Hoe een evangelist op de markt spil werd in geloofsdiscussie Staphorst
De activiteiten van een evangelist zorgen al jaren voor spanning op het kerkelijk erf in Staphorst. Die loopt nog verder op nu vier inwoners van de stichting Volg Jezus een inloophuis openen, op nog geen 50 meter van de hersteld hervormde kerk.
Woensdag, marktdag in Staphorst. De zon werpt haar fletse stralen op de kramen met levensmiddelen en kleding die in een halve cirkel op het plein staan. Druk is het niet. Alleen bij de poelier vormt zich een rij.
Bij de ingang van het marktplein staan twee vrouwen in lange rok naast een rekje met lectuur. Ze praten zacht met elkaar. Jehovah’s Getuigen. Voorbijgangers haasten zich voorbij en hebben nauwelijks oog voor het tweetal.
Aan de zijkant van het plein, wat afzijdig van de rest, springt een kraam in het oog. Het is een druppelvormige grijze minicaravan. De achterkant is beplakt met een afbeelding van witte duiven die ontsnappen uit een getralied raam met de tekst ”Jezus roept: „Kom eruit”” en ”Alleen Jezus bevrijdt, vergeeft en geneest!”.
Een tafel met flyers en boeken van onder anderen Spurgeon en de charismatische evangelist Tom de Wal staat onder de luifel. Ernaast een paar aluminium tuinstoelen.
Het is de stek van evangelist Cees van Beek . De geboren Rotterdammer, die opgroeide in de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, maar nu kerkt in een huisgemeente in Punthorst, heeft naar eigen zeggen „een roeping om aan refo’s het Evangelie te brengen, omdat er een geestelijke bedekking over Staphorst ligt. De last van verloren kerkelijke zielen weegt mij zwaar.”
„De last van verloren kerkelijke zielen weegt mij zwaar” - Cees van Beek, evangelist in Staphorst
Velen worstelen volgens hem met de toe-eigening van het heil en kennen de Heere Jezus niet persoonlijk. „Dat doet mij pijn en gaat mij aan het hart, omdat ik jaren met dezelfde vragen heb gelopen”, vertelt de joviale zeventiger, gekleed in windjack en spijkerbroek, in zijn caravan waar hij koffie zet voor zijn gasten.
Na zijn pensionering begint hij daarom met evangeliseren op de weekmarkt in zijn woonplaats Genemuiden. In de jaren daarna staat hij, geholpen door vrijwilligers, ook op week-, jaarmarkten en braderieën in Staphorst, Grafhorst en Kampen. Hij deelt er flyers uit en probeert in een gesprek mensen „tot Jezus te leiden”.
Staphorsters zijn niet zo gediend van zijn inspanningen, blijkt deze ochtend uit een rondvraag op de markt. Onder naam reageren willen de meesten niet. Een vrouw van middelbare leeftijd vindt dat de evangelist niet op de markt thuishoort. „Hij brengt te veel verwarring en is opdringerig. Hij loopt mensen achterna. Daar hou ik niet van. Hij moet gewoon weg.”
Een andere dame die ook anoniem wil blijven geeft aan dat ze meestal met een grote boog om Van Beek heen loopt. „Hij mag van mij hier staan, als hij zich maar rustig houdt. Iedereen moet zelf weten wat hij gelooft.”
Lisanne Bijker (31) komt van de markt en wandelt met haar twee jonge kinderen naar haar auto, die vlak bij de caravan van Van Beek staat. „Ik dacht wel even toen ik hem hier parkeerde: Oei, nu sta ik naast die kraam. Ik had hem beter ergens anders kunnen neerzetten.”
De evangelist had haar pas aangesproken. Ze kreeg wat flyers voor de kinderen van hem mee. „Ik vond het een liefdevol verhaal en zag er geen kwaad in. Maar raakte er ook door in verwarring. Wie heeft er nou gelijk? Deze man of de dominee? Zijn boodschap roept veel twijfel bij mij op.”
