Waar komt de gedachte vandaan dat ivermectine helpt tegen corona?

Dat idee komt niet zomaar uit de lucht vallen. Een aantal studies suggereert dat ivermectine inderdaad effectief is tegen corona.

Belangstelling voor het antiwormmiddel ontstond na een laboratoriumstudie in Australië die aantoonde dat ivermectine de vermenigvuldiging van het coronavirus remt. Dit onderzoek was echter in cellen uitgevoerd met een onrealistisch hoge dosis werkzame stof. Voor 50 procent virusremming is een dosis van minstens 35 keer de aanbevolen hoeveelheid nodig, wees een vervolgstudie uit.

Klinische studies die volgden, lieten wisselende resultaten zien. Een bekende pleitbezorger van ivermectine is de Amerikaanse intensivist dr. Pierre Kory. In een overzichtsartikel van afgelopen mei noemt hij achttien studies die gunstige resultaten van het middel laten zien, zoals een verminderde sterfte en een kortere periode van herstel.

Andere studies die hij vermeldt, wijzen erop dat ivermectine preventief werkt en het risico op het krijgen van Covid-19 vermindert.

Waarom wordt het middel dan niet ingezet?

Complotdenkers menen dat de overheid de inzet van ivermectine blokkeert, omdat dit middel zó goed zou werken dat het de inzet van vaccins overbodig maakt. Dat is echter onjuist: ondanks de beschikbaarheid van vaccins zoeken onderzoekers wereldwijd naarstig naar een effectief medicijn. Immers krijgen nog dagelijks vele mensen ernstige Covid-19, binnen en buiten Nederland, voor wie een goed medicijn meer dan welkom is.

Belangrijker nog: zo overtuigend is de effectiviteit van ivermectine niet. Sterker nog, de meeste epidemiologen betwijfelen of het antiwormmiddel wel enig nut heeft bij corona.

Dus het werkt toch niet?

Daar lijkt het inderdaad wel op. Colombiaans onderzoek bij een kleine 500 Covidpatiënten met milde ziekte liet in maart geen enkel bewijs van effectiviteit zien. Gebruik van ivermectine bleek geen invloed te hebben op de duur van de ziekte. Ook kon er geen verschil worden aangetoond in het aantal patiënten bij wie de klachten verergerden.

Hoe kan het overzichtsartikel van Kory dan zo positief zijn?

Dit artikel, een zogenaamde meta-analyse, bevat aanzienlijke methodologische gebreken, stelt de Stichting Werkgroep Antibioticabeleid (SWAB). Zo is de kwaliteit van de individuele studies niet goed meegewogen, en werden studies en eindpunten op één hoop gegooid, wat niet had gemogen.

De meeste studies naar ivermectine kennen volgens de SWAB nogal wat beperkingen. Zo zijn kleine aantallen patiënten onderzocht, verschilden de gebruikte doseringen nogal en was de statistische analyse ontoereikend.

Het hierboven aangehaalde onderzoek uit Colombia is een positieve uitzondering, maar laat zoals gezegd geen positieve uitkomsten zien.

De SWAB concludeert dat er op dit moment onvoldoende onderbouwing is voor het gebruik van ivermectine ter voorkoming of behandeling van Covid-19.

De werkgroep noemt het twijfelachtig of in vervolgonderzoek een anti-viraal effect bij patiënten te verwachten is.

Wat zeggen andere organisaties?

De Wereldgezondheidsorganisatie ontraadt het gebruik van ivermectine voor Covidpatiënten buiten studieverband. De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) stelt dat het huidige bewijs niet laat zien dat ivermectine effectief is tegen Covid-19. Ook het Nederlandse Huisartsen Genootschap zegt dat er geen bewijs is voor een gunstig effect.

De FDA wijst op het gevaar van overdosering van het antischurftmiddel. „Je bent geen paard. Je bent geen koe. Zonder gekkigheid: stop ermee”, twitterde een woordvoerder van de organisatie. Na overmatige inname kunnen klachten optreden als hoofdpijn, braken en diarree. Ook kan een overdosis leiden tot bloeddrukdaling, een onregelmatig hartritme of zelfs coma.

Het Oklahoma Center for Poison and Drug Information zegt de afgelopen maand twaalf meldingen over bijwerkingen na gebruik van ivermectine te hebben gehad. In Nederland gaat het om drie meldingen bij Lareb.

Ivermectine is in Nederland op recept verkrijgbaar bij de apotheek, onder het merknaam Stromectol. Het middel is te gebruiken bij schurft en worminfecties.