Embryowet beperkt verruimen is illusie
In het onlangs verschenen rapport ”Een ongekend begin” bekent het Wetenschappelijk Instituut van het CDA eindelijk kleur op medisch-ethisch terrein. De denktank ziet ruimte voor het kweken van embryo’s voor medisch-wetenschappelijke doeleinden, zij het onder beperkende voorwaarden.
Dat laat onverlet dat hier sprake is van een fundamentele stap. In navolging van D66, VVD en andere seculiere partijen ziet nu ook het wetenschappelijk bureau van de christendemocraten ruimte voor het tot stand brengen van menselijk leven waarmee vanaf het eerste moment geen relationele waardes meer worden gediend.
Nog maar twee decennia geleden keerde het CDA zich unaniem tegen de totstandkoming van de huidige embryowet. De reden: die bood een kleine opening om het kweken van embryo’s voor onderzoeksdoeleinden op termijn te legaliseren. „Fundamenteel strijdig met het gedachtegoed over de beschermwaardigheid van kwetsbaar, beginnend menselijk leven in de christen-democratie”, zei CDA-senator Timmerman-Buck in 2002 gedecideerd. Verandert dat gedachtegoed in twintig jaar zo snel?
Het rapport ziet ruimte voor het versoepelen van de embryowet, mits daaraan goede, ethische genormeerde kaders worden gesteld. Dat lijkt een zwaarwegende kanttekening, maar van zo’n nadere normering is momenteel elke partij voorstander. Ook D66 en VVD zullen beamen dat onderzoek met kweekembryo’s zich vooralsnog eerst alleen mag richten op nieuwe vruchtbaarheidstechnieken, zoals kiembaangentherapie, en dat die techniek voorlopig alleen maar ten dienste mag staan van ouders met een kinderwens die geen erfelijke ziekte willen doorgeven aan hun nageslacht. Maar zou de opsteller van het rapport echt geloven dat de deur naar andere toepassingen daarna gesloten blijft?
„In de media wordt geregeld de indruk gewekt dat we met genetisch onderzoek een ziektevrije samenleving kunnen creëren. Dat kan leiden tot een té groot credit voor genetisch onderzoek met embryo’s”, waarschuwde ethicus Boer de Tweede Kamer in 2018 tijdens een hoorzitting.
Anno 2022 is het nog veel duidelijker dan in 2002 welke dilemma’s er kunnen rijzen als de ict-sector zich samen met de commerciële, biomedische tak van de gezondheidszorg gaat storten op de voortplantingsmarkt. Zie het rapport ”Regels voor het digitale mensenpark” van het Rathenau Instituut. Hoe groot is de stap van het genetisch modificeren van het embryonale DNA op grond van een erfelijke ziekte naar kiembaangentherapie op grond van een verwacht, genetisch risicoprofiel van de wensbaby dat op basis van de genotypen van de wensouders is opgesteld? Wie instemt met een verruiming van de wet, hoe afgebakend ook, slaat een pad in dat keer op keer voor nieuwe dilemma’s plaatst.
Hopelijk ziet de Tweede Kamerfractie van de partij, die met dit rapport een stevig dilemma in de maag krijgt gesplitst, dit bij de standpuntbepaling onder ogen. En laat het CDA zich leiden door het wijze advies: Bij twijfel niet doen.