„We horen vaak dat vrouwen weinig tijd krijgen om te beslissen over een zwangerschapsafbreking”, vertelt huisarts Teus Dorresteijn uit Ederveen. „Ze zeggen in de abortuskliniek onder een zekere druk te worden gezet. Ze krijgen bijvoorbeeld te horen dat ze beter gelijk de pil kunnen innemen dan te blijven twijfelen.” De huidige beraadtermijn van vijf dagen geldt namelijk niet voor zwangerschappen bij minder dan 17 dagen overtijd, als het embryo ruim zes weken oud is.

Soms slaat de twijfel toe nadat de eerste abortuspil is ingenomen. „In paniek bellen ze naar de kliniek. Die geeft dan aan dat er geen weg terug is”, zegt Dorresteijn.

Op internet lezen vrouwen dat er toch nog een laatste redmiddel is om het ongeboren leven te behouden: de spijtpil. Via “Er is hulp”, de hulpverleningsafdeling van stichting Schreeuw om Leven, worden ze doorverwezen naar een groepje huisartsen dat deze pil voorschrijft. Dorresteijn is daar een van, Marjan Schot-Van Schothorst een ander.

Apotheek

„Consulten doen we meestal telefonisch”, legt Schot uit. „Vrouwen komen uit het hele land, en het is voor hen vaak niet mogelijk om naar ons toe te komen. Ook mag er niet te veel tijd overheen gaan. Hoe langer je wacht met het innemen van de spijtpil, hoe meer de abortuspil kan inwerken en hoe kleiner de kans van slagen is.” De spijtpil moet zo snel mogelijk, maar in elk geval binnen 72 uur na het innemen van de eerste abortuspil worden ingenomen. Daarna is het te laat.

De artsen sturen het recept vervolgens per fax of e-mail naar een lokale apotheek. „Vaak bellen we met apothekers om de situatie uit te leggen”, verklaart Schot. „We krijgen dan eigenlijk altijd goede medewerking.”

Het middel, dat bestaat uit een hoge dosis van het hormoon progesteron, wordt normaliter gebruikt voor vruchtbaarheidsbehandelingen zoals ivf.

Medicijnen mogen onder voorwaarden ook voor andere toepassingen worden gebruikt, het zogenaamde off-label gebruik. De arts dient de patiënt daarbij te informeren over de mogelijke bijwerkingen, en over het feit dat het om off-label gebruik gaat. „Dat doen we ook”, zeggen Schot en Dorresteijn. „Daarnaast blijven we voor de hulpvragers steeds telefonisch bereikbaar.”

Vrouwen dienen de spijtpil tot de dertiende zwangerschapsweek te gebruiken, zegt Schot. Die termijn is gebaseerd op gegevens uit het buitenland, waar meer ervaring is met het middel. Het middel wordt vaginaal toegediend.

De huisartsen hebben de spijtpil het afgelopen jaar bij zeventien vrouwen voorgeschreven. Twee van hen zijn nog steeds zwanger, bij de andere vijftien is de zwangerschap toch voortijdig afgebroken.

Is dat niet een laag slagingspercentage? „Elk gered leven is er één”, zegt Dorresteijn. „Je hoopt natuurlijk dat het vaker goed gaat. In Amerikaanse studies boeken ze hogere percentages. Daar eindigt tussen de 10 en 50 procent van de zwangerschappen in een gezonde bevalling. Maar onze aantallen zijn te klein om harde conclusies over de effectiviteit te trekken.”

De twee huisartsen kunnen het lage succespercentage niet goed verklaren. „De meeste vrouwen waren er binnen 24 uur bij, dus op tijd”, zegt Schot. „Het waren meestal wel jonge zwangerschappen. De kans van slagen is kleiner bij een zwangerschap van 5 weken dan bij een van 7,5 week.”

Dorresteijn wijst op een andere reden om door te gaan met het aanbieden van de spijtpil. „Ook als de pil niet aanslaat, krijgen vrouwen het gevoel dat ze alles hebben geprobeerd om de overhaaste beslissing terug te draaien. Dat helpt in het rouwproces.”

Bloeding

„De uitgebreide gesprekken die we met deze vrouwen voeren, ervaren ze als heel ondersteunend”, vervolgt Dorresteijn. „We krijgen vrouwen aan de telefoon die enorm veel spijt hebben van het nemen van een abortuspil. Ze zijn vaak verdrietig omdat ze beseffen impulsief te hebben gehandeld of omdat ze onder druk zijn gezet door de partner of familie. Dan hoor je terug: ik waardeer het enorm dat jullie zoveel tijd en aandacht aan ons hebben besteed.” Veel vrouwen houden ook contact met medewerkers van de telefoonlijn van “Er is hulp”.

De spijtpil kan bloedingen veroorzaken. Hoe bezwaarlijk is dat? Schot: „Mijn belangrijkste overweging is: ben je ervan overtuigd dat je de zwangerschap wilt voortzetten? Dan is voor het redden van een leven een mogelijke bijwerking als hevig bloedverlies acceptabel. Dat bespreken we ook met de vrouw. Er kan na inname van de spijtpil inderdaad hevig bloedverlies optreden, net als bij de abortuspil en bij een natuurlijke miskraam. We hebben geen gegevens waaruit zou blijken dat dat vaker optreedt bij de spijtpil.”

Het middel bevat hoge doses progesteron. Dat kan volgens Schot ook andere bijwerkingen geven, zoals misselijkheid, vermoeidheid en hoofdpijn. „Die vallen in de zwangerschap niet eens op, omdat die ook door natuurlijke hormonale veranderingen kunnen ontstaan. Op de lange duur hebben die geen nadelige gevolgen.”