Dat stelt ds. Iver Martin, voorzitter van de synode van de Free Church of Scotland (FC) in reactie op het overlijden van de vorstin. „We zijn zeer dankbaar voor de vele jaren dat zij diende en voor de belangrijke principes waar zij voor stond, wel in het bijzonder haar persoonlijk geloof in Jezus Christus. Dat kwam nadrukkelijk naar buiten in haar leefwijze en haar vaste radio- en tv-uitzendingen.”

De koningin was erg „toegewijd aan de relatie tussen kerk en staat”, aldus ds. Martin. „Haar eerste bezoek aan de synode van de Free Church of Scotland was in 1969, toen zij samen met haar echtgenoot, prins Philip, kwam. Sindsdien heeft zij elk jaar een Lord High Commissioner als haar vertegenwoordiger naar de synode gestuurd.”

Elizabeth II was „een opmerkelijke vrouw wier leven van toewijding aan de natie en daarbuiten een lichtend voorbeeld is geweest voor miljoenen, wereldwijd”, zegt ook ds. G. D. Buss uit Chippenham. „We hebben reden om God dankbaar te zijn” voor wat zij betekende, reageert de predikant van de The Gospel Standard Strict Baptists en een van voormannen van de kerk waarin ooit ds. J. C. Philpot een grote plaats innam. „Nu heeft ze, net als wij allemaal eens zullen, deze wereld –waar zij zo’n grote invloed had– moeten verlaten en heeft zij haar Maker, Koning der koningen en Heere der heren, moeten ontmoeten. Er is in de loop der jaren veel voor haar gebeden, en ook dat ze voorbereid zou zijn op deze grote en indringende gebeurtenis.”

Er is veel veranderd in haar regeerperiode, constateert ds. Buss. „Helaas, hoewel er grote vooruitgang is geboekt op het gebied van technologie en op andere gebieden, zijn de veranderingen sociaal en moreel in een snelle neerwaartse spiraal terechtgekomen. En hoewel we bij veel gelegenheden dankbaar zijn geweest dat ze naar haar persoonlijke geloof als christen verwees, is dit land is nu grotendeels atheïstisch in zijn visie en normen. Dat veroorzaakt veel verdriet bij degenen die God vrezen. Jesaja verwoordde het echter in Jesaja 6:1 zo: „In het jaar, toen de koning Uzzia stierf, zo zag ik de Heere, zittende op een hogen en verheven troon, en Zijn zomen vervullende den tempel.” De troon van onze God is nooit leeg, en Hij Die erop zit, heeft alle macht in Zijn hand. Dit is onze troost in veranderende tijden.”

Ds. Buss is bezorgd over de toekomst. „We bidden voor onze nieuwe koning Charles III, zoals we deden voor zijn moeder. Dat hij ertoe gebracht mag worden wijsheid van boven te zoeken in de zware verantwoordelijkheid die nu op zijn schouders rust. We zijn echter bezorgd over hoe de nieuwe koning zal regeren. In tegenstelling tot de koningin heeft hij nooit over zijn persoonlijk geloof als christen gesproken. Maar de Heere regeert”, zegt ds. Buss.

Dezelfde zorg deelt ds. Peter Ratcliff, tot 2021 hoofdredacteur van het behoudende kerkblad English Churchman en nu verbonden aan de St Johns Continuing Church Wimbledon. „Protestanten hebben hun bezorgdheid geuit over het feit dat koning Charles heeft beloofd de ”Verdediger van het geloof” in het algeméén te zijn in plaats van alleen het christelijke. „Gezien het feit dat we Charles op geen enkele manier hebben horen spreken over een persoonlijk christelijk geloof, verwachten we geen grote verandering.” Ds. Ratcliff vreest dat de nieuwe koning ook geen remmende invloed zal hebben op de koers van de Church of England als het gaat over de ruimte voor praktiserende homoseksuele ambtsdragers.

Plichtsbesef tegenover „God en het volk” kenmerkte de regering van koningin Elizabeth, onderstreept ook ds. Ratcliff. „Tegenwoordig willen de meeste mensen rechten, maar hebben ze weinig besef van hun plichten en verantwoordelijkheid.”

Dat gezegd hebbend, ziet ds. Ratcliff terugblikkend op de zeventig jaar dat de Queen regeerde veel veranderingen ten kwade. De verantwoordelijkheid daarvoor ligt in de eerste plaats bij de ministers en het parlement, benadrukt hij, maar „Groot-Brittannië heeft de afgelopen zeventig jaar de doodstraf en de zondagsrust verloren en de Bijbelse gezinsstructuur vervangen door de verwarrende genderanarchie en abortus. In 1952 verkeerde ons land geestelijk al in een slechte staat, waarbij de meeste mensen op zijn best slechts in naam een christelijk geloof hadden. Niettemin ging een groot aantal kinderen naar zondagsscholen en werd religie op scholen onderwezen vanuit een algemeen christelijk perspectief. Er blijft weinig over.”

Onder alle zorgen blijft voor ds. Ratcliff het gebed ”Uw koninkrijk kome” over. „Gelukkig, terwijl koningen van de aarde komen en gaan, dienen wij de Koning der koningen, Wiens koninkrijk geen einde heeft. „Uw Koninkrijk kome” is ons gebed en het zal zeker vervuld worden. „We roepen Groot-Brittannië in zijn achteruitgang op om naar de Heere Jezus Christus te zien om ons allemaal te redden van onze verschrikkelijke zonden en omstandigheden. Ons volkslied en gebed zegt: „God save the king.” Ons volk zegt dit zonder de volledige betekenis te begrijpen. Christenen bidden niet alleen tot God om de koning te redden van problemen, maar om zijn ziel tot in de eeuwigheid te redden door oprecht geloof in het bloed en de gerechtigheid van Jezus Christus.”

Leiders van de grote kerken in Engeland, zoals de Church of England, hebben ook gereageerd op het overlijden. Veel kerkgebouwen zetten hun deuren (extra) open zodat mensen er in stilte kunnen bidden of nadenken. In veel kerken liggen sinds donderdag ook condoleanceboeken.

De Church of England publiceerde kort na het overlijden draaiboeken en liturgieën voor alle kerken die deel uitmaken van de kerk waarvan koningin Elizabeth het hoofd was. De kerk publiceerde tegelijk een gebed: „Genadige God, we danken u voor het leven van uw dienaar, koningin Elizabeth, voor haar geloof en haar plichtsbetrachting. Zegen onze natie terwijl we rouwen om haar dood en moge haar voorbeeld ons blijven inspireren; door Jezus Christus onze Heer. Amen.”

De voorzitter (moderator) van de synode van de Church of Scotland, de grootste protestantse kerk van Schotland, roemt net als veel anderen de grote plichtsgetrouwheid van de koningin. We hebben „iemand gezien voor wie het geloof haar hele leven centraal bleef staan”, aldus dr. Iain Greenshields.