„Wie heeft er nou gelijk? Deze man of de dominee?” - Lisanne Bijker, bezoeker markt Staphorst
Staphorstermarkt
De activiteiten van Van Beek zorgen vanaf het begin voor spanning in Staphorst. Marktkooplui in de buurt van zijn caravan klagen over omzetverlies. Klanten zouden niet meer bij hen willen kopen uit angst om aangesproken te worden door Van Beek. In overleg met de marktmeester krijgt de evangelist een plek buiten de cirkel. Een vrouw uit de hersteld hervormde gemeente (hhg) die op de markt werkt en anoniem wil blijven, komt in coronatijd ,tot geloof en bekering”, mede door gesprekken met Van Beek.
De ontwikkelingen brengen ds. H.J. van Marle, predikant van de hersteld hervormde gemeente in Staphorst, ertoe om in een doopdienst op zondagmiddag 5 september 2021 ernstig te waarschuwen voor de prediker op de markt. Hij noemt hem „een dwaalleraar en verleider” en draagt vijf bezwaren aan tegen het werk en de leer van Van Beek. De evangelist valt bijvoorbeeld niet onder de verantwoordelijkheid van een kerkenraad, benadrukt de eigen geloofskeuze sterk, leert de geloofsdoop en bedient die ook op eigen houtje. „Houd afstand en verbreek het contact als u dat heeft met deze prediker”, raadt ds. Van Marle aan. „Vroeg of laat komt u losser van de kerk te staan en vervreemdt u van de kerk, maar ook van de Heere.”
Als Van Beek van de waarschuwing hoort, stuurt hij een brief naar de kerkenraad van de hersteld hervormde gemeente. Het steekt hem dat ds. Van Marle geen contact met hem heeft opgenomen, voordat hij zijn naam vanaf de kansel noemt. „En dat terwijl ik al twee jaar iedere woensdagmorgen van ’s morgens vroeg tot het begin van de middag op de weekmarkt van Staphorst aanwezig ben. Het is maar een paar minuten lopen van de kerk en de pastorie. Persoonlijk in gesprek gaan had de eerste Bijbelse stap moeten zijn.”
Dat gesprek tussen de kerkenraad en de evangelist komt er eind november 2021. De ambtsdragers verzoeken hem te stoppen met zijn evangelisatieactiviteiten in Staphorst, maar dat wil Van Beek niet. „Drie op de tien inwoners zijn niet aangesloten bij een kerk. In de hersteld hervormde gemeente gaan slechts zeventig mensen aan het avondmaal. Ik ervaar een roeping van God in dit gedeelte van de Biblebelt”, verklaart hij desgevraagd.
Heeft de kerkenraad niet een punt in zijn bewering dat hij mensen losweekt van de kerk? „Als ze mij vragen: Waar moet ik kerken? Dan zeg ik: Daarvoor moet je niet bij mij, maar bij God zijn. Ik heb geen opvatting over de juiste kerk of over Israël of de eindtijd. Mensen tot Jezus leiden, dat is het enige wat ik doe.”
Maar waarom doopt hij mensen die al als kind zijn gedoopt? „Jezus zegt dat wie tot geloof komt, zich moet laten dopen. Als mensen tot de conclusie komen dat ze zich willen laten dopen en dat aan mij vragen, dan geef ik daar gehoor aan.”
De situatie escaleert in april 2023 als op de jaarlijkse Staphorstermarkt een baldadige jongere uit de hersteld hervormde gemeente de caravan van Van Beek loskoppelt van zijn auto. De evangelist rijdt ’s avonds weg, waarna na vijftig meter de caravan losschiet. Van Beek doet geen aangifte, hoewel hij de naam van de jongere weet. Om herhaling te voorkomen gaat de stichting waar de evangelist voor werkt over op een ander koppelingssysteem van de caravan. Dat kost haar, inclusief reparatie van de schade, ruim 900 euro.
Herder
In de coronaperiode wordt er naast Van Beek een andere prediker in Staphorst actief. Het gaat om Nico van de Bunt, een 38-jarige ongetrouwde voormalige vrachtwagenchauffeur uit Hoogeveen. Hij is „door de Heere naar Staphorst geleid om de slapende kerk wakker te schudden”, verklaart hij desgevraagd telefonisch. „Het Evangelie wordt in Staphorst niet verkondigd zoals dat in de Bijbel staat. Er wordt van alles bij bedacht.”
