Laten de synodeleden erop toezien dat de nieuwe regels in de Protestantse Kerk in Nederland voor hulpdiensten door een proponent of predikant flexibeler worden. Daarmee kunnen zij de voortgang van het werk in de gemeenten van dienst zijn.
De nieuwe regels in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) voor hulpdiensten door een proponent of predikant stuiten op veel verzet. In april zal de synode de reacties uit het land bespreken, samen met de kerkordewijzigingen voor een beroep in tijdelijke dienst.
Met name de strikte bepaling dat een opdracht voor structurele bijstand hoogstens voor twee jaar mag gelden, dreigt allerlei gemeenten in problemen te brengen. Zo’n opdracht zou nog met zes maanden verlengd kunnen worden, maar daarna moet het echt stoppen. De kerkenraad mag dan zelfs geen ander benoemen om hetzelfde werk over te nemen (ketenbepaling).
Parttime predikanten
Mij valt op dat de bezwaarmakers zich steeds richten op de gevolgen voor emeritus predikanten.
De Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer en de Bond van Nederlandse Predikanten brachten vorige week een gezamenlijke verklaring naar buiten. Zij wijzen erop dat de bijstand van emeriti de komende jaren hard nodig zal zijn. De ketenbepaling legt de mogelijkheid om hen in te schakelen veel te strak aan banden. Al eerder citeerde de redactie van het RD hierover dr. P. van den Heuvel. Ook dat bericht legde de focus eenzijdig bij de beperkingen voor emeritus predikanten.
Er is echter nog een andere categorie die nadelige gevolgen zal ondervinden van de nieuwe regelgeving. Dit zijn de predikanten die naast hun parttime predikantsplaats een aanvulling op hun werktijd zoeken.
Vooral bij beginnende predikanten komt dit steeds vaker voor. Naast het werk in de eigen gemeente voor bijvoorbeeld 60 of 80 procent van de volledige werktijd willen zij de overige dagen graag invullen met structurele hulpdiensten elders. Hun situatie vraagt om een benoeming voor langere tijd, zonder dat de einddatum vooraf hoeft te worden vastgelegd.
Minder vacatures
De nieuwe regels maken dit helaas onmogelijk. Detachering van een predikant door de eigen gemeente boven de oorspronkelijke werktijd wordt niet meer toegestaan. Sterker dan bij emeriti weegt bij deze categorie predikanten de zorg voor het levensonderhoud mee. Bovendien zal de ketenbepaling ertoe leiden dat er aanzienlijk minder vacatures komen voor pastorale bijstand. Hiermee wordt de kans erg klein om binnen de kerk een geschikte aanvulling te vinden op het predikantswerk in deeltijd.
Vacante gemeenten zullen met het verwachte predikantentekort juist voor een beduidend langere periode iemand die structurele hulpdiensten wil verrichten nodig krijgen. Ook gemeenten waar problemen zijn, hebben vaak behoefte aan pastorale bijstand die geruime tijd beschikbaar blijft. Hiervoor zijn onvoldoende alternatieven voorhanden. Of moet dit alles worden opgevangen door ambulante predikanten onder centraal werkgeverschap? Kerkenraden zijn dan niet langer vrij om iemand in het eigen netwerk te zoeken en botsen nog steeds aan tegen het maximum van twee jaar.
Proponenten
Op een vergelijkbare manier treffen de voorgestelde bepalingen de proponenten. Wanneer een proponent bijstand kan verlenen in een gemeente die vacant is of waar de predikant door ziekte of problemen het werk moest neerleggen, zullen beide partijen daar enorm mee geholpen zijn. De vereiste om vooraf te bepalen hoelang deze hulpdiensten nodig zijn, is in veel situaties praktisch onuitvoerbaar. Wat de proponent betreft: de verplichting om de afgesproken periode vol te maken, staat zijn beschikbaarheid voor een beroep drastisch in de weg.
Kortom, het gaat in deze problematiek niet alleen om onze emeriti. Laten de synodeleden erop toezien dat er in Ordinantie 3-18 meer flexibiliteit komt ten behoeve van kerkenraden, emeriti, proponenten en predikanten in deeltijd. Daarmee kunnen zij de voortgang van het werk in de gemeenten dienen.
De auteur is predikant van de Protestantse Kerk in Nederland.
