Zodra je Nederland binnenkomt, zie je grote borden met ”Welkom in Nederland.” Geldt dat ook voor asielzoekers? De asielzoeker die ik begeleid, heeft pas na vijf jaar zijn verblijfsvergunning gekregen. Op zich zeer verheugend, maar wat een lijdensweg ging eraan vooraf.

Vijf jaar geleden vluchtte Milad (fictieve naam) uit een streng-islamitisch land. Nadat hij tot geloof in Jezus was gekomen, werd dit ontdekt door de islamitische overheid. De politie doorzocht zijn hele kamer en nam spullen mee waaruit zijn christen-zijn kon worden bewezen. Voor Milad was het in zijn eigen land niet meer veilig. Vluchten en alles achterlaten was de enige optie om zijn leven te redden.

Tijdens Milads eerste asielprocedure werd een formeel probleem (er zou op zijn naam een visum naar een ander land zijn) volledig gebruikt om zijn asielaanvraag af te wijzen. De werkelijke reden voor zijn vlucht, zijn geloof, bleef in de eerste procedure volkomen buiten beeld. Dus moest hij terugkeren naar zijn geboorteland, wat een groot gevaar voor zijn leven zou betekenen. Maar formaliteit is formaliteit. Punt uit.

Het mag officieel niet, maar Milads advocaat adviseerde hem om anderhalf jaar onder te duiken en daarna opnieuw asiel aan te vragen. De grond voor de eerste afwijzing zou dan niet meer gelden. Welke andere mogelijkheden (zonder papieren) had hij?

Black-box-handelen

Nu drie jaar geleden begon Milads tweede asielaanvraag. De procedure werd echter zonder toelichting met vijftien maanden verlengd. Hierover navraag doen bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) bleek onmogelijk. Men reageerde helemaal niet of uiterst getergd. In het normale zakelijke en maatschappelijke verkeer in Nederland is zulk ”black-box-handelen” onbestaanbaar. Bovendien lijkt elk gevoel voor normaal contact de IND vreemd. De dienst zou er goed aan doen in het communiceren wat menselijkheid te betrachten.

De (wacht)termijnen die de IND en de rechter hanteren, zijn veel te lang. Milad kwam gezond naar Nederland. Nu zit hij onder de antidepressiva en medicijnen voor zijn hart. Wachten zonder iets zinvols te mogen doen, sloopt een mens. Nederlanders vinden het vaak gek dat „die buitenlanders” niet gewoon meedoen aan het arbeidsproces. Geen wonder: door zo’n lange procedure maken we hen bijna arbeidsongeschikt.

Nederland moet kortere termijnen vaststellen. Zodra deze dan door de IND of de rechter worden overschreden, mag de asielzoeker gewoon in Nederland blijven, zou de regel moeten zijn.

Overigens is er nu wel een schadevergoedingsregeling als de gestelde termijnen worden overschreden: een bedrag per dag, tot maximaal zes weken. Maar vreemd als het overschrijden na die zes weken, zonder communicatie, gewoon voortduurt.

Onze kerkelijke gemeente gaf Milad enkele brieven mee waarin haar vertrouwen in zijn geloof werd uitgesproken. Later verklaarde ook Stichting Gave dat ze in hem een oprechte christen zag. De IND-uitspraak in deze tweede procedure luidde echter: afgewezen! De IND trok het geloof van Milad in twijfel, inclusief al zijn geloofsactiviteiten in Nederland en de verklaringen van christenen die Milad goed kennen.

De IND vindt dat zij prima zelf kan beoordelen of iemand al dan niet gelovig is. Maar voor gelovigen onderling is dat al moeilijk: wie kan het hart van een ander peilen? Als niet-gelovige het geloof van een asielzoeker toetsen aan de hand van een standaard vragenlijst is schier onmogelijk. Toch werkt de IND zo. Inbreng van deskundigen op het gebied van christen-zijn (Stichting Gave, prof. Joke van Saane, Stichting Evangelie & Moslims) is daarom noodzakelijk.

Steeds in beroep

Voor Milad is terugkeer naar zijn geboorteland absoluut geen optie, omdat hij volop meedoet met christelijke activiteiten. Dat zou hem in zijn geboorteland niet in dank worden afgenomen. Dus werd door hem beroep ingesteld. Vervolgens zag de rechter Milad, vooral door zijn levensinvulling in Nederland, wel als christen. Ook in hoger beroep (door de IND) beschouwde de rechter hem als christen. Duidelijk dus.

Uitspraken van (hogere) rechters zijn voor de IND niet definitief. De IND moet daarna zelf nog een beslissing nemen. Dat kan zo weer een halfjaar duren. Gewenst is dat ook de IND zich moet houden aan gerechtelijke uitspraken.

Asielzoekers wordt vaak verweten dat ze steeds maar in (hoger) beroep gaan. Maar de IND luistert niet snel naar de de rechter. Juist dit werkt lange termijnen in de hand. Daarom is het meer dan nodig dat de IND eerder instemt met een rechterlijke uitspraak.

De auteur is buddy van een asielzoeker.