„Het Evangelie wordt in Staphorst niet verkondigd zoals dat in de Bijbel staat” - Nico van de Bunt, voormalig ‘herder’ in Staphorst
Via een gespreksgroep over coronamaatregelen, waar hij voor uitgenodigd is, komt hij in contact met een aantal Staphorsters, onder wie drie vrouwen die (doop)lid zijn van de hersteld hervormde gemeente in Staphorst en een echtpaar uit de hervormde gemeente te Rouveen. Een van de vrouwen is degene die „tot geloof kwam” na gesprekken met Van Beek.
Van de Bunt, een voorstander van de geloofsdoop, werpt zich op als hun „herder” die vragen over God en de Bijbel beantwoordt en „hun leert Gods stem te verstaan”. Daarvoor maakt hij de appgroep ”Kinderen Gods in Zijn hand” aan. Met de leden houdt hij lange telefoongesprekken. Ook komt hij bij hen thuis. Zeker twee vrouwen laten zich (over)dopen.
Een alleenstaande vrouw raakt zwanger van hem. Bij een tweede vrouw zorgt het contact met Van de Bunt voor spanningen in haar huwelijk, mede doordat ze de diensten in de hersteld hervormde dorpskerk niet meer wil bezoeken en vanwege haar doop. In maart 2023 verbreken twee vrouwen het contact met Van de Bunt.
De ‘herder’, die geen enkele relatie heeft met evangelist Van Beek, verdwijnt daarna van het toneel. Hij kan zich naar eigen zeggen niet meer vertonen in Staphorst, „omdat de achterklap er volop zegeviert”. Alleen het echtpaar heeft nog contact met hem.
Geloofsavonden
In het voorjaar van 2023 gebeurt er iets anders op het kerkelijk erf in Staphorst dat opschudding veroorzaakt. In gebouw De Hof van zorgboerderij ELAH in Punthorst luisteren zo’n 120 jongeren en ouderen op een donderdagavond in mei naar een lezing van ds. P.J. (Paul) Visser, predikant van de hervormde Maranathakerkgemeente in Rotterdam, over de ruimhartigheid van Gods genade.
De bijeenkomst is een initiatief van twee jonge mannen, Arjan Dons (31), dan nog dooplid van de hersteld hervormde gemeente in Staphorst, en Rick Bijker (25), afkomstig uit de hersteld hervormde gemeente in Nieuwleusen.
Dons heeft dertien jaar geleden „zijn hart aan de Heere gegeven”, vertelt hij. „Helemaal thuis” onder de prediking in de hersteld hervormde gemeente voelt hij zich de jaren daarna niet, maar hij „blijft in de hoop wat in de gemeente te kunnen betekenen.”
Met Bijker besluit hij avonden te organiseren voor jongeren over het geloof. „We waren allebei enthousiast over de avonden van Geloofstoerusting en het leek ons mooi als er in ons dorp soortgelijke avonden worden gehouden. Veel kerkgangers vragen zich af of ze wel tot Jezus mogen komen. Het gevolg is dat een deel van de bevolking niet met zekerheid kan zeggen dat de Heere Jezus zijn persoonlijke Zaligmaker is.”
Om de lezingen beschikbaar te maken voor een breed publiek, maken Dons en Bijker een YouTube-account aan: Geloofsavonden Staphorst. „Ik vond het niet netjes om de naam van Geloofstoerusting te gebruiken, dus vandaar dat ik er Geloofsavonden van maakte.”
De avond met ds. Visser is „een succes”. Dons moet mensen teleurstellen, omdat er geen plek meer is in de zaal. Daarom organiseert hij samen met Bijker een tweede avond in juni. Nu met ds. A. Simons, predikant van de hervormde gemeente Valburg-Homoet. Vanwege de verwachte belangstelling wijken ze uit naar gereformeerde kerk De Bron in Staphorst.
De kerkenraad van de hersteld hervormde gemeente is niet blij met het initiatief. Ouderling Jan Talen nodigt Dons en Bijker uit voor een gesprek en vraagt hun met klem de bijeenkomst te annuleren. Het organiseren van dergelijke avonden is alleen aan een plaatselijke kerkenraad voorbehouden, stelt hij. Bovendien zouden ze verwarring veroorzaken.
Het tweetal geeft geen gehoor aan het verzoek. De avond gaat door en trekt 300 bezoekers, onder wie vier kerkenraadsleden van de hersteld hervormde gemeente die een kijkje komen nemen.
