteur is hoofdeconoom bij OHV Vermogensbeheer.