Als inwoner van een plat land realiseer je je het niet altijd, maar de apostel Paulus moet tijdens zijn zendingsreizen heel vaak heuvel op, heuvel af zijn gelopen. Op Cyprus bijvoorbeeld. Uit het groene, glooiende land rijzen her en der opeens puntige bergen van geelgrijze steen op. Paulus voer ernaartoe met Barnabas, die van dit eiland afkomstig was.

Links rijden doen ze er nog steeds, en hard rijden ook

Vorige week dinsdag en woensdag bezochten koning Willem-Alexander en koningin Máxima het zuidelijke deel van Cyprus. In het noordelijke deel ervan is een halve eeuw geleden een Turks-Cypriotische republiek uitgeroepen.

Cyprus –toen nog ongedeeld– was tot 1960 een Britse kroonkolonie en behoort nog altijd tot het Britse Gemenebest. Links rijden doen ze er nog steeds. En hard rijden ook; de taxichauffeur in hoofdstad Nicosia doet ’s avonds laat zijn best om de afstand tussen busstation en hotel in zo kort mogelijke tijd af te leggen.

Copiloot

De busreis naar Nicosia begon op het vliegveld bij de stad Larnaca, ruim 40 kilometer verderop, aan de oostkust. Vliegveld Ercan ligt veel dichter bij de hoofdstad, maar bevindt zich in het Turks-Cypriotische deel van het eiland.

Ook het Nederlandse regeringsvliegtuig landde maandagavond op Larnaca. De koning zat als copiloot in de cockpit. Buitenlandse bezoeken helpen hem zijn verplichte minimumaantal vlieguren te halen.

Gastheer tijdens een staatsbezoek is het staatshoofd. Sinds twee jaar is de partijloze Nikos Christodoulides (64) president van de republiek Cyprus. Tweede in rang is de vicepresident. Die is er echter niet, althans, officieel. Volgens de grondwet wordt het presidentschap vervuld door een Grieks-Cyprioot, terwijl een Turks-Cyprioot zijn vervanger is. Dat laatste gebeurt niet meer sinds de Turks-Cyprioten zich in 1975 afscheidden. Daarom blijft de functie officieel onvervuld. Vervanger van de president is daarom parlementsvoorzitter Annita Demetriou. „Double trouble” (dubbele problemen), zegt ze als koning Willem-Alexander vraagt hoe ze met die dubbelfunctie omgaat. Een derde functie heeft de 39-jarige trouwens ook nog: oppositieleider.

Geannuleerd

Het staatsbezoek aan Cyprus was het 29e sinds Willem-Alexander in 2013 koning werd. De bestemmingen worden zorgvuldig uitgezocht. En dan nog kunnen zich onverwachte dingen opdoen. Vorig jaar maart werd een vierdaags bezoek aan Vietnam op de valreep afgezegd, zonder dat de gastheer de reden ervan direct aan de gasten vertelde. Die reden werd al snel duidelijk: president Vo Van Thuong, die het koningspaar zou ontvangen, moest aftreden.

Voor afgelopen najaar stond een staatsbezoek van het Nederlandse koningspaar in Afrika op de planning, maar ook dat ging niet door. Zo werd 2024 –vrij uniek– een jaar zonder staatsbezoeken. Dit jaar staan er verschillende gepland. Nog niet alle data en bestemmingen zijn bekendgemaakt.

Samenwerking

Een jaar geleden was de president van Cyprus op staatsbezoek in Nederland. En nu reeds was er een tegenbezoek. Dat geeft volgens de koning aan hoeveel belang de beide landen hechten aan een goede relatie. Juist in de huidige internationale verhoudingen is het belangrijk goed contact te hebben met de andere landen van de Europese Unie, zei koningin Máxima. Ook voor de aanpak van de vluchtelingenstroom richting Europa is gezamenlijk optrekken binnen de EU van belang.

Nederland en Cyprus werken onder meer samen op het gebied van archeologie en landbouw, en dat kreeg tijdens het staatsbezoek uitgebreid aandacht door bezoeken aan een opgraving, een aardappelakker en een aardappelsorteercentrum. Van tevoren was voor Cypriotische journalisten een persreis naar Nederland georganiseerd, en ook toen ging het over de aardappelteelt.

Vanaf het dakterras op het stadhuis zijn de godsdienstige verschillen op het eiland te zien

Spookstad

In zijn toespraken liet de koning de „tragische scheiding” op het eiland niet onbenoemd. „Die heeft in veel families littekens achtergelaten. De emoties gaan diep.” In het gemeenschapshuis in de bufferzone waar jongeren van beide kanten elkaar ontmoeten, ontdekken ze volgens de koning hoeveel ze gemeenschappelijk hebben. Dat huis staat in de bufferzone tussen het Grieks- en het Turks-Cypriotische deel. Het is een strook vol ontruimde huizen, afgeschermd door barricades van zandzakken, prikkeldraad en met beton volgestorte olievaten. Er woont niemand meer. Wel werken er boeren op het land en in enkele kerken in de zone wordt weleens een dienst gehouden.

Gesprekken over hereniging van het eiland liepen in 2017 stuk. Sinds 2003 zijn er in de bufferzone wel steeds meer grensovergangen gekomen. Toen de eerste openging, stonden er lange rijen auto’s te wachten, vertelt een Nederlandse die al jaren op Cyprus woont: mensen wilden gaan kijken wat er van het huis was geworden dat ze tijdens de burgeroorlog in 1974 waren ontvlucht of dat ze gedwongen hadden verlaten. In de bufferzone zelf kunnen mensen alleen te voet of op de fiets op verkenning uit. Sommige gedeelten zijn daarvoor minder geschikt, doordat ze bezaaid zijn met landmijnen.

Vanaf het dakterras op het stadhuis zijn de godsdienstige verschillen op het eiland te zien: in het zuiden een kruis op de koepel van een Cypriotisch-orthodoxe kerk, in het noorden de minaretten van een moskee.

Na twee volle dagen vloog het koningspaar woensdagavond direct na afloop van het programma terug naar Nederland. Daar wachtten nog diverse activiteiten –de agenda op deze pagina laat slechts een deel ervan zien– voordat het volgende staatsbezoek zich aandient.