Verschil van inzicht rondom de doop doet Bijker besluiten Dons niet langer te helpen met de organisatie van Geloofsavonden. Zijn plek wordt ingenomen door Frank Dunnink (22), voormalig dooplid van hervormde gemeente De Rank in Staphorst.
Feest van de Geest
Dons ervaart al jaren dat „de Heere Jezus van mij vraagt mij te laten dopen. Hier heeft geen mens mij van overtuigd. Ik geloof dat het een Bijbelse opdracht is dat iedere gelovige wordt gedoopt in water en Geest.” De gebeurtenis vindt plaats tijdens een evangelisatiedienst op zaterdag 1 juli door Cees van Beek in een vijver bij zorgboerderij ELAH. Ook Dunnink laat zich dan dopen.
De week erop doet een andere Staphorster dit op dezelfde plek. Het is de 48-jarige Jacob Talen. Hij is opgegroeid in de hersteld hervormde gemeente in Staphorst, maar kerkt sinds 2004 met zijn gezin in hersteld hervormd Rouveen. In de loop der jaren verandert echter zijn visie op de doop en gemeente-zijn en sluit hij zich aan bij de Vergadering der gelovigen in Meppel.
Met gelijkgezinden komt hij om de week in Staphorst samen voor Bijbelstudie en gebed. Dat leidt in juni 2024 tot de oprichting van Christengemeente Staphorst . De gemeente, die op zondag gemiddeld 45 bezoekers uit verschillende gemeenten in de regio trekt, voelt zich verwant met reformatorische baptistengemeenten en leert en praktiseert de doop op geloof door onderdompeling. „Wij zijn niet uit op het leegtrekken van kerken, maar op de verkondiging van het Evangelie. Het is onze intentie dat Staphorst tot Jezus komt. Of dat nou bij de hhg, de oudgergem, de evangelist of bij ons is, is ons om het even”, verklaart Talen in een persoonlijk gesprek bij hem thuis.
„Wij zijn niet uit op het leegtrekken van kerken, maar op de verkondiging van het Evangelie” - Jacob Talen, oprichter Christengemeente Staphorst
De Staphorster wil zich al jaren laten dopen. Nadat hij zich heeft aangesloten bij de Vergadering der gelovigen, acht hij de tijd rijp daarvoor. Op 8 juli 2023 wordt hij ondergedompeld door broeders van deze gemeenschap. Spreker in de dienst is Job van Beek, verbonden aan Stichting Heart Cry en Hebron Missie in Amerongen en zoon van evangelist Cees van Beek.
Talen maakt bewust de keus voor zoon Job, omdat dit „iemand is in wiens lijn ik geestelijk sta”. En omdat hij „niet met Cees van Beek geassocieerd wil worden” en vindt dat „dopen plaats hoort te vinden binnen een christelijke gemeente”.
Hoe kijkt hij naar het verzoek van de hersteld hervormde gemeente aan de evangelist om te vertrekken uit Staphorst? „Alles wat er gebeurt ten dienste van de verkondiging van het Evangelie juich ik toe. Zo’n vraag stel je alleen als je denkt dat Gods Koninkrijk stopt bij jouw kerk.”
De dag na de doop van Talen, zondag 9 juli, keert ds. Van Marle zich in een preek fel tegen „mensen die het licht hebben gezien en zich opnieuw laten dopen. Het lijkt het feest van de Geest, maar het is een slag in het gezicht van de Allerhoogste.”
Raketten
Talen voelt zich aangesproken en zoekt per mail contact met de predikant. Een gesprek volgt, een jaar later bij de oprichting van de gemeente, met hem en ouderling Talen (geen familie). Jacob Talen: „Ik heb hun gevraagd: Zijn jullie er zeker van dat de helft van de wereldkerk het mis heeft als het gaat over de doop? Ja, daar waren ze 100 procent zeker van. Dat verbijsterde me. Ik sta zelf voor honderd procent achter de geloofsdoop, maar ik laat er wel ruimte voor dat ik het bij het verkeerde eind kan hebben.”
Een week na de aanval van Hamas op Israël, zondag 15 oktober 2023 , uit ds. Van Marle zich opnieuw over ,de wederdopers”, nu in scherpere bewoordingen. Hij noemt de doperse geest ,een groot gevaar” en een ,aanslag van de vorst der duisternis op de kerk. Net als op Israël worden ook op ons raketten afgevuurd. Niet uit de Gazastrook, maar rechtstreeks uit de hel.”
