„Doe jij vanmiddag de boodschappen?” vraagt Jenneke, terwijl Marcel naar kantoor wil gaan. Hij is zichtbaar druk, bezig met z’n mobiel, en mompelt: „Mwah, ik denk het niet.” Jenneke antwoordt: „Je weet toch dat ik vanmiddag na mijn werk naar mama moet en dat ik vanavond de jongens naar voetbaltraining moet brengen?”

Marcel: „Dat weet ik wel, stop nou met zeuren, ga zelf maar de boodschappen doen.”

Een voorbeeld van emotionele verwaarlozing. De ene partner komt met een probleem, maar de andere toont geen interesse of speelt het probleem terug. Het gevolg is dat je je onbegrepen voelt en te weinig steun ervaart. En het lukt ook niet om het erover te hebben.

Bij gevoelsmatige verwaarlozing denken we in de eerste plaats aan de relatie tussen ouders en kinderen, maar ze komt ook voor in relaties tussen volwassen. Het gebeurt bijna overal weleens dat je je niet begrepen voelt. Wanneer dit echter regelmatig gebeurt, kan het je relatie beschadigen.

Signalen

Emotionele verwaarlozing treedt op wanneer je keer op keer nalaat wat je partner nodig heeft. De een komt dan niet tegemoet aan de gevoelens van de ander en aan wat deze nodig heeft. Het ontbreekt steevast aan lieve woorden, complimenten, een knuffel en aandacht. Het moeilijke is juist dat er iets níet gebeurt. Dat maakt het probleem ongrijpbaar. Misschien is die pijn herkenbaar: je vraagt om aandacht, maar de ander negeert je.

Volwassenen, kinderen en relaties lijden onder emotionele verwaarlozing. Die creëert leegte, gemis en hartenpijn. Want iedere dag is er het verlangen naar zichtbare aandacht en genegenheid. Niemand kan immers zonder liefde, begrip, troost, rust en emotionele oplettendheid van de partner of verzorger.

Als alles in je relatie emotioneel goed zit, ervaar je verbinding en wederzijdse intimiteit. Die geven je kracht, vertrouwen, geborgenheid en energie. Ze bevorderen je zelfvertrouwen en helpen je om je identiteit te ontdekken.

Je kunt emotionele verwaarlozing in een relatie herkennen aan de volgende signalen:

- De partner is niet duidelijk over wat hij/zij van je verwacht.

- Je voelt je vaak eenzaam.

- De partner geeft de voorkeur aan tijd voor zichzelf, boven tijd voor de relatie.

- De partner trekt zich terug wanneer je problemen bespreekbaar wilt maken.

- Er is een gebrek aan verlangen om als koppel samen deel te nemen aan sociale activiteiten.

- Je hebt vaak het gevoel dat je bij je partner niet jezelf kunt zijn en dat je je niet begrepen voelt.

Oorzaken

Er is verband tussen emotionele verwaarlozing in de kindertijd en problemen in relaties tussen volwassenen. Emotionele verwaarlozing is de onzichtbare schade die ouders (veelal onbewust) toebrengen wanneer ze niet kunnen voldoen aan de emotionele behoeften van hun kind(eren). Ouders die hun eigen trauma(’s) niet of onvoldoende hebben verwerkt, lijken niet in staat om hun kinderen datgene te geven wat ze zelf ook gemist hebben in hun jeugd. Kinderen zijn geheel afhankelijk van hun ouders; daarom heeft emotionele verwaarlozing ernstige gevolgen voor hen en voor hun toekomstige relaties.

Andere oorzaken van emotionele verwaarlozing kunnen zijn: geen tijd hebben (te druk met carrière of hobby), onderliggende psychische problemen, gewoontevorming en gebrekkige communicatie.

Geen empathie

Emotionele beschádiging is iets anders: een (on)bewuste keuze om schadelijk te handelen en een ander pijn te doen. Dit kan agressie of narcisme als oorzaak hebben.

Bij agressie vindt iemand het fijn om de partner pijn te doen. Het is moeilijk voorstelbaar voor wie hiermee geen ervaring heeft, maar er zijn inderdaad mensen die lustgevoelens ervaren wanneer ze de ander pijn doen.

Een narcistisch persoon mist empathie, waardoor een band met een ander opbouwen onmogelijk is. Deze persoon kwetst je en maakt je afhankelijk van hem of haar. De relatie mist intimiteit, omdat een narcist die niet kent.

Tips

Klagen of zwijgen lost niets op. Voor toegewijde stellen is samenwerken de sleutel in de strijd tegen emotionele verwaarlozing in hun huwelijk. Enkele tips:

- Praat met elkaar. Laat weten hoe je je voelt. Richt het gesprek op je gekwetste gevoelens. Maar als je die eenmaal naar buiten hebt gebracht, moeten de volgende gesprekken gericht zijn op hoe je de problematiek kunt oplossen.

- Onderzoek eventuele onderliggende oorzaken van het gedrag.

- Neem tijd voor elkaar. Een relatie kost nu eenmaal tijd.

- Stel jezelf de vraag: was de relatie altijd zo slecht of is deze in de loop van de tijd verslechterd?

- Kijk positief naar de toekomst van je huwelijk, maar blijf ook realistisch over de problemen en over het verbeteringsproces.

- Zoek een vertrouwenspersoon. Lukt dit niet, schakel dan andere hulp in. Gevoelsmatige verwaarlozing kan je relatie namelijk (ernstig) beschadigen.

- Bedenk steeds: „Waar liefde woont, gebiedt de Heer’ den zegen.” (Psalm 133:3 berijmd)

De auteur is relatietherapeut in Gorinchem.