De verstaanbaarheid van de Bijbel voor onze kinderen en jongeren is een telkens terugkerend gespreksonderwerp. De recente publicatie van de GBS van het Evangelie naar de beschrijving van Markus laat dit weer zien. Allerlei meningen worden gegeven. Wat opvalt, is dat in dit verband niet vaak wordt benoemd welke rol gezin, school en kerk kunnen hebben om onze kinderen en jongeren vertrouwd te maken met de Bijbel, zodat ze deze goed kunnen lezen. Dat is verbazingwekkend, want onderzoek toont aan dat ouders én onderwijzers een grote invloed hebben op de leesprestaties van hun kinderen. Er ligt dan ook een taak voor de opvoeders: ouders, onderwijzers, ambtsdragers.

Gebruik de kanttekeningen bij de Bijbel; ze bevatten een schat die door de Heere Zelf gegeven is

We onderkennen dat taalkundig onderhoud nodig is. Echter, in de eerste plaats is het de opdracht en verantwoordelijkheid van opvoeders om kinderen en jongeren te leren hun Bijbel te begrijpen. Hier zou onzes inziens meer aandacht voor moeten zijn. Temeer omdat we uit onderzoek weten dat er effectieve methoden zijn.

Kanttekeningen

De laatste jaren is er, met name in Amerika maar ook in Nederland, onderzoek gedaan naar hoe kinderen teksten begrijpen. Daar zijn veel nuttige tips uit gekomen. In dit artikel willen we gezinnen en scholen een paar praktische handvatten bieden.

Heel nuttig is het om de inhoud of de strekking van een Bijbelse geschiedenis te verbinden met een Psalm of een profetie

1. Heb aandacht voor een Bijbelse woordenschat. Door wetenschappers wordt een warm pleidooi gehouden om niet altijd versimpelde en makkelijke woorden te gebruiken. Dit is namelijk niet goed voor de ontwikkeling van het brein van de kinderen. (Jonge) kinderen begrijpen inderdaad nog niet alles wat er in de Bijbel staat, maar dat hoeft ook niet. Het is belangrijk dat ze in een gezin opgroeien waarin ze de taal van de Bijbel van jongs af aan horen door middel van Bijbelverhalen en het zingen van de psalmen. In een gezin waar moeilijke woorden –passend bij de leeftijd– worden uitgelegd. Een woord als gerechtigheid kan een achtjarige dan al leren begrijpen. Uiteraard ligt hier ook een taak voor de (zondags)school en de catechisatie, in aanvulling op de eerste verantwoordelijkheid, die bij ouders in het gezin ligt.

2. Gebruik de kanttekeningen bij de Bijbel. Zij bevatten een schat die door de Heere Zelf gegeven is. Ze geven veel informatie die ook jonge kinderen al kunnen begrijpen. Een voorbeeld hiervan is kanttekening 7 bij 1 Koningen 17:4. Het is een goed idee om elk kind aan tafel een Bijbel met kanttekeningen te geven en hen mee te laten lezen. Zo raken zij van jongs af aan vertrouwd met deze schat en zullen zij die later ook beter begrijpen.

Herhalen

3. Lees een Bijbeltekst meerdere keren. Om een tekst goed te kunnen begrijpen is het nodig dat we die verschillende keren lezen. Dit kan heel praktisch door als gezin af te spreken dat we ’s avonds voor het slapen gaan hetzelfde gedeelte lezen als wat er aan tafel gelezen is.

4. Leg verbanden. We denken er misschien niet zo snel aan om op zoek te gaan naar verbanden tussen verschillende Bijbelgedeelten. Toch is dit ook een goed middel om de Bijbel beter te leren begrijpen. Een heel nuttige bezigheid is om de inhoud of de strekking van een Bijbelse geschiedenis te verbinden met een Psalm of een profetie. De kanttekeningen en de verwijzingen bij Bijbelverzen helpen om de juiste verbindingen te leggen.

Leren Bijbellezen is meer een zaak van de juiste inspanning dan van een hoge mate van intelligentie

5. Maak een samenvatting. De bekende theoloog Philip Henry behandelde elke dag met zijn kinderen een gedeelte uit de Bijbel en hij stelde daarbij vragen aan hen. Op zaterdagavond vroeg hij zijn kinderen een samenvatting te geven van al het geleerde van de achterliggende week. Dit is een zeer effectieve methode om beter te begrijpen en beter te onthouden. Het meest effectief is het als we een samenvatting kunnen maken in de vorm van een schema.

Vijf strategieën

6. Maak gebruik van strategieën. Onze hersenen maken gebruik van vijf strategieën om een tekst beter te kunnen begrijpen: voorspellen, visualiseren, vragen stellen, verbanden leggen, samenvatten. Ook dit is heel praktisch vorm te geven. Sluit aan bij het Bijbelgedeelte van de vorige dag. Vraag aan de kinderen wat er gisteren gelezen is of geef zelf een korte samenvatting. Vertel vervolgens kort waar het vandaag over gaat. Kinderen begrijpen de Bijbel vaak iets beter als ze kunnen aanhaken bij wat ze eerder hebben gehoord. De inleidingen die we boven elk hoofdstuk kunnen vinden, kunnen hierin heel behulpzaam zijn. Tijdens of na het lezen kunnen er vragen gesteld worden. Dit kunnen vragen zijn op verschillende niveaus: onthouden, begrijpen, verbanden leggen, meningen vormen, lessen leren en toepassingen maken.

7. Zelfdiscipline. Vaak zeggen we: Oefening baart kunst. We zijn gewend om voor allerlei vaardigheden gedisciplineerd te oefenen en te trainen. Vaste tijden werken daarvoor het best. Het helpt zeer zeker als we een vaste tijd per week gebruiken om ons te oefenen in het lezen van de Bijbel. Dit is ook een Bijbelse orde, zoals is terug te zien in het leven van Daniël.

Gebed én inspanning

We zijn ervan overtuigd dat er –in biddend opzien om Gods zegen– veel mogelijkheden zijn om kinderen de Bijbelse taal te laten begrijpen, met de belijdenis dat voor het echt verstaan de verlichting van Gods Geest onmisbaar is. Ouders, onderwijzers en ambtsdragers, laten we onze verantwoordelijkheid nemen om alles in te zetten om onze kinderen op een eenvoudige wijze vertrouwd te maken met Gods Woord.

Leren Bijbellezen is meer een zaak van de juiste inspanning dan van een hoge mate van intelligentie! Om het met ds. B. Smytegelt te zeggen: „Span u een weinig in, de zaak is het meer dan waard.”

A.A. de Looff is leerkracht en adviseur bij dieperlezen.nl. H.J. den Ouden is onderwijsadviseur bij KOC.