„De Geloofsavonden zaaien verwarring en zijn een verlengstuk van de evangelist op de markt” - Ds. H.J. van Marle, predikant hhg Staphorst
De spanning tussen de initiatiefnemers van Geloofsavonden en de kerkenraad neemt toe als ze begin 2024 dr. G.A. (Gert) van den Brink uitnodigen om te komen spreken. In een preek van 14 januari 2024 uit ds. Van Marle scherpe kritiek op Van den Brink. Verder stelt hij dat de Geloofsavonden ,verwarring zaaien en een verlengstuk zijn van de evangelist op de markt.”
Van Beek ontkent die uitspraak. ,Ik sta helemaal achter de Geloofsavonden, maar draag geen enkele verantwoordelijkheid voor de organisatie en alles wat er mee te maken heeft.”
Verstoring
De verhoudingen komen op scherp te staan als Dons, Dunnink en een andere vriend, Harmen Top (33), op zondagmiddag 26 mei 2024 een dienst van de hersteld hervormde gemeente in Staphorst bezoeken, hoewel Dons daar al een paar maanden geen lid meer is. De reden is dat ds. H. Lassche er voorgaat. Hij was in het verleden pastoraal werker in Staphorst en een bekende voor Dons.
Na het Amen van de preek staat Dunnink op in zijn bank. Hij voelt zich „geroepen door God om te spreken”, vertelt hij terugblikkend, en spreekt een aantal Bijbelteksten hardop uit in de kerk, onder andere uit Romeinen 10: „Een ieder die met zijn mond belijdt Jezus als Heer en met zijn hart gelooft dat God Hem uit doden heeft opgewekt, die zal zalig worden. En met een ieder bedoelt Hij ook u.” Ds. Lassche schenkt geen aandacht aan de actie en geeft meteen erna de slotpsalm op.
De kerkenraad is behoorlijk ontstemd over de verstoring van de eredienst. De zondag erna leest ds. Van Marle namens de kerkenraad een kanselboodschap af waarin hij de dingen die gebeuren in het dorp plaatst in het kader van „geestdrijverij” en „godsdienstwaanzin”.
Alles heeft volgens hem „een lijn met de evangelist op de markt”. Hij geeft het advies om „afstand te houden tot Van Beek. „Zeg: „Ik wil niet met u in gesprek, want u lijdt aan godsdienstwaanzin.” Als hij doorgaat, dan zegt u: „U hebt gehoord wat ik zeg.” En als hij dan nog niet ophoudt, dan zegt u: „Dan bel ik de politie.” Duidelijkheid is belangrijk.” Ook gaat de kerkenraad met Dons en Dunnink in gesprek.
Twee maanden later loopt Harmen Top, lid van de hersteld hervormde gemeente, gekleed in een shirt met de tekst ”Jesus is calling, accept or decline” (Jezus roept, accepteer of weiger), op zondag tijdens de slotpsalm het podium op om te spreken. Voordat hij het woord kan nemen, leidt ouderling van dienst Talen hem naar buiten.
De acties zorgen voor onrust in de gemeente. Het gerucht gaat rond dat de jongens ook erediensten in andere kerken gaan verstoren. Een mailwisseling tussen Top en de kerkenraad resulteert erin dat hij zijn lidmaatschap van de hersteld hervormde gemeente opzegt.
Dunninks optreden gebeurde spontaan en zonder voorafgaand overleg met de anderen, verklaart hij desgevraagd. „Ik hoorde tijdens de dienst heel sterk Gods stem, die zei: „Sta op en spreek.” Ik wilde eerst niet, maar antwoordde: „Als het Uw wil is, dan ga ik spreken.” Daarop heb ik een aantal Bijbelteksten geroepen, die een mooie aanvulling vormden op de preek.”
Gaat het niet veel te ver om een dienst te verstoren? „Tegen iedereen die dat mij vraagt, zeg ik: „Geef maar aan als ik iets doe wat tegen de Bijbel ingaat.” Ik geloof dat mijn spreken van God kwam.”
