Artsen vertellen openhartig over hun eerste euthanasie
Het uitvoeren van euthanasie gaat artsen niet in de koude kleren zitten. Integendeel: vaak slapen ze slecht in de nacht voor de dodelijke spuit, en hebben ze nadien veel tijd nodig om het gebeuren te verwerken.
Dat beeld komt naar voren uit ”Mijn eerste euthanasie. Verhalen van artsen” van auteur Wendy Tollenaar. Tollenaar is verlies- en rouwtherapeut in opleiding en mede-eigenaar van Luistertuin, een bedrijf dat onder meer uitvaartbegeleiding verzorgt.
Voor het boek interviewde ze achttien artsen, die openhartig over hun ervaringen vertellen. Het eerste verhaal ontstond spontaan: een goede vriendin van Tollenaar vertelde over haar eerste euthanasie. De rouwtherapeut besloot haar relaas op papier te zetten omdat ze graag schrijft en omdat ze de dood een „mooi, veelzijdig en belangrijk” onderwerp vindt.
„Het houdt mij enorm bezig, het feit dat ik een euthanasie ga uitvoeren. Ik ga iemand doodmaken.” Toosje Valkenburg, huisarts en hospicearts, vertelt wat er in haar omging vlak voordat ze haar eerste euthanasie uitvoerde. Even later, na het geven van de dodelijke spuit: „Ik loop leeg naar buiten. Moe. Enorme adrenaline. Ik doe niet veel meer. Ik ga naar de praktijk, ik heb steun van collega’s nodig en heb behoefte om te delen. Zij begrijpen mij het beste.”
„Ik zit piepend in de auto, een enorme snik klinkt uit mijn mond” - Marieke Schooneman, internist-oncoloog
Ook Marieke Schooneman, internist-oncoloog, ervaart haar eerste euthanasie als heftig. In de nacht voorafgaande aan de verrichting slaapt ze slecht en ligt ze te piekeren. „Wat nou als het infuus niet meer loopt?” Na de euthanasie: „Ik zit piepend in de auto, een enorme snik klinkt uit mijn mond, het is het eerste moment dat ik huil. „Sorry, het komt even binnen”, zeg ik tegen mijn zus.”
Juweeltjes
Hoewel de meeste artsen een euthanasie als emotioneel belastend ervaren, zouden ze het best vaker willen doen. Huisarts Mirjam Willemsen zegt een euthanasie „heel mooi” te vinden. Rob Jamin, eveneens huisarts, spreekt zelfs van „juweeltjes” in zijn werk. „Ik ben dankbaar dat ik dit heb kunnen doen. Het is zwaar en extreem belonend.”
Waarom ze het dankbaar werk vinden, verwoordt Willemsen helder. „Ik ga haar nu uit haar lijden verlossen.” En het „mooie” voor de patiënt? „Dat je zelf regie kan en mag hebben over je dood.”
„Ik zou zelf nooit euthanasie willen” - Cecil van de Beld, huisarts
Niet iedereen vindt euthanasie een elegante manier van overlijden. „Dat snelle, dat abrupte maakt het voor mij minder mooi. Ik kan mij er zelf niet zo goed in inleven en zou voor mijzelf nooit euthanasie willen”, zegt huisarts Cecil van de Beld.
Internist-oncoloog Sabine Netters ziet de vraag naar euthanasie toenemen. Zij wijt dat aan onkunde. „Het is óf palliatieve sedatie óf euthanasie, dat is wat mensen lezen. Ik zeg tegen patiënten dat er nog een andere optie is. Gewoon normaal sterven.”
„Ik probeer van God een hemelse vader te maken in plaats van een strenge schoolmeester” - Menno Oosterhoff, psychiater
Strenge schoolmeester
Sommige artsen stellen ethische vragen bij de ingreep. „Mag dit wel van God?” vraagt psychiater Menno Oosterhoff, die naar eigen zeggen een streng christelijke opvoeding heeft gehad, zich af. „Ik probeer van hem wel heel hard een hemelse vader te maken in plaats van een strenge schoolmeester, maar dat is altijd nog moeilijk.”
Huisarts Valkenburg heeft moeite met het recht op zelfbeschikking, waar in Nederland volgens haar veel nadruk op wordt gelegd. „Dat kan niet de bedoeling zijn van het leven, dat we daar te allen tijde over kunnen beschikken.”
Euthanasie went niet, geven meerdere artsen aan. „Ik word nog steeds nerveus bij het woord euthanasie, ik blijf het spannend vinden. Het blijft iets onnatuurlijks waar je niet voor bent opgeleid”, zegt huisarts Van de Beld.
”Mijn eerste euthanasie” geeft een intiem inkijkje in hoe artsen deze ingreep ervaren. Het is jammer dat er geen christelijke arts aan het woord komt die euthanasie principieel afwijst, vanuit het besef dat God over leven en dood beschikt. Hierdoor draagt het boek ten diepste bij aan het verder normaliseren van de huidige euthanasiepraktijk.
Mijn eerste euthanasie. Verhalen van artsen, Wendy Tollenaar; uitg. de Graaff; 256 blz.; € 25,99