„Ik geloof dat mijn spreken van God kwam” - Frank Dunnink, initiatiefnemer herberg De Fontein
Droom
In de zomer van 2024 rijpt bij het drietal en een vierde vriend, Remko Bovenhuis (29), het plan om in een leegstaande schoenenwinkel een inloophuis te realiseren. Een plek waar mensen terechtkunnen voor een gesprek, een kop koffie of gebed. Of rond kunnen neuzen in een verkoophoek met christelijke boeken en lectuur.
Het pand aan de Gemeenteweg, de doorgaande weg in Staphorst, bevindt zich op nog geen 50 meter van het voorlichtingscentrum van de hersteld hervormde gemeente. Het is eigendom van Dunninks moeder en tante, die net een deal rond hebben met een andere geïnteresseerde. Dons: „Franks moeder kreeg een bijzondere droom, waarna ze geloofde dat ze de winkel aan ons moest verhuren. Een wonder van God.”
De plannen voor herberg De Fontein zijn afkomstig van God, daar zijn ze van overtuigd, vertellen de vier in een kantoortje bij het inloophuis waar de verflucht nog hangt. „Allemaal kregen we los van elkaar het gevoel dat we dit pand moesten kopen.”
Een derde „bevestiging” krijgen ze als ze „een broeder” tegenkomen die hun „precies het bedrag schenkt dat ze nodig hebben om de financiën rond te krijgen.”
Om de zaken financieel goed te regelen, richten de mannen een stichting op: ”Volg Jezus” . ,Ons doel met al onze activiteiten is om Staphorst te winnen voor Jezus. Wij hebben maar één agenda en dat is vruchten dragen voor God.”
Voordat de vrienden van start gaan met de verbouw, nodigen ze alle kerkenraden uit Staphorst uit om langs te komen. ,Er is veel onrust geweest in Staphorst. Wij hopen dat er nu een tijd komt van opbouw en verbinding”, zegt Dons. Ruim de helft van de kerken geeft gehoor aan het verzoek. Ds. Van Marle kan die dag niet en neemt telefonisch contact op met Dons.
Dat de hersteld hervormde gemeente niet blij is met een inloophuis zo dicht bij haar voorlichtingscentrum kan Dons zich voorstellen. ,Maar dat is geen opzet van ons. Wij hebben dit niet gezocht. God heeft dit op ons pad gebracht.”
Wat hem betreft zijn twee inloophuizen in dezelfde straat geen probleem. ,Als er nog een evangelisatiepost naast ons zou komen, zou ik dat alleen maar toejuichen. Nog meer personen die het Evangelie uitdragen.”
Dat de activiteiten van Volg Jezus onrust veroorzaken in Staphorst, begrijpt Dons. ,Maar wij staan niet vijandig tegenover de hhk en zullen ook nooit iemand aanraden om daar weg te gaan. Wij houden van de mensen daar. Het liefst zouden we met alle kerkenraden uit de regio hier een gebedsbijeenkomst houden.”
Dunnink: ,En dan na afloop met zijn allen op de foto. Dat zou een mooi getuigenis zijn.”
„Het liefst zouden we met alle kerkenraden uit de regio hier een gebedsbijeenkomst houden” - Arjan Dons, initiatiefnemer herberg De Fontein
Dat kerkenraden in de omgeving daar anders in staan, blijkt eind oktober. Ds. M. van Sligtenhorst, predikant van de hersteld hervormde gemeente in Nieuwleusen, publiceert dan een brochure met de titel ”Verdwaal niet!”. Daarin gaat hij in op het werk en de opvattingen van Cees van Beek, met name over de doop in de Heilige Geest. „Ook omdat volgelingen van de evangelist initiatieven hebben ondernomen, zoals de opening van een ontmoetingsplaats (De Herberg) heel dicht bij Kerkzicht (het voorlichtingscentrum van de hhg (JvH)). (…) Wij bidden dat mensen die in de ban van hem en soortgelijke valse profeten zijn, wakker mogen worden.”
In een reactie geeft Dons aan „geen volgeling van Van Beek te zijn. Ik volg geen evangelisten of denominaties, al proberen anderen deze lijnen wel te leggen, maar alleen de Heere Jezus.” De officiële opening van Herberg De Fontein is nog niet bekend, maar hij verwacht „op korte termijn” een open dag te houden.